تأثیرات زیست محیطی مواد شیمیایی سمی

مواد شیمیایی سمی ترکیباتی هستند که می توانند برای انسان و سایر موجودات مضر بوده و عوارضی برای سلامتی آنها داشته باشند. آنها به راحتی در محیط تجزیه نمی شوند و می توانند وارد بافت ارگانیسم های کوچک شده و از این طریق در زنجیره غذایی به سمت بالا حرکت کنند.

این ترکیبات می توانند سمی باشند و هنگام ورود یا تماس با بدن می توانند به ما آسیب برسانند و سلامتی انسان را تهدید می کنند. یک مثال ساده در این رابطه انتشار گازهای گلخانه ای از طریق اکسیدهای ازت و گوگرد است که باعث باران اسیدی می شوند که ماهی ها و سایر موجودات آبزی رودخانه ها و دریاچه ها را مسموم می کند.

شایان ذکر است که گاز دی اکسید کربن نیز باعث اثر گلخانه ای و تغییرات آب و هوایی می شود، کلروفلوروکربن ها (CFC) باعث از بین رفتن ازن در استراتوسفر می شوند و احتمال آسیب جدی به محیط زیست از اشعه ماورا بنفش را ایجاد می کنند.

عملیات حفاری و حمل و نقل، استخراج معادن و عملیات دریایی همه منجر به ورود تصادفی مواد سمی به محیط دریایی و نشتی از مخازن ذخیره سازی و خطوط لوله شده و باعث آلودگی های زیست محیطی می شوند.

مواد شیمیایی سمی چگونه محیط زیست را آلوده می کنند؟
مواد شیمیایی نقش مهمی در زندگی روزمره ما دارند آنها برای توسعه اقتصادی پایدار و همچنین ریشه کنی فقر و دستیابی به اهداف توسعه هزاره مهم هستند.

این ترکیبات در عین حال می توانند در صورت عدم وجود اقدامات مدیریتی مناسب، خطر قابل توجهی برای سلامت انسان و محیط زیست ایجاد کنند. ولی بعضی از مواد شیمیایی وقتی در هوا، آب و خاک رها می شوند می توانند بر سلامت انسان و اکولوژی تأثیر بگذارند.

به طور کلی ما نمی توانیم مواد شیمیایی را از زندگی روزمره خود حذف کنیم، بنابراین باید یاد بگیریم که چگونه آنها و زباله های آنها را مدیریت کنیم. مواد شیمیایی سمی می توانند افراد و زندگی جاندران را در صورت بلعیده شدن یا جذب شدن از طریق پوست، در جایی که سموم دفع آفات و بسیاری از تمیز کننده های خانگی استفاده می شوند، تحت تأثیر قرار داده و می توانند باعث بیماری و حتی مرگ شوند.

ترکیبات شیمیایی سمی در نتیجه انواع مختلف فعالیت های انسانی، صنایع و تصفیه خانه های فاضلاب ایجاد می شوند که پسماندهای حاوی مواد سمی را به طور مستقیم به آبراه ها تخلیه می کنند.

علاوه بر این احتراق سوخت از طریق وسایل حمل و نقل و همچنین نیروگاه ها حاوی مواد شیمیایی سمی بی شماری است که وارد جو می شوند و بر روی سطح اقیانوس و سایر اجسام به صورت باران باریده و همه چیز را آلوده و مسموم می کنند.

بدین ترتیب مواد شیمیایی سمی را می توان در خاک، آب، هوا و بدن همه موجودات یافت، این آلودگی به طور جدی بر سلامت انسان و حیات وحش در همه جا تأثیر گذاشته است. منابع آلودگی رادیواکتیو نیز کارخانه های پردازش پلوتونیوم، نیروگاه های هسته ای، زیردریایی های هسته ای و زباله های هسته ای هستند که وقتی سوزانده و تخلیه می شوند، می توانند باعث آلودگی آب ها شوند.

راه دیگر آلودگی محیط زیست محصولات ضد عفونی کننده ای هستند که به سیستم فاضلاب ریخته می شوند و از طریق تخلیه تصفیه خانه ها، خانه ها و مخازن سپتیک به آب های زیرزمینی و جریان های مختلف شسته می شوند.

اثرات برخی مواد شیمیایی سمی بر محیط زیست:
آرسنیک یک سم قوی است که بسیاری از منابع آبی نزدیک به معادن را آلوده می کند. آرسنیک با ایجاد اختلال در متابولیسم در سطح سلولی باعث آسیب می شود و می تواند باعث مرگ جنین و بدشکلی در بسیاری از گونه های پستانداران شود.

کادمیوم می تواند برای ارگانیسم های آب شیرین سمی باشد، صدف و ماهی ها می توانند کادمیوم را در سطوحی متمرکز کنند که برای افرادی که آن را می خورند مضر باشد. زینک می تواند ماهی قزل آلای جوان را از بین ببرد و بسیاری از گونه های بالغ ماهی را می کشد.

بسیاری از پتروشیمی ها می توانند ماهی ها را مسموم کنند، تخم و لارو آنها را از بین ببرند، برای جلبک ها و بی مهرگان سمی هستند و می توانند باعث تغییر در متابولیسم، کاهش تغذیه و تشکیل پوسته ضعیف شوند. این مواد شیمیایی سمی می توانند تولید مثل بی مهرگان را کاهش دهند.

پتروشیمی ها می توانند به پوست، ریه ها، کبد و کلیه های پرندگان و پستانداران آسیب برسانند و همچنین با سرکوب سیستم ایمنی باعث افزایش آسیب پذیری در برابر عفونت های کشنده می شوند، این ترکیبات می توانند به گیاهان آسیب برسانند و جوانه زنی بذر را متوقف می کنند.

سموم دفع آفات DDT در زنجیره غذایی انباشته می شود و می تواند برای دهه ها در محیط زیست باقی بماند، DDT با کاهش تعداد عقاب طاس، شاهین و سایر پرندگان ارتباط دارد زیرا باعث نازک شدن پوسته تخمهای آنها می شود و بقای جوجه ها را کاهش می دهد.

سرب فلز سنگینی است که می تواند رشد و یادگیری را در کودکان مختل کند و می تواند بر رفتار، فشار خون، تولید مثل و رشد کودکان و بزرگسالان تأثیر بگذارد. جیوه که در نتیجه فعالیت های انسانی وارد محیط زیست می شود یک ماده بسیار سمی است، این ماده بیشتر به عنوان یک نوروتوکسین شناخته می شود که به معنی آسیب رساندن به مغز و سیستم عصبی است و با آسیب کلیه و کبد و احتمالاً سرطان در ارتباط است.

راهکار کاهش اثرات مواد شیمیایی سمی بر محیط زیست:
با افزایش جمعیت در سراسر جهان، تقاضا برای مواد شیمیایی هر روز در حال افزایش است. در نتیجه کارخانه ها باید تولید مواد شیمیایی مفید را تقویت کنند. برای تولید بهتر این مواد شیمیایی آنها به متخصصان حرفه ای نیاز دارند.

کارشناسان نه تنها باید کیفیت بالای این مواد شیمیایی را مورد توجه قرار دهند بلکه باید مواد زائد و تأثیر آنها بر محیط زیست را نیز در نظر بگیرند. امروزه بیشترین موضوع قابل توجه در مورد توسعه پایدار است که بر محیط زیست و نسل های آینده تمرکز دارد، بنابراین تامین کنندگان باید مواد شیمیایی با کمترین تأثیر بر محیط زیست را تولید کنند.

همه مردم حق استفاده از منابع را دارند و در عین حال باید در یک محیط امن زندگی کنند. بشر به طور مستقیم در کنش و واکنش با محیط زیست عمل می کند، به همین دلیل نسل آینده این حق را دارد که از منابع استفاده کند و در یک محیط امن زندگی کند.