کریولیت و کاربردهای آن در صنایع

کریولیت یک مینرال هالیدی بی رنگ تا سفید با فرمول شیمیایی Na3AlF6 است که در صورت قرار گرفتن در آب تشخیص آن دشوار خواهد بود.

کریولیت به صورت طبیعی و سنتتیک وجود دارد و کاربردهای زیادی در صنایع مختلف از جمله تولید شیشه و مینا دارد.کریولیت یک ماده معدنی نادر با توزیع طبیعی بسیار محدود است که به عنوان یک مینرال محلی در برخی مناطق زمین شناخته می شود هرچند ممکن است در سایر مناطق نیز به مقدار کم وجود داشته باشد. این ماده در مقادیر بالا در سواحل گرینلند یافت می شود.

در واقع از اواسط دهه 1800 در گرینلند مقادیر زیادی از این ماده معدنی مورد استخراج قرار گرفت. اهمیت اقتصادی کریولیت ابتدا به دلیل تولید آلومینیوم بود اما پس تولید آن در مقیاس صنعتی اهمیت آن کاهش یافت و به همین دلیل استخراج این ماده از معدن کاملا متوقف شد.

شایان ذکر است که ترکیبات غیرآلی فلوری آلومینیوم نقش قابل توجهی در صنایع دارند، این ترکیبات نه تنها در تولید بلکه در پردازش و پرداخت نهایی آلومینیوم نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

جداسازی اتم های آلومینیوم از اتم های اکسیژن موجود در سنگ معدن که برای تولید فلز آلومینیوم لازم است، کار بسیار دشواری است.

کریولیت راهی ساده برای این فرآیند است ولی درحال حاضر استفاده از کریولیت طبیعی به این منظور بندرت صورت می گیرد و این ماده بیشتر به صورت سنتتیک تولید می شود.

کریولیت به عنوان حلال بوکسیت (سنگ معدن غنی از آلومینیوم) عمل کرده و کاربردهای متالوژیکی دیگری نیز دارد. این ماده به عنوان فیلر ساینده و همچنین تولید حشره کش مورد استفاده قرار می گیرد.

آشنایی با کاربردهای کریولیت:
کریولیت یا تری سدیم هگزا فلورو آلومینیوم یک نمک سدیم معدنی است. این ماده پودر یا ماده جامدی سفید رنگ و بدون بو است که گرد و غبار آن چشم ها، ریه ها و بینی را تحریک می کند. مقدار زیادی از کریولیت سنتتیک از فلوریت ساخته شده است.

این ماده در آب نامحلول است و سوسپانسیون آن در آب به عنوان حشره کش استفاده می شود.

نکته جالب توجه در مورد کریولیت این است که ضریب شکست بسیار نزدیکی به آب دارد. بنابراین اگر در آب غوطه ور شود کریستال های بی رنگ یا پودر آن کاملا ناپدید می شوند و نمی توانید آنها را در آب ببینید.

حتی کریولیت های کدرتر نیز بسیار شفاف بوده و فقط لبه های آن قابل مشاهده است درست مانند یخ غوطه ور در آب با این تفاوت که یخ روی آب قرار می گیرد.

مخلوط کریولیت و اکسید آلومینیوم نقطه ذوب پایین تری نسبت به اکسید آلومینیوم خالص دارد. این بدان معناست که برای ایجاد شرایط مؤثر جهت الکترولیز به انرژی کمتری نیاز است و بنابراین باعث می شود این پروسه مقرون به صرفه تر باشد.

کریولیت مذاب به عنوان حلال اکسید آلومینیوم مذاب عمل می کند و باعث افزایش رسانایی محلول می شود. این ماده در تولید نمکهای سدیم، تولید چینی و شیشه، پاک کردن سطوح فلزات و ذوب الکترولیت ها استفاده می شود.

عوارض و خطرات:
به نظر می رسد که کریولیت یکی از عوامل مهمی است که می تواند صدمات شدیدی به بدن انسان وارد کند. فیبروز ریه همراه با آتروفی و آمفیزم ثانویه و همچنین مشکلات مربوط به استخوان برخی از عوارض این ماده هستند.

جامع ترین بانک اطلاعاتی سموم دفع آفات تائید کرده است که ترکیبات معدنی کریولیت و تمام سموم ارگانو فسفره برای انسان خطرناک هستند.

مطالعات اپیدمیولوژیک نیز اثرات سوء استنشاق کریولیت را در انسان ها نشان داده اند و افراد شاغل در این صنعت پس از چندین سال قرار گرفتن در معرض این ماده ممکن است به فلوروزیت اسکلتی مبتلا شوند.

به نظر می رسد مصرف 20 تا 80 میلی گرم فلوراید برای ایجاد فلوروز در انسان کافی است. بنابراین هنگام کار با این ماده شیمیایی از دستکش، ماسک و عینک محافظ استفاده کنید و تمام نکات ایمنی محل کار را رعایت کنید.