در اغلب موارد تمام خصوصیات سطحی و سطح مورد نیاز در یک ماده اتفاق نمی افتد و با استفاده از پوشش، حجم و خواص سطح ماده، به طور جداگانه بهینه می شود. بنابراین بر روی بدنه ی سرامیکی پوشش شیشه ای قرار می گیرد که لعاب نامیده می شود.
منظور از لعاب چیست؟
لعاب یک پوشش شیشه ای یا شیشه مانند است که ضخامت کم و سختی بالایی دارد. لعاب ها با ذوب، اختلاط و آسیاب مواد اولیه تهیه شده و به شکل سوسپانسیون یا خشک، با روش های مختلف روی بدنه قطعات اعمال می شوند. سپس تا دمای معینی در کوره حرارت می بینند و به استحکام و سختی نهایی می رسند.این نوع از پوشش ها به دلایل زیر روی قطعات اعمال می شوند:
لعاب ها عمدتا یک لایه یا قشر غیر قابل نفوذ هستند که در اغلب موارد از طریق فرایندی موسوم به زینترینگ یا پخت (Firing) به بدنه سرامیک متصل می شوند. البته فرایند لعاب کاری فقط مختص مواد سرامیکی نیست. بلکه فلزات را نیز می توان با این لایه ها پوشش دهی کرد.
این پوشش ها زیبایی و درخشش منحصر به فردی برای محصول پایه به ارمغان می آورند. باعث استحکام و دوام آن نیز می شوند. برای مثال شاید با کاربرد عمومی لعاب ها در ظروف سفالی آشنا باشید. جایی که این پوشش ها ظروف را برای نگهداری مایعات مناسب می کنند و تخلخل ذاتی موجود در ظروف سفالی را آب بندی می کنند. البته سطح سخت تری را نیز ایجاد می کنند.
از لعاب ها در ساخت ظروف سنگی و چینی هم استفاده می شود. در ادامه خواهیم دید این پوشش ها علاوه بر عملکردهای مذکور، می توانند درجات مختلفی از شفافیت را نیز ایجاد کنند. همچنین ممکن است بسته به نیاز، حکاکی یا نقاشی شوند و طرح یا بافت زیربنایی را به طور کامل تغییر دهند.
مواد اولیه ساخت لعاب
مواد اولیه مورد مصرف برای تولید را می توان به شش گروه اصلی شامل مواد دیرگداز، مواد گدازآور، اپسیفایر ها، رنگ ها، شناورسازها و الکترولیت ها تقسیم کرد.
دیرگدازها
بدیهی است که مهم ترین اجزای لعاب، مواد دیرگداز هستند. کوارتز، فلدسپار و رس (کلی) مهم ترین دیرگدازهایی هستند که با شرکت در بخش اسیدی مذاب اولیه، سبب شکل گیری شیشه می دهند. یا به اصطلاح "به شیشه جسم می دهند."
گدازآورها
بسته به کاربرد می توان از گداز آورهایی مانند بوراکس، کربنات سدیم، کریولیت و فلورین استفاده کرد. این گدازآورها معمولا خصوصیت بازی دارند. از این رو با دیرگدازهای اسیدی واکنش داده و شیشه آمورف را تشکیل می دهند. گدازآورها فقط باید در حدی استفاده شوند که سبب کمتر شدن دمای ذوب شیشه شوند. در صورت افزودن بیش از حد این مواد، سرباره ایجاد خواهد شد.
اپسیفایرها
دسته سوم مواد اولیه، اپسیفایرها هستند. این ترکیبات به شیشه افزوده می شوند تا ظاهری سفید و اوپک یا غیرشفاف (Opaque) ایجاد کنند. اپسیفایرها عمدتا دیر گداز هستند. اما اپسیفایر های واقعی نظیر اکسید قلع، اکسید آنتیموان، سدیم آنتیمونات، اکسید تیتانیوم، سیلیکات زیرکونیوم و اکسید زیرکونیوم، عموما توسط اپسیفایرهای فرعی مانند کریولیت و فلورین که لعاب را گدازآورتر می کند، پشتیبانی می شوند. اپسیفایرها معمولا مات کننده هستند.
مواد رنگی
مواد رنگی مورد استفاده نیز می توانند اکسیدها، عناصر خالص یا نمک ها باشند. رنگ سازها ممکن است هم دیرگداز باشند هم گدازآور. اکسید عناصری مانند مس، کبالت، منگنز و آهن از مهم ترین رنگ سازها هستند.
شناورسازها
به منظور ایجاد تعلیق در آب یا بعضی از مایعات دیگر، می توان مواد شناورسازی مانند رس و چسب را به کار برد. شناورسازها به صورت ماده افزودنی به فرمولاسیون آسیاب اضافه می شوند. چسب هایی مانند کتیرا، آلژینات ها و صمغ عربی غالبا برای لعاب هایی که توسط قلم مو اعمال می شوند استفاده می شوند.
الکترولیت ها
برای روان سازی و تعلیق مناسب دوغاب، از الکترولیت ها نیز می توان استفاده کرد. الکترولیت ها با تشکیل محلول های بافر، غلظت یون هیدروژن را در دوغاب کنترل می کنند. الکترولیت هایی مانند بوراکس، کربنات سدیم، سولفات منیزیم و منیزیم کربنات از مهم ترین موارد هستند. در صورت اضافه شدن این مواد به صورت خیلی جزئی، خاصیت سوسپانسیونی خوبی به لعاب داده می شود.
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
