آشنایی با مصارف پروپیونات سدیم

پروپیونات سدیم (C3H5NaO2) نمک سدیم اسید پروپیونیک است که به صورت یک پودر سفید و روان در دسترس است.

پروپیونات سدیم در صنایع غذایی به عنوان نگهدارنده مواد غذایی استفاده می شود و از رشد کپک ها و برخی باکتری ها جلوگیری می کند.پروپیونات سدیم نمک آلی سدیم است که شامل تعداد برابری از یون های سدیم و پروپیونات می باشد.

این ماده به عنوان یک داروی ضد قارچ و یک ماده نگهدارنده مورد استفاده قرار می گیرد. این ترکیب در پزشکی برای در درمان عفونت های قارچی پوستی معمولاً در ترکیب با پروپیونات کلسیم استفاده می شود.

مصارف و کاربرد پروپیونات سدیم چیست ؟
این ترکیب جاذب رطوبت است و در هوای مرطوب آب می شود ( با جذب رطوبت هوا به مایع تبدیل می شود). این ماده به راحتی در آب حل شده و در دمای 15 درجه سانتی گراد حلالیت آن 100 گرم در 100 میلی لیتر و بهتر از کلسیم پروپیونات است.

پروپیونات سدیم یک باز است و یون پروپیونات را پس از واکنش با H2O جدا می کند، سپس اسید پروپانوئیک تولید شده به عنوان یون پروپیونات با H2O (یا یون هیدروژن در H2O) ترکیب می شود.

مواد نگهدارنده برای فعالیت ضد میکروبی خود به یک PH خاص نیاز دارند دامنه pH بهینه پروپیونات ها برای مهار رشد قارچ ها از 5/2 تا 5/5 است.

همانطور که گفته شد، پروپیونات ها پس از تفکیک و ترکیب با H2O، اسید پروپیونیک تولید می کنند. اسید پروپیونیک می تواند به دیواره سلولی میکروب ها نفوذ کرده و pH داخل سلول آن را کاهش دهد. این امر باعث مهار رشد قارچ ها و میکروارگانیسم های دیگر می شود.

این ماده یک افزودنی غذایی رایج است که به صورت صنعتی تولید می شود اما به طور طبیعی نیز وجود دارد. از آنجا که این ترکیب برای کپک ها و بعضی از گونه های باکتری ها سمی است، یک ماده افزودنی عالی به ویژه در کالاهای پخته شده یا سایر محصولات حساس به فساد است. این ماده کاملاً بی خطر است و در مقادیر کم در مواد غذایی وجود دارد.

این ترکیب در نوشیدنی های غیر الکلی، پنیرها، شیرینی ها، ژلاتین، پودینگ، مربا و ژله ها، محصولات گوشتی و آب نبات نرم مورد استفاده قرار می گیرد تا از رشد کپک و سایر میکروب ها در این خوراکی ها جلوگیری کند.

روش تولید پروپیونات سدیم:
این ترکیب نوعی نمک اسید پروپیونیک است که یک اسید آلی است و طی فرآیند تجزیه شیمیایی قند تولید می شود. پروپیونات سدیم با متابولیزه شدن اسیدهای چرب خاص و اسیدهای آمینه به طور طبیعی در بدن تولید می شود.

بر اساس مقاله ای که در سال 1996 در "مجله بین المللی تحقیقات ویتامین و تغذیه" منتشر شد، اسید پروپیونیک توسط مجموعه ای از واکنشهای آنزیمی وابسته به حضور ویتامین B12 متابولیزه می شود. پروپیونات سدیم همچنین برای انواع مصارف صنعتی با روش شیمیایی تولید می شود.

سنتز شیمیایی پروپیونات سدیم بیشتر به عنوان ماده نگهدارنده در صنایع غذایی استفاده می شود و از این طریق عمر مفید کالاهای پخته شده بسته بندی را افزایش می دهند.

این ماده از واکنش اسید پروپیونیک و کربنات سدیم یا هیدروکسید سدیم ( سود پرک) تولید می شود. پروپیونات سدیم در صنایع غذایی و آشامیدنی به عنوان ماده نگهدارنده استفاده می شود و به طور خاص از آن به عنوان مهارکننده کپک در محصولات نانوایی مانند نان، ماست، سوپ، دوغ، سبزیجات کنسرو و غیره استفاده می شود.

این ترکیب همچنین می تواند رشد باکتری لیستریا که آلودگی مشترک در پنیرهای بسته بندی شده و گوشت ها است را کند یا متوقف کند.

استفاده از سدیم پروپیونات به عنوان یک افزودنی غذایی ایده آل است زیرا غلظت مؤثر آن به اندازه کافی کم است که طعم آن در محصول مشخص نشود.مطالعات مختلف نشان داده است که این ترکیب می تواند از رشد قارچ آسپرژیلوس در غلات و کالاهای پخته شده جلوگیری کند.

مقدار معمول استفاده از این ماده شیمیایی غذایی در پخت نان 0.2 - 0.5 درصد از وزن آرد نانوایی است.

ایمنی و خطرات و عوارض پروپیونات سدیم:
از نظر FDA پروپیونات سدیم به عنوان یک افزودنی غذایی ایمن شناخته می شود. این ماده برای جلوگیری از رشد کپک در محصولات پنیر بسته بندی شده و فرآوری شده استفاده می شود.

این ماده شیمیایی به صورت خالص می تواند پوست را تحریک کند. با این حال، از آنجا که عموم مردم با شکل خالص آن در تماس نخواهند بود پس خطر زیادی برای افراد ایجاد نمی کند.

برای مقایسه می توان گفت خطرمصرف سدیم پروپیونات نسبت به مصرف محصولاتی که دارای آلودگی قارچی یا باکتریایی هستند بسیار کمتر است. با اینحال اگر نگران مصرف این ماده شیمیایی هستید، نان تازه بخرید یا خودتان آشپزی کنید.