نیترات روی (Zinc nitrate) یک ماده جامد بلوری بی رنگ و غیر قابل احتراق است اما سوختن مواد قابل احتراق را تسریع می کند.
نیترات روی یک ترکیب شیمیایی غیر آلی با فرمول Zn (NO3) 2 است که معمولاً به عنوان اکسید هیدرات Zn (NO3) 2 • 6H2O مشاهده می شود و در آب و الکل محلول است. این ماده به عنوان کاتالیزور در ساخت سایر مواد شیمیایی، پزشکی و رنگها استفاده می شود.
اگر مقادیر زیادی از این ماده در آتش سوزی نقش داشته باشد یا مواد قابل احتراق ریز و پودری باشند ممکن است باعث انفجار شود. علاوه بر این قرار گرفتن طولانی مدت این ماده در معرض آتش یا گرما ممکن است منجر به انفجار شود.
روی یک عنصر ضروری است که در فعال سازی آنزیم های سنتز پروتئین، متابولیسم قندها، سنتز هورمون اکسین در گیاهان، تنظیم فشار اسمزی، افزایش فتوسنتز و تولید اندام های زایشی در گیاهان نقش دارد.
کمبود روی در گیاهان باعث کوچک شدن برگ ها، کاهش گلدهی و میوه دهی می شود. نیتروژن نیز برای رشد تمامی گیاهان ضروری است و استفاده همزمان دو عنصر روی و نیتروژن سبب افزایش جذب روی در گیاهان می شود و به سنتز پروتئین کمک خواهد کرد.
کاربردهای نیترات روی:
این ماده معمولا با حل نمودن فلز روی در اسید نیتریک تولید می شود و غلظت اسید نیتریک در این روش حائز اهمیت است. در صورت استفاده از اسید نیتریک غلیظ نیترات آمونیوم به عنوان یک محصول جانبی تولید خواهد شد.
نیترات روی کاربرد وسیعی ندارد اما در مقیاس آزمایشگاهی برای سنتز پلیمرهای همپایه استفاده می شود. تجزیه کنترل شده این ماده به اکسید روی همچنین برای تولید ساختارهای مختلف ZnO، از جمله نانوسیم ها استفاده می شود. از دیگر کاربردهای این ماده می توان به موارد زیر اشاره کرد:
نیترات روی برای آبکاری و رنگ آمیزی الیاف استات یک ماده ضروری است. این ترکیب روی الیاف استات متورم می شود، بنابراین باعث رنگ آمیزی یکنواخت تر شده و رنگ های اولیه اساسی می توانند به عمق فیبر نفوذ کنند.
در شیمی فلزات و سطح، از این ترکیب به عنوان یک ماده سفید کننده و تیز استفاده می شود. با استفاده از نیترات روی محلول کار راحت تر صورت می گیرد.
به عنوان مثال، با کمک نیترات روی مایع، می توان سطوح مختلف را به صورت جداگانه با توجه به نیازهای حفاظتی پیش تصفیه کرد. زمینه های اصلی کاربرد این ماده محافظت در برابر خوردگی (افزایش عمر مفید اجزای مختلف و قطعات کار)، چسبندگی، اصطکاک و کاهش سایش و همچنین عایق الکتریکی است.
از نیترات روی در زمینه های مختلف استفاده می شود. از یک طرف یک ماده شیمیایی مهم برای سنتز سایر مواد شیمیایی مرتبط با روی است بنابراین به عنوان ماده اولیه در صنایع شیمیایی به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد.
از طرف دیگر، از این ترکیب در بسیاری از صنایع برای اهداف مختلف استفاده می شود. به عنوان مثال در صنعت نساجی به عنوان یک کاتالیزور برای دستیابی به اثرات خاص بر روی منسوجات یا سطح بالاتری از اتصال متقابل - در مقایسه با کلرید منیزیم - را در تولید فیبر سلولز به دست می دهد که همراه با مقاومت بیشتر الیاف نسبت به اسید است.
عوارض و خطرات نیترات روی:
استنشاق گرد و غبار این ماده موقع کار کردن باعث تحریک گلو و بینی می شود. بلع نیترات روی می تواند منجر به خوردگی دستگاه گوارش شود. تماس با پوست منجر به تحریک شده و باعث ایجاد بثورات خواهد شد.
این ترکیب با گرم شدن ممکن است اکسیدهای سمی نیتروژن آزاد کند و در تماس با مواد قابل احتراق می تواند شدت آتش را افزایش دهد.