معرفی کربنات سدیم سنگین و کاربرد آن در صنعت

کربنات سدیم سنگین چیست و چه کاربرد هایی دارد؟
کربنات سدیم سنگین با فرمول شیمیایی Na2CO3 از نظر ترکیب و ساختار شیمیایی هیچ تفاوتی با کربنات سدیم ندارد؛ اما برخی ویژگی های فیزیکی آن موجب شده تا در موارد متفاوتی مورد استفاده قرار گیرد.

به طور کلی باید گفت کربنات سدیم به دو دسته کربنات سدیم سنگین و کربنات سدیم سبک تقسیم می شود که هر کدام از آن ها را در زمینه های متفاوتی از صنعت بر می گزینند.

همانطور که می دانید کربنات سدیم از نظر ماهیت، به عنوان یک باز قوی شناخته شده و به شکل پودری سفید رنگ تولید شده و به خرید و فروش می رسد.

کربنات سدیم در دنیای تجاری با نام های دیگری چون جوش شیرین و یا سودا اش نیز شناخته شده است و با انحلال در آب به صورت کربنیک اسید و سدیم هیدروکسید تجزیه می گردد.

کربنات سدیم سنگین چیست؟
گرچه در قسمت قبل تا حدودی با کربنات سدیم سنگین آشنایی پیدا کردید؛ اما در این بخش تلاش داریم تا شما را با تفاوت های میان کربنات سدیم سنگین با نوع سبک آن بیشتر آشنا کنیم. احتمالاً می پرسید اصلاً چرا به این ترکیب صفت سنگین اطلاق شده است؟ در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد.

به طور کلی می توان گفت عمده ترین تفاوت میان نوع سنگین و سبک کربنات سدیم در شیوه تهیه صنعتی این دو ترکیب نهفته است. صنعت گران برای تهیه سودا اش سنگین ابتدا فرم سبک آن را تهیه کرده و سپس و با اعمال تغییراتی آن را به شکل دلخواه خود تبدیل می کنند.

کربنات سدیم سنگین با انجام فرآیند هیدراتاسیون بر روی کربنات سدیم سبک و طی واکنش آب پوشی ابتدا به صورت مونو هیدرات Na2CO3.H2O در می آید. سپس این ترکیب تولید شده دهیدراته شده و با از دست دادن آب خود به صورت محصولی با ابعاد و چگالی بالا و به شکل کریستالی باقی می ماند.

به غیر از این روش، با استفاده از فرآیند سلوی نیز کربنات سدیم را در مقیاس صنعتی تولید می کنند. در این روش کربنات سدیم را از سنگ آهک یا همان کربنات کلسیم، آمونیاک و کلرید سدیم به دست می آورند. از جمله سایر فرآیند های شیمیایی که در طی تهیه این ترکیب مورد استفاده قرار می گیرند می توان به للانک و هو اشاره نمود.

آشنایی با کاربرد های کربنات سدیم سنگین:
به طور کلی طبق آمار موجود، حدود 50 درصد مصارف کربنات سدیم در حوزه تولید شیشه و فرآورده های شیشه ای متمرکز شده است.

نوع سنگین این ترکیب نیز بیشترین کاربرد خود را در همین زمینه داشته و اغلب اوقات در تولید شیشه، کاشی سرامیک، لعاب و به عنوان عاملی مؤثر در روند ذوب سیلیس مورد استفاده قرار می گیرد. جالب است بدانید در کشور ما کربنات سدیم به طور گسترده ای تولید شده و حتی به سایر نقاط جهان نیز صادر می گردد.

کاربرد کربنات سدیم سنگین در صنایع شیشه:
همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، نوع سنگین کربنات سدیم دارای ذراتی نسبتاً درشت بوده و چگالی بالاتری نسبت به فرم سبک خود دارد. این موضوع موجب شده تا این ترکیب به طور عمده ای در صنایع شیشه و همچنین در تهیه سرامیک، ظروف شیشه ای و به ویژه شیشه های سیلیس سودا-آهک مورد استفاده قرار گیرد.

در صنایع شیشه این ترکیب را به عنوان ماده اولیه و اصلی ترین جزء در فرآیند تولید شیشه می شناسند؛ چرا که این ترکیب به طور طبیعی دمای ذوب را کاهش داده و خاصیت قلیایی آن نیز در شکل دهی بهتر به شیشه کمک می کند.

شیشه های تهیه شده با پایه اصلی فرم سنگین کربنات سدیم در موارد مختلفی چون ساخت درب و پنجره، آینه های تخت، صفحات خورشیدی و شیشه های چند لایه خودرو مورد استفاده قرار می گیرد.

البته به غیر از این موارد، در ساخت ظروف شیشه ای چون بطری نوشیدنی های مختلف، ظروف غذا و دارو، بسته بندی فرآورده های آرایشی و همچنین ظروف آزمایشگاهی نیز از همین ترکیب استفاده می شود.

از آن جایی که سودا اش یا همان کربنات سدیم منشأ کاملاً طبیعی دارد و هیچ گونه ماده شیمیایی مصنوعی به آن اضافه نمی گردد بنابراین حضور آن در فراوردهای صنعتی هیچ گونه خطری را متوجه محیط زیست نمی سازد.