آشنایی با پتاسیم یدات و کاربرد های آن

آشنایی با پتاسیم یدات و کاربرد های آن:
پتاسیم یدات که با نماد شیمیایی KIO3 نمایش داده می شود، یک ترکیب یونی بوده که در صنعت به صورت پودری سفید رنگ تولید می شود. این ترکیب یک عامل اکسید کننده به حساب می آید و همین دلیل نیز در صورت تماس با مواد قابل احتراق یا عوامل احیا کننده، می تواند باعث ایجاد آتش سوزی شود.

این ترکیب را می توان به روش های مختلفی سنتز نمود، اما یکی از ساده ترین راه های تهیه آن ترکیب پتاسیم هیدروکسید با یدیک اسید می باشد. پتاسیم یدات در زمینه یددار کردن نمک خوراکی، تهیه مکمل های غذایی، ساخت شیر خشک و به عنوان یک ماده افزودنی برای پخت نان و شیرینی کاربرد دارد.

روش های تولید پتاسیم یدات:
همانطور که اشاره شد ساده ترین راه برای دستیابی به پتاسیم یدات، ترکیب یدیک اسید و پتاسیم هیدروکسید می باشد. به غیر از این راه، روش های دیگری نیز وجود دارد که از جمله آن ها می توان به اضافه کردن عنصر ید به شکل مولکولی به محلول غلیظ و داغ پتاسیم هیدروکسید اشاره کرد.

ذوب کردن پتاسیم یدید با کلرات پتاسیم، برومات یا پرکلرات نیز باعث ایجاد ماده ای مذاب به همراه آب می شود که در نهایت با انجام عملیات کریستالیزاسیون می توان پتاسیم یدات را از آن جدا نمود.

مواردی که باید به هنگام تهیه KIO3 از آن ها اجتناب نمود عبارت اند از: حرارت دادن مستقیم، شوک، تماس ترکیب با مواد قابل احتراق، مواد احیا کننده، آلومینیوم، ترکیبات آلی، کربن، پراکسید هیدروژن و همچنین سولفید ها.

آشنایی با کاربرد های پتاسیم یدات:
پزشکی:
KIO3 در حوزه پزشکی به عنوان یک عامل دارویی به کاربرده می شود و از این جهت توسط سازمان سلامت جهانی مورد تأیید قرار گرفته است. افرادی که با بیماری پرکاری تیروئید دست و پنجه نرم می کنند، توسط اشعه ید رادیواکتیو تحت درمان قرار می گیرند که این موضوع باعث می شود تا ید رادیواکتیو ایزوتوپی که برای بدن مضر است، توسط غده تیروئید جذب شده و مصمویت ایجاد گردد.

پزشکان برای جلوگیری از بروز چنین مسئله ای پس از درمان با ید رادیواکتیو، از قرص پتاسیم یدید و پتاسیم یدات استفاده می کنند که شکل بی ضرر از عنصر ید هستند و جذب آن ها توسط غده تیروئید خطری را متوجه بدن نمی سازد. گرچه استفاده از پتاسیم یدید به صورت قرص رایج تر است؛ اما پتاسیم یدات در گرما و محیط های مرطوب طول عمر بالاتری را از خود نشان می دهد.

تهیه نمک یددار:
یکی دیگر از کاربرد های KIO3 در صنایع غذایی و در حوزه تهیه نمک های یددار می باشد. استفاده از نمک یددار و حضور آن در رژیم غذایی هر فردی ضروری است و تولید کنندگان فرآورده های غذایی نیز به همین منظور موظفند تا مقادیر مشخصی از ید خوراکی را به نمک مصرفی مردم بیافزایند. هر دو ترکیب پتاسیم یدات و پتاسیم یدید برای ساخت نمک های یددار مورد استفاده قرار می گیرند.

تهیه نان و شیرینی:
پتاسیم یدات به عنوان یک ماده افزودنی قادر است تا پیوند های پروتئین گلوتن را در خمیر نان اکسید کرده و قوی تر سازد. این مسئله باعث می شود تا واکنش هایی که به افزایش حجم نان منجر می شوند، بیشتر و با سرعت بالاتری انجام گردند.

به طور کلی این ترکیب همانند سایر عوامل اکسید کننده می تواند قابلیت ارتجاعی و تحمل خمیر را بالا برده و با ایجاد پل های دی سولفید بین مولکول های گلوتن، خمیر با کیفیت تری را ایجاد کند.

سایر کاربرد های پتاسیم یدات:
KIO3 به غیر از موارد گفته شده در تهیه شیر خشک کودک نیز به کاربرده می شود؛ چرا که وجود ید در تغذیه کودکان در سنین پایین از اهمیت بالایی برخوردار است. این ترکیب برای آنالیز و آزمایش بر روی عناصری همچون روی و آرسنیک نیز به کاربرده می شود. از آنجایی که ید در دنیای شیمی یک معرف مهم و کاربردی است، KIO3 را نیز می توان به همین منظور و برای سنجش ترکیبات مختلف مورد استفاده قرار داد.