بالن حجمی یکی از لوازم آزمایشگاهی برای ساختن محلول ها با غلظت معین و دقیق و رقیق کردن محلول هاست.
این بالن ها بیشتر در شیمی تجزیه کاربرد دارد و در حجم های 5، 25، 50، 100، 250 و همچنین حجم های بالاتر دیگر ساخته می شود و بسته به میزان مورد احتیاج یکی از این بالن ها استفاده می شود.
1- بالن حجمی چیست؟
بالن ژوژه از بالن های آزمایشگاهی مهم برای تهیه محلول ها با غلظت معین و مشخص است. این بالن مثل اکثر بالن های دیگر دارای انتهای کروی با گردنی بلند است که روی گردن آن خط نشانه ای کشیده شده است.
دقت این بالن ها بسیار زیاد بوده و فقط می توان حجمی از محلول ها به مقدار آن عددی که روی آن نوشته شده است را به دست آورد. برای این بالن ها درپوش پلاستیکی یا چوب پنبه ای وجود دارد که بتوانیم هنگام ساختن محلول آن را با تکان دادن هم بزنیم. بالن های حجمی که به بالن های حباب دار نیز معروف هستند، از مقاومت شیمیایی بالایی برخوردارند.
میزان دقت این بالن ها از نظر اندازه گیری حجمی، خطایی بین 0.05 و 0.2 درصد کل ظرفیت این بالن دارند. این عدد حداکثر خطا (تلورانس) روی هر بالنی نوشته می شود.
2- ساخت محلول ها در بالن ژوژه و به حجم رساندن آن ها:
به عنوان مثال برای ساخت 1000 سی سی هیدروکسید سدیم 1 مولار، در یک بالن ژوژه 1000 میلی لیتری مقدار 40 گرم هیدروکسید سدیم خشک را می ریزیم. بعد با پیست به آن آب مقطر اضافه می کنیم. افزودن آب تا خط نشانه ادامه پیدا می کند. افزودن آب به بالن را اصطلاحا به حجم رساندن می گویند. در هنگام ساخت محلول ها، حلال باید تاخط نشانه پر شود به طوری که انتهای سطح مقعر محلول روی خط نشانه مماس باشد.
چون گردن بالن حجمی باریک است، کوچک ترین تغییر در حجم باعث تغییر زیاد در ارتفاع محلول در قسمت گردنی می شود. هم این که فاصله خط نشانه تا دهانه بالن ژوژه باید زیاد باشد که وقتی بعد از ریختن حلال در بالن بسته می شود جا برای هم زدن و تکان دادن آن باشد.
قبل از ریختن ماده داخل بالن، اول آن را داخل بشر می ریزیم و مقداری حلال به آن اضافه می کنیم و هم زده حلش می کنیم. بعد آن را داخل بالن ریخته به حجم می رسانیم. چون اگر محلول بدون هم زدن به خط نشانه برسونیم ممکن است به خاطر انقباض یا انبساط سطح محلول به با خط نشانه مماس نشود.
اگر محلول سرد یا داغی در دمای اتاق به حجم رسانده شود، باید صبر کنیم تا این محلول به دمای اتاق برسد سپس سطح محلول را به خط نشانه برسانیم. بعد با هم زدن محلول دمای محلول، یکنواخت می شود و با دماسنج دمای ان را می خوانیم.
برای ریختن محلول داخل بالن حجمی می توان از یک قیف شیشه ای استفاده کرد. همچنین برای ریختن محلول در انتهای کار که راحت بتوان آن را به حجم رساند، از یک قطره چکان استفاده می شود.وقتی محلول تهیه شد آن را به ظرف تمیز و خشک دیگر برای نگه داری منتقل می کنیم.
3- کاربرد های بالن حجمی:
از بالن ژوژه برای ساخت محلول های استاندارد و همچنین برای رقیق کردن محلول ها با غلظت معین استفاده می شود. از این بالن گاها برای نگهداری محلول ها در حجم معین در دمای خاص استفاده می شود.
4- رقیق کردن محلول ها با استفاده از بالن ژوژه:
به عنوان مثال می خواهیم 100 سی سی محلول کلرید سدیم با غلظت 2 مولار را از محلول 4 مولار آن به دست آوریم. برای این کار طبق معادله زیر به 50 سی سی کلرید سدیم 4 مولار نیاز داریم.
50 سی سی نمک 4 مولار را داخل بالن حجم سنجی 100 میلی لیتری می ریزیم. سپس تا خط نشانه به آن آب مقطر اضافه می کنیم. با هم زدن محلول یکنواخت می شود. حال 100 سی سی محلول 2 مولاری کلرید سدیم داریم.در هنگام استفاده از بالن ژوژه برای رقیق کردن نباید آن را کر داد.
5- قیمت بالن های ژوژه و جنس آن ها:
در شرکت های مختلف بالن های حجمی در اندازه های مختلف از 5 سی سی گرفته تا حتی بالن های 2000 سی سی، در کیفیت های مختلف با قیمت های متفاوت عرضه می شود. این بالن ها از جنس شیشه یا پلاستیک با رنگ های مختلفی ساخته می شوند. بالن های ژوژه شیشه ای از بوروسیلیکات ساخته شدند که ضریب انبساط پایین ولی مقاومت بالا دارند. این بالن ها به طور عمده بی رنگ هستند ولی برای مواد حساس به نور مانند نیترات نقره از بالن هایی به رنگ کهربایی استفاده می شود.
6- شستشوی بالن ژوژه:
هر وسیله آزمایشگاهی باید اول با مایع ظرفشویی و آب معمولی شسته شده سپس با آب مقطر کر داده شود و سپس خشک شده مورد استفاده قرار گیرد. از حرارت دادن بالن های حجمی و شستشو با آب گرم خودداری کنید چون گرما باعث تغییر حجم آن ها و ایجاد خطا می کند.
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
