اسید استئاریک و کاربردهای آن

اسید استئاریک یکی از مفیدترین اسیدهای چرب اشباع با زنجیره کربنی بلند است. اسید استئاریک یا اسید اکتادکانوئیک عمدتا از تری گلیسیریدهای حیوانی به دست می آید و می توان آن را در دمای اتاق نگهداری کرد.

اسید استئاریک اغلب طی فرآیند صابونی شدن که چربی ها و روغن ها را با اضافه کردن یک ماده قلیایی به الکل و صابون تبدیل می کند، تولید می شود. فرآیند صابونی شدن به طور معمول روی چربی های حیوانات و روغن های گیاهی انجام می شود.

منابع عمده اسید استئاریک چربی شیر ( 5 تا 15%) و شی باتر ( 10 تا 35%) است ولی این ماده در مقادیر کم در دانه ها و روغن های دریایی یافت می شود.

این ماده شیمیایی همچنین ماده تشکیل دهنده بخش بزرگی از چربی های گیاهی هیدروژنه و روغن هایی است که در هنگام تولید روغن شورتنینگ و مارگارین به دست می آیند و اغلب در ایجاد صابون و شمع مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربردهای اسید استئاریک:
به طور کلی، کاربردهای اسید استئاریک از ویژگی دوگانه آن بهره می برد زیرا با یک گروه قطبی در سر می تواند به کاتیونهای فلزی ترکیب شود و با زنجیره غیر قطبی می تواند در حلالهای آلی حل شود که این حالت منجر به استفاده از آن به عنوان یک ماده نرم کننده و سورفاکتانت می شود.

بعد از اسید پالمیتیک، اسید استئاریک یکی از طبیعی ترین اسیدهای چرب اشباع شده است. این ماده از نظر فیزیکی جامد مومی و بی رنگ است و عملاً در آب نامحلول است.

استرها و نمکهای آن به عنوان استئارات ها شناخته می شوند و تری گلیسیرید استارین از ترکیب سه مولکول آن تولید می شود.

در صنایع غذایی اسید استئاریک به عنوان یک ماده افزودنی غذایی استفاده می شود مثلا به عنوان ماده طعم دهنده در برخی از مواد لبنی برای ایجاد طعم کره ای کاربرد دارد. این ماده با خاصیت اتصال دهنده قوی یک ماده بسیار کاربردی در تولید آدامس، موم های خوراکی و روکش های شیرینی است.

این ماده شیمیایی به طور گسترده در تولید صابون مورد استفاده قرار می گیرد و اضافه کردن آن به صابونها باعث می شود اسید آمینه ها سایر مواد موجود در قالب صابون جامد را سخت و غلیظ کنند.

علاوه بر این اسید استاریک دارای خواص پاک کنندگی فراوانی است و با کاهش کشش سطحی روغن ها باعث می شود که آنها به راحتی با آب ترکیب شوند. این ماده قادر به تمیز کردن آلودگی ها و شستشوی سبوم از مو و پوست است و یک ماده اساسی در ترکیب پاک کننده ها، صابون ها و شامپوها است.

متابولیسم اسید استئاریک:
چربی های حیوانی منبع غنی از اسید استئاریک هستند و بسیاری از آنها تقریباً تا 30 درصد از اسید استئاریک تشکیل شده اند ولی روغنهای گیاهی معمولاً حاوی مقادیر بسیار کمتری از این ماده می باشند. استثناهای طبیعی در این رابطه شی باتر و کره کاکائو هستند که حاوی 28 تا 45 درصد اسید استئاریک می باشند.

مطالعات صورت گرفته با برچسب گذاری این ماده نشان داده است که بخشی از اسید استئاریک موجود در رژیم غذایی که به طور اکسیداتیو به اسید اولئیک تبدیل می شود 2.4 برابر بیشتر از کسری از اسید پالمیتیک است که به طور مشابه به اسید پالمیتولئیک تبدیل می شود.

همچنین احتمال کمتری دارد که اسید استئاریک با استرهای کلسترول ترکیب شود و مطالعات اپیدمیولوژیک و بالینی نشان داده است که این ماده در مقایسه با سایر اسیدهای چرب اشباع شده باعث افزایش کلسترول LDL نمی شود.

ایمنی اسید استئاریک برای انسانها:
این ماده شیمیایی یک ماده طبیعی و ایمن در نظر گرفته می شود اما در صورت تماس با پوست، استنشاق بخار یا بلع عوارضی را به دنبال خواهد داشت.

بنابراین در صورت تماس با پوست محل را با آب فراوان شستشو دهید و در صورت استنشاق و بلع به سرعت به مراکز فوریت پزشکی مراجعه کنید تا اقدامات لازم صورت بگیرد.

گرید مواد غذایی این ماده در صنایع دارویی کاربرد فراوانی دارد و به عنوان یک افزودنی برای اتصال مواد تشکیل دهنده قرص ها به یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرد تا در طول نگهداری، اجزاء قرص ها از یکدیگر جدا نشود.

استفاده از این ماده در قرص ها باعث می شود مواد موثره دارو تنها در معرض اسید معده آزاد شوند.