سیانور سدیم و کاربردهای آن

سیانورسدیم یا سیانید سدیم یک ماده سمی، جاذب رطوبت و غیر آلی است که در محیط مرطوب گاز سیانید هیدروژن را تولید می کند.

سیانور سدیم با فرمول شیمیایی NaCN به صورت پودر یا کریستال های سفید رنگ و بی بو وجود دارد که به راحتی در آب حل شده و محلولی شفاف ایجاد می کند. در این ترکیب تعداد برابری آنیون های سیانید و کاتیون های سدیم بکار رفته است.

سمیت بسیار شدید این ماده به حضور سیانور در آن مربوط است که به شدت تمایل به واکنش با فلزات دارد. سیانور سدیم عمدتا در صنعت استخراج طلا مورد استفاده قرار می گیرد و تمایل بالای سیانور برای پیوند با فلز طلا اساس این کاربرد است. این ماده برای تولید طلا به صورت جامد یا مایع 30% تولید می شود.

سیانید سدیم یک ترکیب تک کربنه است که سیانوگران، سیانید سدیم یا سیانوبریک نامیده می شود. این ماده به شدت سمی است و فرآیندهای متابولیکی مختلف را مهار می کند.

سیانور سدیم به طور گسترده ای به عنوان معرف آزمایش برای تشخیص عملکرد مطلوب رسپتورهای شیمیایی و در فرآیندهای صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.

عوارض و خطرات سیانید سدیم:
سیانور سدیم مانند دیگر نمک های محلول سیانور همچون سیانور پتاسیم یکی از سریع ترین سموم کشنده شناخته شده است.

این ترکیب شیمیایی یک مهار کننده قوی تنفس است که بر روی سیتوکروم اکسیداز میتوکندری اثر گذاشته و زنجیره انتقال الکترون را مهار می کند.

این امر منجر به کاهش متابولیسم اکسیداتیو و استفاده از اکسیژن شده که اسیدوز لاکتیک در نتیجه متابولیسم بی هوازی رخ می دهد. دوز خوراکی سیانور سدیم به اندازه 200-300 میلی گرم می تواند کشنده باشد.

دوز کشنده خوراکی این ماده برای یک انسان 70 کیلوگرمی کمتر از 5 میلی گرم در کیلوگرم در نظر گرفته می شود. استنشاق، جذب پوستی یا بلع این ماده سمی و کشنده است.

تماس با سیانید سدیم می تواند باعث سوزش چشم ها و پوست شود. قرار گرفتن در معرض گرد وغبار یا بخارات این ماده هم خطرناک است و در صورت واکنش با رطوبت هوا یا آب، گازهای سمی خورنده و قابل اشتعال آزاد می کند.

سیانید سدیم در حالت خشک بی بو است ولی در صورت جذب آب یا رطوبت هوا بوی بادام تلخ می دهد که بسیار جزئی است و همه افراد آن را حس نمی کنند بنابراین نمی توان از آن به عنوان یک علامت هشدار دهنده استفاده کرد.

کاربردهای سیانور سدیم چیست ؟
سیانور سدیم در صنعت معدن کاربرد دارد و برای تمیز کردن فلزات و در ساخت رنگ ها استفاده می شود. این ماده در ساخت محلول آبکاری، تولید اسید هیدروسیانیک و مواد شیمیایی در کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد. سیانور سدیم همچنین برای تهیه نیتریل ها و به عنوان یک عامل شلاته کننده استفاده می شود.

خطر سیانور سدیم برای محیط زیست:
قرار گرفتن حیوانات وحشی، پرندگان و موجودات آبزی در معرض سیانور سدیم حاصل از فعالیت های انسانی، در کل چرخه تولید این ماده از مرحله تولید، حمل و نقل، کاربرد و رهاسازی در محیط زیست می تواند به طور بالقوه خطرناک باشد.

سرنوشت کلی سیانور سدیم و محصولات آن در محیط زیست پیچیده است و به طیف گسترده ای از عوامل خاص و فاکتورهای عملیاتی بستگی دارد.

خطر آلودگی محیط زیست در هنگام تولید و ذخیره سیانور سدیم و در حین استفاده در فرآیندهایی مانند شناورسازی فلز، آبکاری و فرآیندهای متالوژیکی کم است و در صورت رعایت اقدامات کنترلی، خطرات مربوط به محیط زیست آبزیان، آب های زیرزمینی و پوشش گیاهی را می توان در سطح قابل قبول یا پایین نگه داشت.