سه راهی گاز نوعی از ابزارهای اتصال است که جهت گرفتن انشعاب از مسیری خاص در لوله مورد استفاده قرار می گیرد. این سه راهی ها بسته به نوع مصرف به عنوان رابط، انشعاب دهنده، تقسیم کننده، انسداد دهنده، کاهنده، تغییر دهنده مسیر حرکت و اتصال دهنده هستند. سه راهی ها از جنس فلز یا پلیمر هستند و به صوررت مساوی یا نامساوی در مسیر لوله ایجاد انشعاب می کنند.
انواع سه راهی های گازی به دو گروه درزدار و مانیسمان تقسیم بندی می شوند. در لوله درز دار، ورق فولادی به شکل لوله فرم داده شده و سپس محل درز به وسیله جوش به هم متصل می شود. جوش دهی در این روش به دو صورت لب به لب بدون نیاز به دستگاه الکتریکی جوش انجام می شود که با ذوب لبه ها از طریق جریان آمپر بالا و قرار دادن آنها در کنار یکدیگرتولید میگردد.
در روش دیگر با استفاده از فرکانس بالا لبه ها ذوب شده و بهم جوش می خورند. در فرآیند تولید لوله های مانیسمان که لوله بدون درز نیز گفته می شود، از روشهای جوش فلزی استفاده نمی گردد. ماده اولیه این نوع از سه راهی ها از شمش های فولادی گرد است که تحت فرآیند نورد و کشش قرار می گیرند. در حقیقت با سوراخ کردن شمش استوانه ای اولیه، مانیسمان بدون درز تولید می گردد. نوع خاصی از سه راهی گاز که عمل کاهش جریان را انجام می دهد تبدیل جوشی نامیده می شود.
فرآیند تولید سه راهی گاز و تبدیل جوشی
سه راهی، و تبدیل جوشی ها با دو روش نورد گرم و سرد تولید می شوند که در ادامه به تشریح هر کدام از این فرآیندها خواهیم پرداخت.
تولید سه راهی گاز و تبدیل جوشی به روش نورد سرد
در این روش لوله ها در سایزهای مناسب برش خورده و سپس در قالب های بزرگ آب قرار می گیرند. برای شکل دهی لوله به شکل یک سه راهی، جک های هیدرولیکی به همراه سمبه، آب را با فشار از سمت نافی سه راهی خارج می کند و بدین ترتیب سه راهی شکل می گیرد. در روش سرد، معمولا سه راهی تا سایز 10 اینچ تولید می شود. این روش نسبت به روش گرم معمولا پرهزینه تر می باشد.
تولید سه راهی گاز و تبدیل جوشی به روش نورد گرم
فرآیند تولید سه راهی به روش گرم، از لحاظ اقتصادی به صرفه تر است. این روش برای تولید سه راهی در سایزهای بزرگ تر از سایز10 مورد استفاده قرار می گیرد. در کنار مزایای اقتصادی، از لحاظ سرعت تولید نسبت به روش سرد پایین بوده و سطح کیفیت سه راهی تولید شده در این روش نسبت به روش سرد نیز پایین تر است.