کربنات سدیم خوراکی با فرمول شیمیایی Na2CO3 که در حوزه صنایع غذایی کاربرد های متنوعی دارد، یکی از نمک های فلز سدیم بوده و خاصیت قلیایی دارد.
این ترکیب با کد E500 مورد تأیید سازمان غذا و دارو آمریکا یا همان FDA قرار گرفته و بنابراین استفاده از آن در فرآورده های خوراکی بلامانع می باشد.به طور کلی کربنات سدیم را می توان در سه دسته یا گرید متفاوت طبقه بندی کرد این گرید ها عبارت اند از: کربنات سدیم سبک، کربنات سدیم سنگین و کربنات سدیم خوراکی.
این نمک سفید رنگ را نباید با بی کربنات سدیم یا همان جوش شیرین که در زمینه پخت نان و کیک به کار می رود اشتباه گرفت چرا که این دو ترکیب کاملاً متفاوت بوده و کاربرد های خاص خود را دارند. کربنات سدیم به غیر از صنایع غذایی در حوزه هایی چون صنایع شیشه و سرامیک، تولید مواد شوینده، تصفیه و نرم کردن آب نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
آشنایی با کربنات سدیم خوراکی:
کربنات سدیم به طور طبیعی از خاکستر گیاهانی که در خاک های غنی از سدیم رشد کرده اند قابل استخراج بوده و به همین دلیل نیز با نام سودا اش نیز شناخته شده است. با این وجود این ترکیب را می توان از ترکیب سنگ آهک، کلرید سدیم و آمونیاک نیز تهیه نمود.
فرم خوراکی این پودر سفید و بدون بو یا مزه را می توان به صورت مستقیم در فرآورده های غذایی به کار برد و یا به جهت تنظیم PH آب استخر نیز مورد استفاده قرار داد.
همانطور که گفته شد این ترکیب از نظر ماهیتی کاملاً قلیایی است؛ اما به طور کلی می توان گفت در صورت تماس با پوست خطری را متوجه بدن ما نمی سازد. البته برخی از محلول های غلیط این ترکیب می توانند خاصیت خورندگی را از خود به نمایش بگذارند.
بنابراین می توان گفت مقادیر کم این نمک و محلول های آن خاصیت سمی ندارند اما مقادیر زیاد آن می تواند باعث بروز مسمویت گردد و باید خطرات آن را در چنین مواردی جدی گرفت.
علائم مسمومیت با کربنات سدیم عبارت اند از: مشکلات تنفسی، اسهال و استفراغ، سوزش چشم و فشار خون پایین. کربنات سدیم خوراکی به صورت محلول در آب می تواند به عنوان ضد اسید و برای خنثی کردن اسید معده نیز عمل کند؛ گرچه معمولاً این ترکیب برای این استفاده تجویز نمی شود.
کاربرد های سدیم کربنات خوراکی در صنایع غذایی:
همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم، استفاده از گرید خوراکی این ترکیب در غلظت هایی مشخص توسط FDA تأیید شده و مجاز می باشد.
این ترکیب در صنایع غذایی به عنوان عاملی تأثیر گذار در تهیه ترشیجات، تنظیم کننده PH فرآورده های غذایی و همچنین به عنوان یک فاکتور به عمل آورنده گوشت کاربرد داشته و از آن برای نمک سود کردن گوشت گاو یا ماهی نیز استفاده می شود.
جالب است بدانید کربنات سدیم خوراکی در صنایع غذایی به عنوان یک ماده افزودنی جهت بهبود بافت فنری رشته های نودل و ماکارونی به کار رفته و در تولید پودر های شربتی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
نقش کربنات سدیم خوراکی در فرآورده های غذایی به شرح زیر می باشد: