دیرگدازها

محصولات دیرگدازها، مواد سرامیکی غیر فلزی هستند که دیرگدازی بالاتر از 1500 درجه سانتیگراد دارند. در عمل دمای مخروط زگر جز اینکه پایداری و دوام را در حرارت نشان می دهند، اهمیت زیادی ندارند بنابراین با وجود اینکه برخی از محصولات در این تعریف نمی گنجند، اما به عنوان دیرگداز شناخته می شوند. به طورکلی می توان محصولاتی را که در دماهای بالا (بین 600 تا 2000 درجه سانتیگراد) در دستگاه ها، کوره ها و صنایع مختلف بکارگرفته می شوند را به عنوان دیرگدازها توصیف کرد.

بدیهی است که اهمیت دیرگدازها فقط در پایداری حرارتی آن نیست، بلکه پایداری فیزیکی و شیمیایی آن در مقابل آثار مخرب محیط در دمای بالا نیز مطرح است. مثلا ممکن است نقطه ذوب یک دیرگداز حدود 2000 درجه سانتی گراد هم باشد، ولی نتواند مدت زیادی را در مقابل اثر سایشی و یا خوردگی مواد یا گازهای داغ دوام بیاورد.

در تعریف جامع تر مواد دیرگداز، حفظ خواص شیمیایی، فیزیکی، مکانیکی در محیط کوره مطرح است. به عبارت دیگر، دیرگداز ها موادی با نقطه ذوب و نقطه خمیری شدن زیادند که قادر به حفظ خواص شیمیایی، فیزیکی و مکانیکی و ترمومکانیکی (خمشی، سایشی، شوک حرارتی و …) در شرایط کاربردی و در دمای بالا باشند.

تولید فرآورده های نسوز به دلیل کاربرد گسترده بودن و وابستگی شدید صنایع مختلف به آن ها، مخصوصا در صنایع زیر بنایی مثل صنایع فولاد، سیمان، آلومینیم، مس و شیشه اهمیت ویژه ای دارد. به همین دلیل تولید مواد دیرگداز همواره به عنوان کالایی استراتژیک مطرح بوده است و تکنولوژی پیشرفته تولید فرآورده های دیرگداز در دنیا منحصر به چند کشور صنعتی است.

با رشد و توسعه صنایع متالورژی در ایران، که تقریبا مصرف کننده 70 درصد مواد دیرگداز کشور است، تولید فرآورده های نسوز مورد توجه قرار گرفت. نیاز به دیرگداز ها صرفا در ارتباط با حرارت نیست، بلکه عوامل دیگری نیز مطرح است، مانند استحکام (مخصوصا استحکام در دمای بالا) و مقاومت در برابر خوردگی (شیمیایی - فیزیکی).