تعریف سود مایع و کاربرد آن در صنایع

سود مایع (Sodium hydroxide) به شکل مایعی سفید و شفاف در دو غلظت 50% و 31% تولید می شود و در دسترس است.

سود مایع با فرمول شیمیایی NaOH مایعی فاقد بو و با نقطه انجماد 4/4 و نقطه جوش 145 درجه سانتی گراد می باشد.سدیم هیدروکسید همچنین با نام های سود سوزآور، قلیا، سودای قلیایی، هیدرات سدیم و سود کاستیک شناخته می شود و کاربردهای صنعتی گسترده ای دارد.

این ترکیب ماده ای بسیار واکنش پذیر است به همین دلیل باید در نگهداری آن دقت کرد زیرا در صورت رخ دادن شوک های دمایی امکان انفجار وجود دارد.

سود مایع در تمام غلظت ها یک ماده به شدت واکنش دهنده و فعال است که با تمام فلزات از جمله آلومینیوم، منیزیم، روی، قلع و مس، بافت های زنده و همچنین قندهای کاهنده مانند فروکتوز، گالاکتوز، مالتوز واکنش می دهد. 

کاربردهای سود مایع چیست؟
سود مایع یک باز قوی با کاربردهای گسترده در صنایع مختلف است که به راحتی در آب حل شده و در اتانول، متانول و گلیسیرین نیز به نسبت مساوی حل می شود. در سراسر جهان، عمده ترین مصرف کنندگان سود سوز آور، صنایع آلومینیوم، پالپ و کاغذ و صنایع شیمیایی هستند.

عمده ترین کاربردهای این ترکیب در تصفیه آب به عنوان ماده تمیز کننده یا طیف وسیعی از کاربردها در صنایع شیمیایی مانند تولید نشاسته یا گوگرد زدایی در صنایع پتروشیمی است.

این ترکیب در صنایع تولید آلومینیوم جهت حل کردن سنگ معدن بوکسیت که ماده خام تولید این فلز است، مورد استفاده قرار می گیرد.

این ماده در صنعت نفت برای اکتشاف و تولید فرآورده های نفتی و در صنایع پتروشیمی برای تولید طیف وسیعی از حلال ها، مواد پلاستیکی، چسب، مواد پوشش دهنده، علف کش ها، رنگ و جوهر، تولید مواد شیمیایی، تولید سولفید سدیم مورد بکار می رود.

سدیم هیدروکسید مایع یکی از ترکیبات مهم برای صابون سازی و تولید سورفکتانت های آنیونی در محصولات پاک کننده و شوینده است. این ماده جهت تولید سفید کننده ها با کاربردهای صنعتی و خانگی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

سود کاستیک در سراسر جهان برای تولید کاغذ در فرایندهای خمیر سازی، سفید کردن و جوهر بری از کاغذهای بازیافتی کاربرد دارد. در صنایع نساجی از این ماده در فرآوری کتان و رنگرزی الیاف مصنوعی مانند نایلون و پلی استر استفاده می شود.

روش تولید سود مایع:
سود مایع توسط فرایند الکترولیز آب نمک که به عنوان فرایند غشایی (ممبران) شناخته می شود، تولید می گرددد. بدین ترتیب که یک محلول نمکی اشباع تولید شده و جهت خالص سازی به آن رزین کیلیت اضافه می شود و سپس به سلول الکترولیزی خورانده می شود.

برای شروع فرآیند اتاقک آندی سلول الکترولیزی با آب نمک و اتاقک کاتدی با آب خالص پر می شود و با برقرار جریان مستقیم گاز کلر در آند و محلول کاستیک سودا و هیدروژن در کاتد تشکیل می شود.

در مرحله بعدی ترکیبات تولید شده وارد جداکننده می شود تا محلول سود سوز آور 30 % تولید شود. NaOH مایع تولید شده سپس در تبخیر کننده تغلیظ می شود تا غلظت محلول به 50% برسد.

نکات مهم برای نگهداری سود مایع:
سود سوز آور یک مایع پایدار است ولی ماندگاری آن به شرایط نگهداری آن بستگی دارد. توجه داشته باشید که اگر این ترکیب در معرض هوا قرار بگیرد کیفیت آن کاهش می یابد زیرا با دی اکسید کربن موجود در هوا ترکیب شده و ذرات سدیم کربنات (Na2CO3) جامد را تشکل می دهد.

علاوه بر این اگر سود مایع در مخزن های فولادی آسیب دیده نگهداری شود با آهن واکنش می دهد. بنابراین برای حفظ کیفیت این باز قوی باید در روند نگهداری آن دقت کرد.

ایمنی و خطرات سود مایع:
محلول سدیم هیدروکسید یک باز قوی است و می تواند به راحتی پروتئین ها و چربی ها را در بافت های زنده از طریق هیدرولیز آمید و استر تجزیه کند و باعث سوختگی شیمیایی می شود.

بنابراین در صورت تماس این مایع خورنده با پوست محل تماس را با مقدار زیادی آب حداقل به مدت 10 تا 15 دقیقه شستشو دهید.

این ماده در تماس با چشم ها ممکن است باعث ایجاد کوری دائمی شود. بنابراین هنگام استفاده از این ماده شیمیایی باید از تجهیزات حفاظتی مانند دستکش های لاستیکی، لباس ایمنی و محافظ چشم استفاده شود.