تلورانس چیست؟
در طبیعت هیچ کمیتی را نمی توان به صورت دقیق و مطلق اندازه گیری کرد. مثلا یک طول دقیقا 20 میلیمتری به صورت مطلق وجود ندارد. این موضوع شامل همه کمیت های اندازه گیری می شود. اما یک دامنه تغییرات مجاز برای هر کمیت وجود دارد. به دامنه تغییرات مجاز یک کمیت تلرانس (تلورانس) گفته می شود.در واقع اختلاف میان ماکزیمم و مینیمم مجاز یک کمیت بیانگر مفهوم تلرانس است.
برای مثال، روی اکثر مقاومت ها علاوه بر مقدار مقاومت، تلورانس آن نیز حک می شود. این تلرانس نشان دهنده این است که مقدار واقعی مقاومت تا چه اندازه کمتر یا بیشتر از مقدار نامی آن است. معمولا تلرانس مقاومت ها 5 تا 10 و یا 20 درصد است.تلورانس در هر زمینه ای از علم، مفاهیم و روابط مخصوص به خود را دارد.
تلورانس هندسی (GD&T) (Geometric Dimensioning and Tolerancing)
طی جنگ جهانی دوم، ایالات متحده آمریکا قطعات مختلفی تولید می کرد که برای استفاده به دیگر نقاط درگیر با جنگ می فرستاد. در اکثر موارد، علی رغم تولید قطعات مطابق با تعاریف انجام شده، این قطعات قابل مونتاژ نبودند.پس از جنگ، کمیته ای متشکل از نمایندگان دولت، صنعت و آموزش تشکیل شد. همچنین زمان و تلاش زیادی برای بررسی مشکل قطعات معیوب صرف گردید.
این کمیته می بایست برای اطمینان از عملکرد و مونتاژ مناسب قطعات در هر زمان، راه حلی پیدا می کرد.نتیجه کار این کمیته، بسط و توسعه GD&T و ارائه استاندارد USASI Y14.5 در سال 1966 بود. این استاندارد در سال های بعد نیز بازنگری شد که عبارتند از:
در عصر حاضر، در اکثر قرار دادها رسم نقشه ها مطابق با این استاندارد به دلیل ایجاد فهم مشترک و کاهش هزینه ها ضروری است. تلرانس گذاری هندسی یک زبان بین المللی با استفاده از علائم است.این زبان برای تعریف اندازه، شکل، جهت و موقعیت ویژگی های قطعه کاربرد دارد.
ویژگی های تلورانس گذاری با GD&T ارتباط واقعی میان جفت قطعات را به خوبی نمایش می دهند. استفاده از GD&T باعث ایجاد تفسیر یکسان از نقشه ها، اطمینان از مونتاژ مناسب جفت قطعات، افزایش کیفیت و کاهش هزینه ها شده است. در واقع GD&T یک چک لیست است که طراح تمام ویژگی های قطعه را مطابق آن بررسی کرده و سپس عمل می کند.