مثلث آتش و اجزای تشکیل دهنده آن

مثلث آتش یا مثلث حریق یک مدل ساده برای درک واکنش شیمیایی است که برای ایجاد آتش باید رخ دهد.

این مثلث از سه عنصر سوخت، گرما و اکسیژن، تشکیل شده است که همگی باید برای شعله ور شدن آتش وجود داشته باشند و حذف هر یک از این عناصر باعث جلوگیری از حریق یا خاموش شدن آتش می شود.

مثلث آتش سوزی غالباً به عنوان شکل اساسی آموزش ایمنی در برابر آتش استفاده می شود و پویایی آتش را بررسی می کند. با بررسی و درک بیشتر این موضوع، پیشگیری از آتش سوزی بسیار آسان تر خواهد بود. در مبحث مثلث آتش چیست علوم هشتم نیز به طور کامل به این موضوع پرداخته شده است.

مثلث آتش کدام است؟
در تعریف آتش می توان گفت که یک واکنش اکسیداسیون سریع است که طی یک فرآیند شیمیایی گرمازا رخ می دهد و همراه با آزاد سازی گرما، نور و محصولات مختلف است. شعله های آتش عمدتا از دی اکسید کربن، بخار آب، اکسیژن و ازت تشکیل شده اند و اگر به اندازه کافی گرم باشد، گازها یونیزه می شوند و رنگ شعله و شدت آتش نیز بر این اساس متفاوت خواهد بود.

همانطور که گفتیم مثلث آتش سوزی از چند جزء تشکیل شده است. در مبحث اجزای مثلت آتش را نام ببرید علوم هشتم همه ما با این موارد آشنا شده ایم ولی برای یادآوری مجددا آنها را در ادامه ذکر می کنیم.

سوخت:
برای شروع آتش سوزی باید ماده ای برای سوختن وجود داشته باشد که از آن به عنوان سوخت یاد می شود. سوخت هر نوع ماده قابل احتراقی از جمله کاغذ، روغن، چوب، گازها، پارچه، مایعات، پلاستیک و لاستیک است. سوخت مورد نیاز برای یک آتش سوزی معمولاً با محتوای رطوبت، اندازه، شکل و مقدار آن مشخص می شود و این عوامل تعیین می کند که سوخت به راحتی و در چه دمایی می سوزد.

حرارت:
علاوه بر منبع سوخت، گرما نیز باید وجود داشته باشد تا احتراق صورت گیرد. تمام مواد قابل اشتعال بخارهای قابل اشتعالی را ایجاد می کنند که در صورت وجود گرما، احتراق ایجاد می کنند. گرما همچنین مسئول گسترش و حفظ آتش است زیرا رطوبت موجود در سوخت را از بین می برد، باعث گرم شدن محیط اطراف و سوخت پیش گرم در مسیر خود می شود و آن را قادر می سازد تا با سهولت بیشتری حرکت و توسعه یابد

بنابراین اگر بخواهید مثلث آتش را توضیح دهید باید موارد فوق را به طور کامل در نظر بگیرید زیرا می تواند به عنوان یک سوال از بحث مثلث آتش علوم هشتم مطرح شود.

اکسیژن:
آتش سوزی ها علاوه بر سوخت و گرما برای روشن ماندن به اکسیژن نیز نیاز دارند. هوای محیط تقریباً از 21٪ اکسیژن تشکیل شده است و چون اکثر آتش سوزی ها برای سوزاندن فقط به حداقل 16٪ اکسیژن نیاز دارند، به عنوان ماده اکسید کننده در واکنش شیمیایی عمل می کند. این بدان معنی است که وقتی سوخت می سوزد با اکسیژن واکنش داده و گرما و احتراق ایجاد می کند.

مربع آتش چیست؟
مربع آتش که با نام های هرم آتش یا مربع حریق نیز شناخته می شود یک مدل کمی پیچیده تر برای توصیف اجزای مورد نیاز برای آتش سوزی و تدوام آتش است. این یک نمای هندسی چهار طرفه از چهار عامل لازم برای آتش سوزی است که شامل موارد زیر است:

• سوخت - هر ماده ای که می تواند بسوزد.
• گرما - انرژی گرمایی کافی برای ایجاد احتراق.
• عامل اکسید کننده - هوای حاوی اکسیژن.
• واکنش زنجیره ای شیمیایی - انرژی واکنش کافی برای تولید احتراق.

واکنش زنجیره ای حریق چیست؟
واکنش زنجیره ای حریق وقتیکه آتش شعله ور می شود باعث ادامه آتش سوزی می شود و تا زمانی که یکی از عوامل مثلث حریق حذف نشود، ادامه خواهد یافت. واکنش های سوختن، واکنشی شیمیایی گرمازا به شمار می آیند و با ایجاد حرارت و نور ادامه می یابد.

مثلث آتش با مربع آتش چه فرقی دارد؟
تفاوت بین مثلث حریق و مربع حریق نسبتاً کم است و عنصر چهارم در کنار گرما، سوخت و اکسیژن در اشتعال و سوزاندن آتش نقش دارد. این عنصر اضافی یک واکنش زنجیره ای شیمیایی است. پس از آن مثلث آتش سوزی تغییر یافته و به عنوان چهار ضلعی آتش نامگذاری شد.

کپسول های آتش نشانی یک یا چند عنصر فوق را از بین می برند. بنابراین مهم است که برای مقابله با نوع خاصی از آتش سوزی، کپسول آتش نشانی مناسب در اختیار داشته باشید.

همه کپسول های آتش نشانی برای استفاده در انواع آتش سوزی ها مناسب نیستند. به عنوان مثال، هرگز نباید از کپسول آتش نشانی حاوی آب روی آتش سوزی الکتریکی استفاده شود، اما می توان از کپسول آتش نشانی غبارآبی که تست مناسب را پشت سر گذاشته است، در آتش سوزیهای الکتریکی استفاده کرد.

همچنین در رابطه با خاموش کردن آتش سوزی فلزاتی همچون لیتیوم، منیزیم و تیتانیوم باید بدانید که استفاده از آب نه تنها باعث خاموش شدن آن ها نمی شود بلکه ممکن است حرارت شعله را بیشتر کرده و حتی باعث انفجار شود. در این آتش سوزیها کپسول های حاوی دی اکسید کربن هم موثر نیستند و از مواد دیگری مانند ماسه برای اطفاء حریق استفاده می شود.

مثلث آتش چند بعدی:
مثلث های آتش نشانی چند بعدی در مناطق طبیعی مانند جنگل ها و دشت ها رخ می دهد و می تواند به طول چندین کیلومتر رخ دهد، چندین روز طول بکشد و چندین بار در یک بازه زمانی تکرار شود.

بنابراین اگرچه حرارت برای ایجاد شعله مهم است ولی توپوگرافی برای کمک به بررسی روند گسترش آتش به ویژه با وجود منابع احتراقی برای پیشگیری از عود در مقیاس های طولانی تر مهم هستند.

به همین ترتیب در حالی که اکسیژن برای حفظ شعله لازم است، هوا و بادهای مرتبط با آن که اکسیژن را به یک آتش سوزی منتقل می کنند و الگوی طولانی مدت آب و هوا نیز در این وضعیت تأثیرگذار هستند.

سرانجام، سوخت اصطلاحی برای توصیف آنچه در یک شعله می سوزد، به طیف وسیعی از مواد در یک آتش سوزی گسترده اطلاق می شود. تغییرات آب و هوایی درجهان از عوامل دخیل در مثلث آتش سوزی هستند. به عنوان مثال نوع پوشش گیاهی خاص از نظر عود، شدت، فصل و اثرات بیولوژیکی از یک آتش سوزی مشخص پشتیبانی می کند. تغییر در نوع پوشش گیاهی برای جلوگیری از آتش سوزی تأثیرات مفیدی خواهد داشت.

راههای خاموش کردن آتش:
برای جلوگیری از آتش سوزی، باید یکی از سه عنصر مثلث آتش سوزی را از بین برد. مثلا اگر بتوانید آتش را خنک کنید، گرما از دست می رود و خاموش می شود یا اگر اکسیژن حذف شود آتش خفه خواهد شد. بنابراین، تلاش برای مبارزه با آتش سوزی و همچنین جلوگیری از آتش سوزی بر اساس این اصول انجام می شود.

به عنوان مثال پتوهای آتش نشانی اکسیژن را حذف کرده و در نتیجه آن را خاموش می کنند. به همین ترتیب، کپسول های آتش نشانی برای از بین بردن یکی از سه عنصر مثلث حریق تولید می شوند مثلا کپسول های آتش نشانی حاوی آب آتش را خنک می کنند و گرما را از بین می برند.

روشهای پیشگیری از آتش سوزی نیز بر همین اساس است و مراحل ایمنی مانند نگهداری مایعات قابل اشتعال در محل مناسب و اطمینان از این که تکه های کاغذ یا پارچه در مجاورت منابع احتمالی گرما باقی نمانده اند، از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

با استفاده از این دانش اساسی در مورد ایمنی در برابر آتش، می توان میزان شیوع آتش سوزی و خساراتی که ایجاد می کند را به میزان قابل توجهی کاهش داد.