آشنایی با کاربرد مواد شیمیایی

کاربرد مواد شیمیایی (chemical substance) نقش بسیار مهمی در زندگی حال حاضر بشر دارند و به ما اطمینان می دهند که همیشه انرژی و گرما را در اختیار داریم.

مواد شیمیایی در همه جا هستند و باعث می شوند ما به ارتباطات از راه دور و رسانه ها دسترسی داشته باشیم.علاوه بر این ترکیبات شیمیایی نقش مهمی در اقتصاد ما دارند بنابراین مدیریت آنها از تولید و استخراج تا دفع برای جلوگیری از عوارض آنها بر سلامتی انسان ضروری است.

در حال حاضر ترکیبات شیمیایی در حوزه های مختلف زندگی انسان مانند مواد غذایی که می خوریم، هوایی که تنفس می کنیم، مواد پاک کننده مختلفی که از آنها استفاده می کنیم دخیل هستند تا حدی که حتی احساسات انسانی ما نیز گاهی نتیجه واکنش بین مواد شیمیایی درون بدن ماست.

البته مهم ترین کاربرد ترکیبات شیمیایی در زندگی روزمره ما افزایش مهارت ساخت محصولاتی است که عملکرد بهتری نسبت به نسل قبلی خود دارند.

مواد شیمیایی در محصولات پاک کننده:
مواد شوینده محصولاتی هستند که حاوی ماده فعالی به نام سورفکتانت یا هیدروکسید آلومینیوم ماده فعال سطحی هستند. سورفکتانت ها می توانند کشش سطحی آب را کاهش دهند تا آب با روغن یا چربی مخلوط شود. به همین دلیل است که لباس های کثیف را با مواد شوینده شستشو می دهیم. مواد شوینده می توانند آلودگی ها را به صورت جامد یا مایع از بین ببرند.

ماده شوینده موجود در شامپوها نیز می توانند کشش سطحی آب را کاهش دهند و با خیس کردن موها چربی ها و آلودگی ها را از روی موها بشویند. شما می توانید لیست بلندی از ترکیبات شیمیایی بکار رفته در این محصولات را بر روی برچسب آنها مشاهده کنید که قادرند شوره، چربی و آلودگی ها را از روی موهای شما پاک کنند.

خمیر دندان یکی از دیگر از محصولات مراقبت بهداشتی است که همه ما به طور مکرر از آن استفاده می کنیم. خمیر دندان در واقع یک ترکیب شیمیایی است که از آب و کربوکسی متیل سلولز و مواد ساینده ای مانند هیدروکسید آلومینیوم و کربنات کلسیم ساخته شده است.

در ترکیب این محصول همچنین شیرین کننده ها، رنگ ها، تازه کننده های نفس، مواد از بین برنده میکروب ها و ماده ای فعال به نام سدیم فلوراید وجود دارد که باعث تقویت مینای دندان و محافظت در برابر پوسیدگی می شود.

مواد شیمیایی در تولید لباس:
پارچه هایی که برای تولید لباس استفاده می شوند گاهی اوقات با فرایندهای شیمیایی به منظور بالا بردن ویژگی های آنها تیمار می شوند. به عنوان مثال، از مواد تکمیل کننده شیمیایی برای تقویت پارچه و بازکردن چین و چروک استفاده می شود.

در فرآیند تولید پارچه ممکن است طیف وسیعی از ترکیبات شیمیایی و غیر شیمیایی مورد استفاده قرار بگیرید. این مواد در آماده سازی، رنگ آمیزی، چاپ و شستشوی پارچه ها مورد استفاده قرار می گیرند.

برخی از محصولات مورد استفاده در منسوجات مواد شیمیایی کاملاً تخصصی مانند بیوکسیدها، مواد ضد احتراق و دافع آب هستند. سایر ترکیبات شیمیایی یا مخلوطی نسبتاً ساده از آنها مانند روغن و گریس امولسیون کننده، نشاسته، روغن های سولفاته شده، موم ها و برخی از مواد فعال کننده سورفکتانت نیز در این صنعت کاربرد دارند.

تحقیقات در مورد مواد شیمیایی نانو نیز منجر به پیشرفت های دیگری در صنایع نساجی در برای تولید پارچه های ضد لک، ضد چروک شده و پارچه هایی مقاوم در برابر باکتری ها و قارچ ها شده است.

مواد شیمیایی در عطرها:
عطر یک ترکیب شیمیایی آروماتیک و بودار است. ترکیبات شیمیایی آروماتیک تبخیر می شوند و به همین جهت ما بوی آنها را حس می کنیم. به همین دلیل عطرها همیشه در ظروفی با دهانه باریک نگهداری می شوند.

عطرها را می توان از مواد مصنوعی یا طبیعی تهیه کرد. بیشتر عطرهای طبیعی از گل ها، میوه، ریشه، پوست درخت یا چوب تهیه می شوند. به عنوان مثال، ژرنیول از گل سرخ، جاسمون از گل یاس، سیروت از پرتقال و عصاره ساسافراس از چوب های ساسافراس به دست می آید.

به طورکلی عطر ترکیبی از اسانسهای معطر یا ترکیبات معطر، مواد ثابت کننده و حلال همچون منو پروپیلن گلایکول است که رایحه دلپذیری را به بدن انسان می بخشد.

مواد شیمیایی در حشره کش ها:
نمونه ای از مواد فعال حشره کش که در خانه ها استفاده می شود، سایپرمترین و تتراماترین هستند. این ترکیبات شیمیایی مصنوعی با حمله به سیستم عصبی حشرات کار می کنند و خیلی راحت آنها را از بین می برند.

کاربردهای مواد شیمیایی در رنگ ها:
انواع مختلفی از رنگ ها وجود دارد که به طور خاص با توجه به کالایی که برای رنگ آمیزی آن طراحی شده اند مانند نقاشی دیواری، رنگ چوب، رنگ اتومبیل و رنگ آهنی تولید می شوند. بسته به نوع حلال مورد استفاده، رنگ ها می توانند بر پایه آب یا روغن باشند.

رنگ ها ترکیبی از موادی مانند چسب، رنگدانه ها، مواد افزودنی و حلال یا حامل که از منابع فسیلی، معدنی، بیولوژیکی و مصنوعی سرچشمه می گیرد، هستند.

مواد افزودنی می توانند عملکرد رنگ را بهبود بخشند، مثلا قارچ کش برای از بین بردن قارچ ها، منعقد کننده ها برای ضخیم تر شدن رنگ و مواد محافظ در برابر آب یا نور خورشید از جمله مواد افزودنی شیمیایی پرکاربرد در رنگ ها هستند.

نقش مواد شیمیایی در موفقیت اقتصادی:
مواد شیمیایی مزایایی دارند که جامعه مدرن کاملاً به آن وابسته است. آنها همچنین از نظر تجارت و اشتغال نقش بسزایی در رفاه اقتصادی و اجتماعی شهروندان بازی می کنند و موفقیت اقتصادی را تضمین می کنند.

تولید جهانی مواد شیمیایی از 1 میلیون تن در سال 1930 امروزه به صدها میلیون تن افزایش یافته است. صنایع شیمیایی، مواد اولیه مانند نفت، گاز طبیعی، هوا، آب، فلزات و مواد معدنی را به هزاران محصول مختلف تبدیل می کنند. در سال 2019، اتحادیه اروپا بعد از چین دومین صنایع شیمیایی بزرگ جهان را در اختیار داشت.

تعداد دقیق مواد شیمیایی موجود در بازار هنوز مشخص نیست و هر ساله ترکیبات شیمیایی جدیدی نیز معرفی می شوند. آیین نامه REACH مستلزم ثبت مواد شیمیایی تولید شده یا وارد شده به اتحادیه اروپا با بیش از یک تن در سال است و ECHA انتظار دارد حداقل سالانه 30000 ماده شیمیایی در این گروه ثبت شود.

نظر شهروندان در رابطه با کاربرد مواد شیمیایی:
براساس بررسی افکار عمومی کمیسیون اروپا، شهروندان اتحادیه اروپا به طور کلی از کاربرد گسترده ترکیبات شیمیایی آگاه هستند. 61% از اروپایی ها می گویند که مواد شیمیایی موجود در بازار اتحادیه اروپا نسبت به 10 سال قبل ایمن تر است.

اکثر اروپایی ها (69٪) معتقدند که استفاده از ترکیبات شیمیایی در زندگی روزمره آنها غیر قابل اجتناب است و 75٪ آنها را به نوآوری های صنعتی مرتبط می دانند. بیش از نیمی موافقند که ترکیبات شیمیایی می تواند به کاهش استفاده از منابع طبیعی کمک کنند، اما تنها 43٪ می گویند که این ترکیبات می توانند به داشتن یک محیط زیست بهتر کمک کند.

البته وقتی مسئله امنیت مواد شیمیایی مطرح می شود، اروپایی ها فکر می کنند صنعت و مقامات دولتی باید استفاده ایمن از آنها را در اتحادیه اروپا تضمین کنند.