اسید بنزوئیک

اسید بنزوئیک (Benzoic acid) یک ترکیب آلی با فرمول شیمیایی C6H5COOH است. اسید بنزوئیک یک اسید کربوکسیلیک آروماتیک است که به صورت کریستال های بی رنگ موجود است.

اسید بنزوئیک در الکل، اتر و بنزن بسیار محلول بوده ولی خیلی کم در آب حل می شود. این ماده در قرن شانزدهم از تقطیر خشک صمغ بنزوئین به دست آمد و در سال 1875 خواص ضد قارچی آن کشف شد و برای مدت طولانی در حفظ توت فرنگی مورد استفاده قرار می گرفت.

تولید تجاری این ماده از طریق اکسیداسیون جزئی تولوئن توسط اکسیژن انجام می شود که توسط منگنز یا نفتالین کاتالیز می شود. بنزوات اصطلاحی است که به استر یا نمک های اسید بنزوئیک اطلاق می شود.

این ماده برای تولید فنل و در تهیه پمادهای ضد قارچ استفاده می شود و به عنوان نگهدارنده در صنایع غذایی و برای افزایش ماندگاری لوازم آرایشی و محصولات مراقبت بهداشتی از جمله خمیردندان، دهانشویه و کرم ها مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده به شکل اسید هیپوریک پس از ترکیب با گلیسین در کبد از بدن دفع می شود که خیلی سمی نیست.

برخی مواد غذایی مانند میخک، بیشتر انواع توت ها و دارچین به طور طبیعی حاوی اسید بنزوئیک هستند و در نگهداری مواد غذایی مانند سس سالاد، نوشابه، آب میوه و ترشی استفاده می شوند.

این ماده در مواد غذایی فرآوری شده برای جلوگیری از رشد باکتریها، قارچ ها و مخمرها مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربردهای اسید بنزوئیک:
کاربرد اصلی این ماده در صنعت تولید ترکیبات آروماتیک فنل است. این کار از طریق فرآیندی معروف به دکربوکسیلاسیون اکسیداتیو انجام می شود و دمای ایده آل این فرایند در محدوده 300 تا 400 درجه سانتی گراد است.

همچنین اسید بنزوئیک و نمک های آن به عنوان نگهدارنده مواد غذایی در صنایع غذایی به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد.

بنزوئیک اسید تجاری ارزان و بسیار دسترس پذیر است و از منابع مختلف از جمله بنزیل الکل، بنزیل کلرید و بنزالدئید تولید می شود. این ترکیب همه کاره در محصولات مختلف به خوبی کار می کند.

حلالیت این ماده براساس درجه حرارت کمی متفاوت است اما در هنگام افزودن به آب گرم بسیار محلول در نظر گرفته می شود.

این ترکیب در پزشکی نیز کاربرد دارد و به عنوان نگهدارنده در داروها، محصولات کودک، محصولات پوستی، محصولات پاک کننده، محصولات مو و ناخن، صابون ها، محصولات حمام و مواد شوینده استفاده می شود.

اسید بنزوئیک همچنین به جلوگیری از عفونت باکتریایی کمک می کند. این ماده به عنوان یک ضد قارچ برای درمان بیماری هایی مانند کرم حلقه ای و سندرم پای ورزشکاران، درمان سوزش پوست ناشی از نیش حشرات، سوختگی و غیره نیز کاربرد دارد.

این ترکیب محصول فرعی متابولیسم فنیل آلانین در باکتریها است و هنگامی که باکتری های روده پلی فنول ها را پردازش می کنند (از میوه ها یا نوشیدنی های مصرف شده) تولید می شود.

یکی از مزایای اسید بنزوئیک این است که در مقادیر کم بو و طعم نوشابه ها را تغییر نمی دهد. خواص نگهدارنده این ماده به دلیل توانایی مهار تکثیر بسیاری از میکروارگانیسم ها است.

عوارض جانبی و خطرات:
مطالعات مختلف نشان می دهد که این ترکیب ممکن است به لطف خواص ضد التهابی و ضد میکروبی خود فوایدی برای سلامتی داشته باشد. با این حال، برخی از خطرات و عوارض جانبی آن نیز باید در نظر گرفته شود.

اسید بنزوئیک توسط FDA به عنوان یک ماده ایمن در نظر گرفته می شود و حداکثر مقدار مجاز آن در محصولات غذایی 0.1 درصد تعیین شده است. با این وجود در صورت مصرف مداوم غذاهای حاوی این ماده ممکن است عوارضی مشاهده شود.

حلالیت کم این ماده در آب، کاربرد آن را در محصولات حاوی مقادیر زیاد آب با مشکل مواجه می کند و اکثر اوقات نمک بنزوات سدیم محلول در آب آن استفاده می شود.

به عنوان مثال برخی مطالعات نشان داده است که بنزوات سدیم می تواند باعث بیش فعالی در انسان شود. در رابطه با سرطان زایی اسید بنزوئیک باید گفت که این ماده خودش سرطانزا نیست ولی در ترکیب با ویتامین C می تواند بنزن تولید کند که یک ماده سرطان زا است.