تعریف دکستروز و کاربردهای آن در صنعت

دکستروز یک ماده گیاهی است که در غذاهای فرآوری شده استفاده می شود و از غلات (عمدتا ذرت و گندم) به دست می آید.

دکستروز یک قند ساده و متعلق به خانواده کربوهیدرات ها است. بدن انسان می تواند این ترکیب را به سرعت به عنوان منبع انرژی برای رفع نیازهای انرژی استفاده کند زیرا به سرعت جذب می شود.

تولید کنندگان مواد غذایی از دکستروز به شکل مایع یا پودر(دکستروز آبدار و خشک) استفاده می کنند. مقدار کالری دکستروز مانند سایر کربوهیدرات ها 4 کیلوکالری در گرم است.دکستروز همچنین در پزشکی در محلول هایی که به صورت داخل وریدی تجویز می شوند و برای افزایش قند خون همراه داروهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرد. 

دکستروز چگونه تولید می شود؟
این ماده از نشاسته و طی فرآیندی تولید می شود که از آب برای تجزیه کربوهیدرات های پیچیده به مولکول های کوچک تر استفاده می کند. در اصل، آنزیم ها برای تجزیه مولکول های نشاسته به مولکول های گلوکز / دکستروز اضافه می شوند. این واکنش مانند مکانیسم هضم در بدن انسان هنگام خوردن مواد غذایی حاوی نشاسته (به عنوان مثال در ماکارونی یا سیب زمینی) است.

موارد مصرف دکستروز:
دکستروز شاخص گلیسمی بالایی دارد به این معنی که به سرعت سطح قند خون را افزایش می دهد. بنابراین یک منبع عالی انرژی است. در غذاها این ترکیب عمدتاً به دلیل داشتن انرژی و خاصیت شیرین کنندگی اندک مورد استفاده قرار می گیرد - قدرت شیرین سازی دکستروز کمتر از ساکاروز است.

به عنوان مثال دکستروز اغلب در محصولات پختنی و دسرها یافت می شود. این ماده همچنین به عنوان یک نگهدارنده طبیعی برای افزایش ماندگاری محصولی که به آن اضافه شده است مانند مربا استفاده می شود.

علاوه بر این دکستروز به صورت ژل خوراکی یا قرص در داروخانه ها بدون نسخه فروخته می شود. افرادی که از دیابت رنج می برند، می توانند از قرص ها یا ژل های دکستروز برای افزایش سریع سطح قند خون خود استفاده کنند.

گرچه دکستروز از گیاهان گرفته می شود و به عنوان یک محصول "طبیعی" در نظر گرفته می شود، اما این بدان معنا نیست که می توانید آن را کنار بگذارید. در حالی که دکستروز به طور مستقیم برای سلامتی شما مضر نیست، اما درک اثرات طولانی مدت قند اضافه شده می تواند به شما کمک کند تا کنترل بهتری در مصرف خود داشته باشید.

کدام غذاها غنی از دکستروز هستند؟
این قند اغلب در دونات، مافین ها یا آب نبات استفاده می شود زیرا خشک و بدون چربی می ماند. شما ممکن است دکستروز را در موارد زیر مشاهده کنید:

• شیرینی های بسته بندی شده.
• دسرهای لبنی مانند بستنی و ماست.
• نوشابه، نوشیدنی ورزشی، نوشیدنی انرژی زا و آب میوه.

حتی غذاهای سالم معروف مانند ماست نیز ممکن است حاوی مقادیر زیادی قند اضافه شده باشد که تحت نام هایی مانند ملاس یا قند تاپیوکا، که انواع مختلف قند هستند، ظاهر شوند. از دیگر مترادف های متداول شکر می توان به قند گندم، شربت افرا و بسیاری از موارد دیگر اشاره کرد.

تفاوت دکستروز و گلوکز چیست؟
از نظر شیمیایی این دو قند هیچ تفاوتی ندارند و یکسان هستند. اصطلاح دکستروز هنگامی استفاده می شود که گلوکز از ذرت تولید شود. با توجه به اینکه از نظر بیوشیمیایی این قند شبیه گلوکز است در پزشکی برای بالا بردن سطح قند خون در افراد دچار افت قند مورد استفاده قرار می گیرد.

آیا دکستروز یک قند سالم است؟
این ترکیب یک قند ساده است که اغلب برای شیرین سازی غذاهای بسته بندی و فرآوری شده استفاده می شود. دکستروز و قند سفره هر دو انرژی بدن را تأمین می کنند، اما تأثیر متفاوتی بر سطح قند خون دارند. دکستروز محلول در آب است و به سرعت حل می شود.

این یکی از دلایلی است که اغلب از آن برای بالا بردن سطح قند خون استفاده می شود. در حالی که برای تجزیه ساکارز یا قند سفره به آنزیم های گوارشی نیاز است، دکستروز آماده جذب فوری است.

کاربرد دکستروز در بدنسازی:
برخی از ورزشکاران یا بدنسازان از دکستروز به عنوان مکمل غذایی استفاده می کنند زیرا کالری بالایی دارد اما تجزیه آن به راحتی انجام می شود. کسانی که به دنبال افزایش وزن و افزایش عضله هستند ممکن است قرص ها یا ژل های دکستروز را مفید بدانند.

هر دو قند دکستروز و مالتودکسترین انرژی بدن را تأمین می کنند و می توانند به سرعت تجزیه شوند. در رابطه با این قندها لازم است بدانید که دکستروز قیمت کمتری دارد و طعم شیرین تری دارد. مصرف مالتودکسترین خطراتی دارد، بنابراین استفاده از شیرین کننده های طبیعی مانند استویا گزینه بهتری است.

کاربردهای متنوع دکستروز:
دکستروز کاربردهای متنوعی دارد و در بسیاری از محصولات روزمره ماده موثری است:

• محصولات حمام.
• محصولات آرایش.
• محصولات مراقبت از پوست.
• محصولات مراقبت از مو.
• خوراک دام.
• مکمل های ورزشی.
• خطرات و عوارض جانبی دکستروز.

اگرچه این قند برای افزایش سطح قند خون در بیماران دیابتی یا افت قند خون استفاده می شود، اما در واقع می تواند قند خون را بیش از حد افزایش دهد. این ماده می تواند منجر به علائم هیپرگلیسمی مانند گیجی، افزایش ادرار، کمبود آب بدن، تشنگی بیش از حد و تغییرات خلقی شود. مصرف بیش از حد این قند ساده همچنین ممکن است منجر به تجمع مایعات در بدن شود که باعث تورم قسمت هایی از بدن می شود.

هر کسی که دچار هایپرگلیسمی یا قند خون بالا باشد، باید از مصرف غذاهای حاوی قند ساده خودداری کند. اگر سطح پتاسیم خون شما کم است احتمال تورم در اندام های انتهایی یا تجمع مایعات در ریه ها وجود دارد بنابراین باید از غذاها و محلول های دکستروز خودداری کنید.

آیا می توانید به دکستروز حساسیت داشته باشید؟
اگر به ذرت حساسیت دارید ممکن است واکنش های نامطلوبی را در رابطه با غذاهای حاوی این قند ساده تجربه کنید. دکستروز از ذرت گرفته می شود و در شربت ذرت وجود دارد. اگر می ترسید که به ذرت حساسیت داشته باشید و علائم آلرژی غذایی را تجربه می کنید، تا زمانی که با پزشک متخصص صحبت نکرده اید از غذاهای حاوی این قند ساده خودداری کنید.

گزینه های ایمن تر به جای دکستروز:
به جای روی آوردن به قندهای ساده برای بدن سازی، پخت و پز و پخت، انتخاب قندهای پیچیده و شیرین کننده های طبیعی توصیه می شود. قندهای پیچیده برای ورزشکاران و بدنسازان بهتر است زیرا باعث چربی سوزی می شوند. شیرین کننده های طبیعی همچنین می توانند به حفظ سطح طبیعی قند خون کمک کنند. برخی از گزینه های سالم عبارتند از:

استویا:
استویا یک شیرین کننده کاملاً طبیعی است که از برگ گیاه استویا می آید. استویا به شما در کاهش مصرف روزانه قند کمک می کند. همچنین مشخص شده که این ماده به تنظیم سطح قند خون و متعادل کردن مقاومت به انسولین کمک می کند.

عسل خام:
عسل خام برخلاف قندهای ساده فرآوری شده، فیلتر نشده و غیر پاستوریزه است و به راحتی در بدن به انرژی تبدیل می شود. عسل خام می تواند به عنوان منبع انرژی برای ورزشکاران و بدنسازان قبل و بعد از تمرین مصرف شود.

پکتین:
پکتین یک کربوهیدرات است که از میوه ها و سبزیجات، مانند گلابی، سیب و مرکبات استخراج می شود. این ترکیب در غذا و دارو به عنوان ماده ژل کننده و شیرین کننده عمل می کند. این ترکیب در آب محلول است و حتی باعث هضم بهتر می شود.