دندان جزو سخت ترین بافت های بدن است که از ترکیبات غیرآلی تشکیل شده است. بسیار سخت است. مینای بیرونی دندان حدودا از 92 درصد هیدروکسی آپاتیت تشکیل شده است.استفاده از قطعاتی با پایه ی فلزی نظیر ایمپلنت های تیتانیومی یا آمالگام های حاوی مواد فلزی باعث بروز برخی حساسیت ها و ناسازگاری در بدن می شوند که همین امر باعث شده که تمایل به استفاده از سرامیک های دندانی در طی سال های اخیر افزایش یابد.
تاریخچه استفاده از سرامیک دندانی
سرامیک های دندانی برای اولین بار حدود 220 سال پیش مورد استفاده واقع شدند. اولین دندان مصنوعی بر پایه سرامیک برای اولین بار توسط دندان پزشکی فرانسوی به نام نیکولاس دوبیوس و داروسازی به نام الکسیس دوشاتئو ساخته شد.
در نیمه دوم قرن بیستم پروتزهای دندانی سرامیکی-فلزی ابداع شدند که ذوب می شدند و به عنوان ماده اصلی دندان مورد استفاده قرار می گرفتند. این مواد گرچه ترکیبی از خواص زیبایی سرامیک ها و استحکام فلزات را همزمان داشتند، اما به دلیل ایجاد مشکلاتی مثل آلرژی و حساسیت سیستم ایمنی بدن، نتوانستند به خوبی خود را در این عرصه مطرح کنند.
به همین دلیل تحقیقات برای توسعه پروتزهای سرامیکی بدون حضور فلز ادامه یافت تا جایی که نام سرامیک های فلدسپاتی بر سر زبان ها افتاد. این سرامیک ها از ترکیب پودرهای بسیار ریز با آب یا مایع مخصوص شکل دهی تولید می شوند. ترکیبی که به صورت خمیری به دست می آید، به درون کوره منتقل می شود و تحت عملیات حرارتی قرار می گیرد تا تحت فراید زینترینگ، قطعه نهایی تولید شود. امروزه سرامیک های فلدسپاتی و به خصوص پرسلان (چینی) های فلدسپاتی به طور گسترده ای در ساخت ایمپلنت ها، مواد پرکننده و روکش های دندانی مورد استفاده قرار می گیرند.
ویژگی های سرامیک دندانی
سرامیک های دندانی به دلیل ویژگی هایی مثل خنثی بودن و زیست سازگاری با بدن، چقرمگی شکست بالا و مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی و نیروهای مکانیکی وارد شده، بسیار محبوب شده اند و کاربردهای بسیاری در پزشکی به خصوص دندان پزشکی پیدا کرده اند.در بین سیستم های موجود برای تولید سرامیک دندانی، سیستم CAD-CAM بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. مزیت اصلی این سیستم این است که می توان قطعات تولید شده را به شکل دلخواه درآورد و قطعاتی با اشکال یکسان تولید نمود.
دسته بندی سرامیک های دندانی
سرامیک های دندانی را بر اساس معیارهای مختلفی می توان تقسیم بندی کرد. مهم ترین این دسته بندی، دسته بندی بر اساس نوع کاربرد، ترکیب شیمیایی، روش ساخت و نحوه ی انجام فرایند است.بر اساس ترکیب شیمیایی، این مواد را می توان در سه دسته کلی جای داد:
سرامیک های دندانی پایه سیلیکا (Silica-based ceramics)
اولین پرسلان هایی که برای ترمیم (Restoration) دندان به کار رفتند بر پایه ی سیلیکا بودند که ترکیبات زیر را شامل می شدند:
در حالت کلی، سرامیک های دندانی که حالت آمورف (شیشه ای) دارند، ظاهر زیباتری دارند و تطابق خوبی بین دندان و عاج برقرار می کنند، اما نسبت به سرامیک های کریستالی مقاومت کششی پایین تری دارند. در دندان سازی هر دو فاکتور استحکام و ظاهر مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد.
سرامیک های دندانی پایه آلومینا (Alumina-based ceramics)
از اصلی ترین موادی که در این سیستم وجود دارند، می توان به شیشه های آلومینوسیلیکاتی اشاره کرد. در واقع این شیشه ها جزو سیستم های بر پایه ی سیلیکا هستند. این شیشه ها هنگام بلوری شدن در حین پخت، مقاومت نشان می دهند محدوده ی دمایی وسیعی برای پخت دارند. اما اگر دما از حد بهینه بیشتر شود، استحکام و پایداری آن ها به شدت افت می کند.
سرامیک های دندانی پایه زیرکونیا (Zirconia-based ceramics)
سرامیک های زیرکونیایی در بین مواد سرامیکی پایه دندانی بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند. زیرا استحکام خمشی آن ها بسیار بالاست (بیش از سه برابر سرامیک های فلدسپاتی!)، سفتی پایین تری نسبت به آلومینا دارند و سطح صاف تری را ایجاد می کنند. امروزه زیرکونیا جایگزین کوپلینگ های فلزی و چارچوب های (Framework) ایمپلنت فلزی شده است.
زیرکونیای تقویت شده با آلومینا (ZTA)
این سیستم دارای دو فاز است که از ذرات منتشر شده در ساختار آلومینا تشکیل شده است که با تکنیک ریخته گری دوغابی (Slip-casting) تولید می شوند.
زیرکونیای پایدار شده با منیزیم (Mg-PSZ)
در این سیستم اکسید منیزیم به عنوان تثبیت کننده عمل می کند. به علت وجود تخلخل های زیاد و خواص مکانیکی ضعیف، این سیستم کاربرد زیادی در دندان سازی ندارد.
زیرکونیای پایدار شده با ایتریوم (Y-TZP)
این سیستم از کریستال های تتراگونال تثبیت شده با مقادیر کمی ایتریوم ساخته شده و دارای تخلخل اندک و دانسیته ی بالاست که در حال حاضر به طور گشترده ای در دندان پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد.به منظور بهبود خواص مکانیکی و کنترل اثرات اپتیکی در سیستم های سرامیکی، گاهی لازم است موادی تحت عنوان پرکننده های کریستالی به آن ها اضافه شوند که باعث مات شدن، رنگی شدن یا شفافیت قطعات می گردند. به طور کلی سرامیک های پلی کریستال دارای ماتی بیشتری نسبت به سرامیک های شیشه ای هستند اما خواص مکانیکی بهتری دارند.
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
