اسید تارتاریک و کاربرد آن در صنایع

اسید تارتاریک (Tartaric acid) که اسید دی هیدروکسی بوتاندیوئیک نیز نامیده می شود، یک اسید دی کربوکسیلیک و یکی از پرکاربردترین اسیدهای گیاهی با کاربردهای مختلف غذایی و صنعتی است.

اسید تارتاریک پودری متبلور و سفید رنگ است که در بسیاری از گیاهان به ویژه و انگور یافت می شود.این اسید برای تولید دی اکسید کربن از طریق واکنش با بی کربنات سدیم پس از مصرف خوراکی استفاده می شود.

دی اکسید کربن معده را گسترده و در طی رادیوگرافی با کنتراست مضاعف یک ماده حاجب منفی ایجاد می کند. در دوزهای بالا این عامل با جلوگیری از تولید اسید مالیک، که می تواند باعث فلج و شاید مرگ شود، به عنوان سم عضله عمل می کند.

مشتقات اسید تارتاریک:
این اسید در گروه ترکیبات آلی قرار دارد که به عنوان اسیدهای قندی و مشتقات آنها شناخته می شوند. اسیدهای قندی و مشتقات آنها ترکیباتی هستند که حاوی یک واحد ساکارید هستند که یک گروه اسید کربوکسیلیک را در خود جای داده است.

تارتاریک اسید یک ماده جامد، محلول در آب با قدرت اسیدی متوسط است (بر اساس pKa آن) که می تواند به اسید فرتاریک تبدیل شود.

از مشتقات مهم اسید تارتاریک می توان به نمک های آن، خامه تارتار (بی تاترات پتاسیم)، نمک روشل (تارتارات سدیم پتاسیم، ملین ملایم) و استفراغ تارتار (تارتارات پتاسیم آنتیموان) اشاره کرد. دی ایزوپروپیل تارتارات به عنوان کو کاتالیزور در سنتز نامتقارن استفاده می شود.

کاربردهای اسید تارتاریک چیست ؟
صنایع غذایی از این اسید به عنوان ماده افزودنی و طعم دهنده استفاده می کنند و همچنین در صنایعی مانند سرامیک، چاپ پارچه، برنزه سازی، عکاسی و داروسازی به کار می رود.

قیمت خرید و فروش مناسب اسید تارتاریک به عنوان یک ماده اسید ی به طور طبیعی ترش است و به غذاها طعم تیز و ترش می بخشد.

این ترکیب همچنین می تواند به تنظیم ژل و حفظ مواد غذایی کمک کند. این ماده اغلب به محصولاتی مانند نوشابه های گازدار، ژله های میوه ای، ژلاتین و قرص های جوشان اضافه می شود.

این ماده همچنین یکی از عناصر موجود در خامه تارتار است که در آب نبات سفت و مارک های مختلف بیکینگ پودر یافت می شود تا باعث پخته شدن بهتر کالاهای پختنی شود.

وقتی خامه تارتار به آب اضافه می شود، سوسپانسیونی ایجاد می شود که به خوبی سکه های مس را تمیز می کند زیرا محلول تارتار می تواند لایه اکسید مس (II) موجود در سطح سکه را حل کند. کمپلکس حاصل از تارتارات مس (II) به راحتی در آب حل می شود.

تارتاریک اسید و مشتقات آن کاربردهای فراوانی در زمینه دارویی دارند. به عنوان مثال، در تولید قرص جوشان و همراه با اسید سیتریک برای بهبود طعم داروهای خوراکی استفاده می شوند. مشتق آنتیمونیل پتاسیم معروف به استفراغ تارتار در مقادیر کم در شربت سرفه به عنوان خلط آور استفاده می شود.

این ترکیب همچنین کاربردهای مختلفی در صنعت دارد. این اسید در یونهای فلزی کلات مانند کلسیم و منیزیم مشاهده شده است.

بنابراین در صنایع کشاورزی و صنعت فلزات به عنوان عامل کلات کننده برای کمپلکس کردن ریز مغذی ها در کودها و تمیز کردن سطوح فلزی به ترتیب از آلومینیوم، مس، آهن و آلیاژهای این فلزات نقش دارد.

مصارف صنعتی اسید تارتاریک شامل فرآیند آبکاری طلا و نقره، تمیز کردن و پرداخت فلزات، برنزه کردن چرم و ساخت جوهر آبی برای طرح های اولیه است.

تارتاریک اسید همچنین یکی از عناصر نمک روشل است که با نیترات نقره واکنش داده و باعث نقره ای شدن آینه ها می شود. مشتقات استر اسید تارتاریک می توانند پارچه ها را رنگ کنند.

تولید تجاری اسید تارتاریک:
محصولات جانبی حاصل از تولید شراب برای تولید تجاری اسید تارتاریک مورد استفاده قرار می گیرد. رسوبات و سایر مواد زائد حاصل از تخمیر شراب با هیدروکسید کلسیم حرارت داده می شوند.

این امر باعث می شود تا تارتارات کلسیم رسوبی تشکیل شود و سپس با استفاده از اسید سولفوریک تصفیه می شود تا ترکیبی از سولفات کلسیم و اسید تارتاریک تولید شود. پس از جداسازی تارتاریک اسید سپس برای استفاده تجاری خالص سازی می شود.

عوارض و خطرات اسید تارتاریک:
اسید تارتاریک یک سم عضله است که با مهار تولید اسید مالیک کار می کند و در دوزهای بالا باعث فلج و مرگ می شود. دوز متوسط کشنده (LD50) برای انسان حدود 5/7 گرم در کیلوگرم، برای خرگوش 5/3 گرم در کیلوگرم و برای موش 4/4 گرم در کیلوگرم است.

بنابراین برای کشتن فردی با وزن 70 کیلوگرم (150 پوند) بیش از 500 گرم (18 اونس) تارتاریک اسیدنیاز است. پس می توان با خیال راحت در بسیاری از غذاها، به ویژه شیرینی هایی با طعم ترش از این ترکیب استفاده کرد.

به عنوان یک افزودنی غذایی، این ترکیب به عنوان یک آنتی اکسیدان و امولسیون کننده با شماره E334 استفاده می شود.