آزمایش مایع نافذ یا PT روش دیگری از آزمایش های NDT برای شناسایی عیوب سطحی و همچنین عیوب زیرسطحی است که به سطح راه دارند. آزمایش PT بهترین روش برای بازرسی انواع ترک های سطحی، تخلخل، تورق، عدم اتصال در جوش یا لبه های باز و هرگونه نشتی در جوش مخازن ذخیره و تیوب ها است. امروزه در صنایع مختلف، آزمایش PT به طور موفقیت آمیزی بر روی فلزات آهنی و غیر آهنی، سرامیک ها، قطعات متالورژی پودر، قطعات جوشکاری شده، شیشه ها و برخی پلاستیک ها استفاده می شود.
آزمایشPT چیست؟
در تست PT یک مایع نافذ برای مدت زمانی مشخص، به سطح جسم مورد نظر اعمال می شود. این مایع نافذ به علت پدیده مویینگی به داخل عیوب باز سطحی نفوذ می کند. در مرحله بعد مایع اضافی از روی سطح برداشته می شود. سپس سطح خشک شده و ماده آشکارساز جذب می شود و نیز موقعیت، اندازه و ماهیت ناپیوستگی در صورت وجود آشکار می گردد.
بنابراین آزمایش PT با مشاهده سطح قطعه و دیدن کنتراست رنگی که بین مایع نافذ باقی مانده که از درون عیب به بیرون کشیده شده و سطح قطعه انجام می گیرد. باید مراقب بود که اجزای شیمیایی مایع نافذ و ماده آشکارساز بر قطعه مورد آزمایش اثر منفی نگذارد.
اساس کار آزمایش PT
به طور مختصر تست PT دارای مراحل زیر است:
مایع نافذ (Penetrant)
برای دستیابی به حساسیت مورد نیاز در تست PT، از مایعات با قابلیت نفوذ خوب و دارای رنگدانه های مناسب استفاده می گردد. این مایعات به وضوح در نور سفید و یا ماورای بنفش قابل رویت هستند. مقدار مایع نافذی که وارد ناپیوستگی های سطحی خیلی ریز می شود، بسیار کم است. اما در عین حال باید قابلیت رویت ماده نافذ در هنگام خروج از ناپیوستگی ها بسیار زیاد باشد.
مایعات نافذ قابل شست و شو با آب به راحتی از سطح نمونه به وسیله جریان آهسته آب برداشته می شوند. انواع دیگر مایعات نافذ نیز وجود دارند که به وسیله حلال های منحصر بفرد خود شسته می شوند. در میان سیستم های مایعات نافذی که در تست PT مورد استفاده قرار می گیرند، سیستم مایعات نافذ فلوئورسنت، حساسترین نوع است. زمان لازم برای نفوذ مایع نافذ در آزمایش PT، با شرایط زیر تغییر می کند:
مواد آشکارساز (Developer)
در آزمایش PT دو نوع ماده آشکارساز وجود دارد. نوع اول " خشک " است که شامل ماده پودری با رنگ روشن است. ماده آشکارساز خشک بعد از برداشتن مایع نافذ اضافی روی سطح و خشک کردن آن، به سطح اعمال می شود. نوع دوم، ماده آشکازساز "مرطوب" است. این مواد مورد استفاده در تست PT نیز به شکل پودری هستند. با این تفاوت که این پودر در یک مایع مناسب مانند آب یا در یک حلال فرار، معلق است.