سموم شیمیایی به هر ماده شیمیایی گفته می شود که با تأثیر بر روی فرایندهای زندگی، باعث مرگ، ناتوانی موقت یا آسیب دائمی در انسان یا حیوانات شود.
اینها شامل همه این مواد شیمیایی صرف نظر از منشا یا روش تولید آنها هستند.مواد شیمیایی می توانند سمی باشند زیرا هنگام ورود یا تماس با بدن می توانند به ما آسیب برسانند.
به عنوان مثال قرار گرفتن در معرض ماده سمی مانند بنزین می تواند بر سلامتی شما تأثیر بگذارد. از آنجا که نوشیدن بنزین می تواند باعث سوختگی، استفراغ، اسهال و در مقدار بسیار زیاد، خواب آلودگی یا مرگ شود، سمی است.
برخی از مواد شیمیایی به دلیل خواص فیزیکی آنها خطرناک هستند: آنها می توانند به راحتی با سایر مواد شیمیایی واکنش نشان دهند، منفجر شوند یا بسوزند. از آنجا که بنزین می تواند بسوزد و بخارات آن منفجر شود، بنزین نیز خطرناک است. یک ماده شیمیایی می تواند سمی، خطرناک یا هر دو باشد.
ویژگی های مضر سموم شیمیایی:
امروزه نگرانی خاصی در مورد 3 نوع ماده شیمیایی وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:
چه چیزی یک ماده شیمیایی را سمی می کند؟
سمیت یک ماده توانایی ایجاد اثرات مضر است. این تأثیرات می تواند به یک سلول منفرد، گروهی از سلول ها، ارگان ها یا کل بدن ضربه وارد کند. یک اثر سمی ممکن است آسیب قابل مشاهده یا کاهش عملکرد باشد که فقط با آزمایش قابل اندازه گیری است.
تمام مواد شیمیایی می توانند آسیب رسان باشند. وقتی فقط مقدار بسیار زیادی از ماده شیمیایی می تواند باعث آسیب شود، ماده شیمیایی عملا غیر سمی در نظر گرفته می شود. وقتی مقدار کمی مضر باشد، ماده شیمیایی بسیار سمی در نظر گرفته می شود.
سمیت یک ماده به سه عامل بستگی دارد:
ساختار شیمیایی آن، میزان جذب ماده توسط بدن و توانایی بدن در سم زدایی ماده (تغییر آن به مواد کمتر سمی) و دفع آن از بدن.
متداول ترین سموم شیمیایی:
سموم شیمیایی کشاورزی معمولاً به سموم دفع آفات و کود شیمیایی اطلاق می شود که در کشاورزی برای کنترل حشرات و علف های هرز، جلوگیری از بیماری ها و همچنین رشد گیاهان استفاده می شود. برخی از نمونه های مواد شیمیایی زراعی شامل آفت کش ها، علف کش ها، حشره کش ها و قارچ کش ها است. مضرات استفاده از سموم شیمیایی برای محیط زیست سالهاست که مورد بحث است و اثر سموم بر محصولات کشاورزی نیز یکی از مشکلات حال حاضر است.
مدتهاست که مردم سعی در محافظت از محصولات زراعی در برابر بیماری ها، آفات و علف های هرز دارند. این روشها شامل اصلاح نژاد محصولات در برابر آفات و بیماری ها، کنترل بیماری ها و آفات با شخم زدن و از بین بردن بقایای محصول بعد از برداشت، کنترل علف های هرز با استفاده از علف کش ها، کنترل فیزیکی آفات مانند ضد عفونی کردن خاک با استفاده از حرارت خورشید و کنترل بیوتیکی دشمنان طبیعی مانند عنکبوت ها است.
از سموم شیمیایی کشاورزی استفاده می شود زیرا با تلاش کمتر می توان اثرات بهتری ایجاد می کند. اثرات سموم کشاورزی بر انسان بسیار حائز اهمیت است و تأثیر سموم کشاورزی بر محیط زیست و ضررهای سموم کشاورزی همواره مورد بحث بوده است.
انواع سموم شیمیایی و اثرات آنها بر سلامتی:
حشره کش ها:
چهار کلاس اصلی حشره کش ها عبارتند از ارگانوفسفات ها، کاربامات ها، هیدروکربن های کلر دار و حشره کش هایی که از گیاهان استخراج شده اند. حشره کش های ارگانوفسفره و کاربامات با مهار استیل کولین استراز، آنزیمی که استیل کولین (پیام رسان سیستم عصبی پاراسمپاتیک) را تخریب می کند، عمل می کنند.
در نتیجه، سطح استیل کولین بالا می ماند و عملکردهای طبیعی سیستم پاراسمپاتیک را تقلید می کند. اثراتی مانند ترشح بزاق، بی اختیاری در ادرار و اجابت مزاج، انقباض عضلات اسکلتی و در مسمومیت شدید، مرگ بر اثر کاهش عملکرد سیستم تنفسی رخ می دهد.
هیدروکربن های کلردار مورد استفاده به عنوان حشره کش، مانند کلروفنوتان (DDT)، مولکول های بزرگ تری نسبت به هیدروکربن های کلردار به عنوان حلال های آلی مانند کلروفرم هستند. اولی سیستم عصبی مرکزی را تحریک می کند. دومی عملکرد آن را کاهش می دهد. عمده ترین اثر سمی تولید شده توسط این حشره کش ها تشنج است.
استفاده از DDT در بسیاری از کشورها به دلیل اثرات زیست محیطی و همچنین ایجاد سرطان در انسان ممنوع است. DDT یک ماده شیمیایی بسیار محلول در چربی است که در ماهی جمع می شود و هنگامی که پرندگان چنین ماهی هایی را می خورند، این ماده شیمیایی در بافت های چربی آنها نیز تجمع می یابد. DDT در پرندگان منجر به تخم هایی با پوسته ضعیف می شود که مستعد شکستن هستند. این مسئله در نهایت باعث کاهش جمعیت پرندگان ماهی خوار خواهد شد.
به طور کلی، حشره کش هایی که از گیاهان به دست می آیند سمیت کمی دارند. پیرترین ها از حشره کش هایی هستند که به طور گسترده در خانه ها استفاده می شوند. آنها اثرات ضربه ای سریعی برای حشرات دارند و پتانسیل کمی برای تولید سمیت در انسان دارند. سمیت عمده پیرترین ها آلرژی است. روتنون یک ماده تحریک کننده خفیف و سرطان زای حیوانات است.
علف کش ها:
علف کش ها مواد شیمیایی هستند که برای از بین بردن علف های هرز در زمین های کشاورزی استفاده می شوند. پتانسیل آنها برای تولید سمیت در انسان بسیار کم است. با این حال، دوزهای بالای 2، 4-D می تواند علائم عضلانی و عصبی ایجاد کند سمیت سیستمیک 2، 4، 5-T کمتر از 2، 4-D است، اما 2، 4، 5-T تحریک کننده تر است.
جونده کش ها:
وارفارین در اصل به عنوان دارویی برای درمان ترومبوآمبولی، بیماری ناشی از لخته شدن خون، ساخته شده است زیرا از سنتز فاکتور ضروری برای لخته شدن خون جلوگیری می کند. مهار روند لخته شدن خون توسط وارفارین می تواند منجر به خونریزی داخلی شود. وارفارین به دلیل توانایی آن در القای خونریزی داخلی به عنوان یک جوندگان کش نیز استفاده می شود.
سموم شیمیایی صنعتی:
اصطلاح مواد شیمیایی صنعتی برای اشاره به مواد شیمیایی استفاده می شود که نه در کشاورزی و نه به عنوان دارو استفاده می شود. مسمومیت با مواد شیمیایی صنعتی اغلب از طریق مسیرهای پوستی یا استنشاق اتفاق می افتد.
ترکیبات آلی سمی:
کاهش عملکرد سیستم عصبی مرکزی یکی از تأثیرات رایج اکثر هیدروکربن ها است. نمونه هایی از هیدروکربن های معمول شامل بنزین، تولوئن و هپتان ها می باشد. هگزان نرمال و بنزن هیدروکربن های محلول در لیپیدها هستند و در غشای سلول های عصبی مغز حل می شوند و عملکرد آنها را مختل می کنند.
در نتیجه عوارضی مانند خواب آلودگی رخ می دهد. علاوه بر این، بسیاری از هیدروکربن ها توسط اپی نفرین قلب را نسبت به فیبریلاسیون حساس می کنند. هگزان نرمال همچنین باعث آسیب به اعصاب محیطی می شود. بنزن برای اندام هایی مانند مغز استخوان که سلولهای خونی را تولید می کنند سمی است و می تواند منجر به تولید سرطان خون شود.
ترکیبات غیر آلی سمی:
نمونه هایی از ترکیبات فلزی سمی برای انسان شامل منگنز، سرب، کادمیوم، نیکل و ترکیبات آرسنیک، اکسید بریلیم، نمکهای غیر آلی و ترکیبات آلی جیوه است. قرار گرفتن در معرض مزمن منگنز می تواند به مغز آسیب برساند، در نتیجه یک بیماری با علائمی شبیه بیماری پارکینسون مانند اختلال گفتار، صورت ماسک مانند و سفتی ایجاد می شود.
جیوه همچنین می تواند به مغز آسیب برساند و منجر به تغییر رفتار شود. با این حال، جیوه برای سیستم عصبی محیطی نیز سمی است و باعث علائم حسی و حرکتی می شود. علاوه بر این، جیوه برای کلیه نیز سمی است. متیل جیوه به ویژه برای مغز در حال رشد جنین سمی است.
سرب احتمالاً شایع ترین سم فلزی است. قبل از جنگ جهانی دوم برای مقاصد بیشماری مورد استفاده قرار می گرفت، یکی از مواد تولید رنگ بود و در بنزین نیز مورد استفاده قرار گرفته است. مانند جیوه، سرب برای سیستم عصبی و کلیه سمی است، اما سمیت آن وابسته به سن است. در کودکان، سد خونی مغزی به طور کامل ایجاد نشده است و سرب بیشتری وارد مغز می شود. میزان خسارت بستگی به قرار گرفتن در معرض دارد.
در سطوح پایین تر قرار گرفتن در معرض، کاهش اندکی در هوش و تغییرات رفتاری ممکن است به وجود آید، در حالی که در سطوح بالا منجر به آسیب شدید مغزی و مرگ می شود. در بزرگسالان، سرب منجر به فلج یا ضعف می شود که نشان دهنده آسیب سیستم عصبی محیطی است.
بهتر است بدانید:
در مسمومیت حاد کادمیوم در اثر بلع، تحریک دستگاه گوارش عمده ترین عارضه است که باعث حالت تهوع، استفراغ، اسهال و گرفتگی شکم می شود. با قرار گرفتن در معرض مزمن در اثر استنشاق، کلیه ها و ریه ها اندام های هدف هستند.
ترکیبات آرسنیک به بسیاری از اندام ها آسیب می رساند. آنها باعث ضایعات پوستی، کاهش انقباض قلب، آسیب به رگهای خونی و صدمات سیستم عصبی، کلیه و کبد می شوند. ترکیبات آرسنیک همچنین تومورهای پوستی و ریوی را در انسان ایجاد می کند. برخی ترکیبات نیکل و کروم شش ظرفیتی و همچنین اکسید بریلیم برای ریه ها سمی هستند و می توانند باعث سرطان ریه شوند.
اسیدهایی مانند اسید سولفوریک، هیدروکلریک و ترکیبات کاملاً قلیایی مانند هیدروکسید سدیم و هیدروکسید پتاسیم برای بافت هایی که در تماس هستند خورنده هستند و می توانند صدمات شدیدی به بافت وارد کنند. اسید سولفوریک، هیدروکسید سدیم و هیدروکسید پتاسیم از مواد فعال پاک کننده های مختلف هستند که بلع آنها می تواند باعث سوختگی شدید شیمیایی دهان و مری شود.
آلاینده های سمی موجود در هوا:
دی اکسید گوگرد، یک آلاینده اسیدی، دستگاه تنفسی را تحریک می کند. هنگام تحریک گلو باعث سرفه شدید می شود و ممکن است با رسیدن به ریه ها دچار تنگی نفس، ادم ریه و ذات الریه شود.
ازون و اکسیدهای نیتروژن آلاینده های اکسید کننده هستند. مانند دی اکسید گوگرد، آنها باعث تحریک تنفسی می شوند. با این وجود، ازون و اکسیدهای نیتروژن بیشتر از دستگاه تنفسی فوقانی ریه تحریک می کنند.
مونوکسیدکربن آلاینده ای است که با شدت بیشتری نسبت به اکسیژن به هموگلوبین متصل می شود. چنین اتصال مولکولی هموگلوبینی تولید می کند که نمی تواند چهار مولکول اکسیژن حمل کند. به علاوه، به محض اتصال مونوکسیدکربن، مولکول هموگلوبین به راحتی مولکولهای اکسیژن پیوند یافته به آن را در بافت ها آزاد نمی کند.
بنابراین، بافت ها دچار کمبود اکسیژن می شوند و در نتیجه اثرات سمی زیادی ایجاد می کنند. از آنجا که مغز به ویژه به کمبود اکسیژن حساس است، بیشتر علائم عصبی است و در نهایت منتهی به خفگی خواهد شد.
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
