با توجه به اینکه دوربین های مداربسته قابلیت نظارتی دارند و تصاویر را به صورت 24 ساعته ثبت می کنند حال این سئوال پیش می آید که با توجه به نصب شدن دوربین ها در مکان های مختلف به خصوص مکان های شلوغ مثل مترو , خیابان ها , پاساژها و … و کنترل مداوم آنها چه کار باید کرد؟
برای حل این موضوع اتاقی با نام اتاق مانیتورینگ طراحی شده که تصاویر کلیه دوربین های مداربسته به اتاق هدایت می شوند. در واقع این محل کنترل کامل و دقیقی بر چگونگی نحوه کارکردن کارمندان , کارگران و یا محافظت از دارایی های یک سازمان انجام می گیرد. تصور کنید مکانی به 128 دوربین مداربسته مجهز است. معمولا تصاویر ارسالی از این دوربین ها به صورت دسته بندی های 16 یا 32 تایی به نمایشگرها ارسال می گردند.
اگر دسته بندی 32 تایی را در نظر بگیرید به 4 نمایشگر و 4 نفر به عنوان اپراتور نیازمندید. هر اپراتور می تواند بر 2 نمایشگر نظارت داشته باشد و مجموعا 64 تصویر را تحت نظارت داشته باشد. تمامی تصاویر ارسالی دوربین ها تحت نظر اپراتور کنترل می شوند و اپراتور ساعات طولانی را باید در این اتاق سپری کند به همین خاطر اتاق مانیتورینگ باید از لحاظ رفاهی و راحتی و آسایش به نحوی باشد که اختلالی در تجزیه و تحلیل به وجود نیاید و از کیفیت کار کاسته نشود.
امکانات اتاق مانیتورینگ دوربین مداربسته
طراحی ارگونومیک اتاق مانیتورینگ دوربین مداربسته
هدف ارگونومیک این است که عملکرد انسان در بهترین شرایط با رعایت اصول سلامت و ایمنی و راحتی فرد انجام شود و در صورت بروز اختلال آن عملکرد بهبود و اصلاح شود.طراحی اتاق مانیتورینگ دوربین مداربسته باید از اصول ارگونومی تبعیت کند تا اپراتور ها در دستیابی موفق به اطلاعات توسط سیستم های دوربین مداربسته بهترین عملکرد را داشته باشند.
اگر محیط این اتاق و وسایل مورد استفاده و وظایف طراحی ارگونومیک نشده باشند می تواننددر اپراتور ایجاد حس عصبانیت , ناکامی , افسردگی و خستگی نماید. از سوی دیگر استرس شغلی می تواند باعث از دست رفتن انگیزه و تعهد اپراتور شود.به عنوان مثال اگر موارد زیر طراحی ارگونومیک شده باشند اپراتور عملکرد موثرتری خواهد داشت:
اندازه و شکل اتاق مانیتورینگ دوربین مداربسته
بدون شک این عامل مهم ترین معیار یک اتاق مانیتورینگ دوربین مداربسته ایده آل است و در طراحی اتاق باید به این عامل توجه زیادی کرد. اتاق مانیتورینگ باید به اندازه کافی بزرگ باشد به نحوی که بتوان اسباب وسایل و تجهیزات را در آن جای داد و اپراتور در آن احساس راحتی کند. اگر اتاق مانیتورینگ از حد مطلوب کوچک تر باشد و شکل ناموزونی داشته باشد آنگته جای دادن وسایل به خصوص مانیتورها دشوار می شود.
با توجه به اصول ارگونومی سلامت و ایمنی اپراتور در اتاق مانیتورینگ از الزامات است وشکل و اندازه غیر استاندارد اتاق ممکن است سلامت جانی اپراتور را به خطر اندازد. همچنین بد شکل بودن اتاق می تواند بر نحوه قرار گرفتن مانیتورها تأثیر بگذارد. در صورت گسترش سیستم مداربسته اتاق مانیتورینگ باید فضای کافی را برای جای دادن تجهیزات داشته باشد.
موقعیت درب ها
نقاط ورودی و خروجی اتاق مانیتورینگ دوربین مداربسته را به گونه ای طراحی می کنند که امکان تردد و نیز آوردن قطعات و وسایل بزرگ مثل مانیتورها ,صندلی ها و …به درون اتاق کنترل آسان باشد. همچنین اندازه های در باید به گونه ای باشد تا تردد ویلچر هم امکان پذیر باشد.
صندلی مناسب
با توجه به اینکه دوربین های مداربسته باید در هر لحظه چک شوند و نظارت کاملی را بر روی تصاویر ارسالی داشت. پس انتظار می رود که اپراتور برای مدت مورد استفاده باید ثابت و راحت باشد زیرا صندلی غیر استاندارد و همچنین نشستن نسبتا طولانی در اتاق مانیتورینگ دوربین مداربسته بر روی صندلی نامناسب می تواند سلامت جسمی اپراتور را به خطر اندازد و برای آن مشکلاتی مثل آرتروز گردن - کمر درد و سرگیجه شود. به راهنمایی های زیر در خصوص طراحی صندلی مناسب حتما توجه کنید:
روشنایی اتاق
روشنایی اتاق مانیتورینگ دوربین مداربسته باید در حد مطلوب باشد و برای تمامی وظایف و کارهای موجود در اتاق کافی و مناسب باشد. بعضی از اتاق های کنترل نورپردازی بیش از حد دارند و این امر سبب می شود که نور به صفحه مانیتور بازتاب شود و باعث مبهم شدن اطلاعات تصویر می شود و بعضی از اتاق ها دارای نور پردازی کمتر از حد معمول هستند. این نورپردازی اصلا برای چشمان اپراتور مناسب نیست و علاوه بر صدمه رساندن به سلامت جسمانی باعث غلط خواندن, نوشتن ناقص , گزارش های نامفهوم یا ناخوانا می شود و از کیفیت کار او می کاهد.
حداقل میزان روشنایی تصاویر در واقع حداقل چگالی نوری است که از شی مورد نظر باید تابیده شود تا دوربین بتواند از آن تصویر مناسبی ارائه دهد. واحد سنجش روشنایی بر حسب لوکس است و هر لوکس در واقع میزان روشنایی که متر مربع از سطحی است که شدت نوری برابر 1 لومن بر آن تابیده شود. به صورت تجربی می توان گفت که روشنایی یک لوکس میزان نوری است که از یک شمع در فاصله یک متری دیده می شود.
دسترسی به اتاق کنترل
اتاق کنترل بنا به دلایلی که در بالا اشاره شد ( امنیت، محرمانه بودن و حفاظت داده ها) باید کاملا تحت کنترل باشد. این کنترل می تواند از چند راه به دست آید. یکی اینکه درب امنیتی ای برای اتاق کنترل در نظر گرفته شود. با استفاده از این سیستم، ورود به اتاق می تواند توسط قفل های الکتریکی، با استفاده از کارت های الکتریکی، یا دستگاه های بیو متریک صورت گیرد. دسترسی بازدیدکنندگان غیر مجاز به اتاق کنترل:
تمام پرسنلی که به اتاق کنترل دسترسی دارند باید مجوز داشته باشند. پرسنلی که همواره حق رفت و آمد در اتاق کنترل را دارند شامل اپراتور های مدیران و سرپرست ها می شود. با این حال، دسترسی پرسنل فرعی از قبیل سرایدارها، به اتاق کنترل باید تحت کنترل باشد. هر بازدیدکننده ای، غیر از کارکنان، که بخواهد وارد اتاق کنترل شود باید یک دلیل قانونی یا مجوز ورود، داشته باشد.
دما و تهویه
دمای اتاق مانیتورینگ دوربین مداربسته برای حفظ سلامت اپراتور و جلوگیری از اختلال تجهیزات باید قابل تنظیم باشد.مثلا شما فرض کنید سیستم گرمایشی محل مورد نظر خاموش است و اتاق کنترل هیچ سیستم گرمایشی ندارد.بدون شک این قضیه بر روی اپرانور تأثیر بدی می گذارد. همچنین اتاق کنترل باید با هوای پاک تهویه گردد زیرا هوای مانده به سلامت اپراتور آسیب رسانده و ایجاد بیماری می کند. از بسته بودن درها هنگامی که سیستم تهویه هوا کار نمی کند باید جلوگیری شود تا موجب ناراحتی اپراتور نشود.
وضعیت قرارگیری تجهیزات - کنترل ها و اشیاء
تمامی تجهیزات و وسایل باید در جایی قرار گیرند که به راحتی در دسترس باشند تا اپراتور لازم نباشد برای دستیابی آنها مجبور به خم شدن و یا کشیدگی شود. و در صورتی که تجهیزات به صورت متقارن قرار داده شوند آنگاه از گیج شدن اپراتورها هنگام تغییر وضعیت های متضاد از یک به حالتمعکوس جلوگیری می کند.
سرویس های بهداشتی
سرویس های بهداشتی و محوطه های آزاد (جهت هوا خوری) باید نزدیک اتاق کنترل باشد تا در هنگامی که یک نفر اپراتور در حال انجام وظیفه است در صورت استفاده از این سرویس ها توسط وی اتاق کنترل بدون مراقب نماند.
پنجره ها
مانیتورهای دوربین های مداربسته باید به نحوی قرار داده شوند که زاویه بین سطح نمایش و پنجره مانع از بازتاب نور به درون صفحه نمایش و مانع از درخشش مستقیم نور به چشم اپراتور گردد. نور خورشید با پرتو های فرابنفش و خطرناک خود می تواند بر توانایی اپراتور در اسکن و ارزیابی تصاویر مانیتورها تأثیر بگذارد. همچنین برخورد مستقیم نور به چشمان اپراتور به خصوص در روزهای آفتابی ممکن است مانع از دیدن تصاویر توسط اپراتور شود.
اتاق مانیتورینگ
مانیتورها مهم ترین تجهیزات اتاق کنترل هستند که در کیفیت آنها , نحوه قرارگیری , رزولوشن آنها و … باید توجه زیادی شود. با توجه به اینکه اپراتور در اتاق کنترل برای مدت نسبتا طولانی تصاوی را در مانیتورها کنترل می کند پس اندازه مانیتور باید با محاسبه سطح جزئیات نمایش داده شود. مانیتورها باید در وضیعتی قرار داده شوند که هنگامی که اپراتور از آنها دیده بانی می کند از وضعیت ناصحیح نشستن جلوگیری شود. مانیتورهایی که در روبه روی اپراتور قرار می گیرند در دو دسته حادثه ای (نقطه ای) و مجموعه ای تقسیم بندی می شوند. مانیتور های حادثه ای اجازه می دهند
که اطلاعات تصاویر بدون خطا و در لحظه دیدبانی شوند. این مانیتورها معمولا در فاصله نزدیک به اپراتور (0/5 تا 1/5 متر) قرار می گیرند و اپراتور به آسانی می تواند به هر یک از آنها نگاه کند. اما مانیتور های مجموعه ای که به صورت ردیفی یا ستونی قرار داده می شوند و برای ارائه بیشترعکس مناسب اند. این مانیتورها نسبت به مانیتورهای حادثه ای بزرگ ترند و معمولا در فاصله ببیشتری از اپراتور قرار دارند. یکی از عوامل مهم در خرید مانیتور مناسب رزولوشن پخش آن می باشد که بهتر است متناسب با رزولوشن تصویر در دوربین باشد.
کامپیوتر در اتاق مانیتورینگ
کامپیوتر ها در اتاق مانیتورینگ دوربین مداربسته در طیف گسترده ای از وظایف می توانند کمک کنند. از آن ها می توان برای ثبت جزئیات حوادث، فهرست کردن داده ها و مدیریت روش های کاری استفاده کرد. از سیستم های امن اینترانت می توان در کنار اینترنت معمولی و ایمیل برای ارتباط با داخل و خارج سازمان استفاده کرد و از کیبورد و مانیتور کامپیوترها می توان برای کنترل کردن خود دوربین های مداربسته، استفاده کرد. پس مهم است که اپراتور سواد کامپیوتری لازم را داشته باشد، تا بتواند به طور کامل از مزایای تحولات تکنولوژی استفاده کند. از کاربردهای مهم کامپیوتر در اتاق کنترل به موارد زیر می توان اشاره کرد:
ویدئو وال (video wall) در اتاق مانیتورینگ
ویدئو وال ها نمایشگرهای بزرگی هستند که معمولا در مکان هایی با تعداد دوربین بالا مثل مراکز صنعتی - تجاری و … مورد استفاده قرار می گیرند. شاید این نمایشگر های بزرگ را دربسیاری ار برنامه های تلویزونی هم دیده باشید. این تجهیزات توانایی کارکرد 24 ساعته دارند. ویژگی مهم این نمایشگرها قابلیت پخش تعداد زیادی از تصاویر ارسالی از دوربین های مداربسته است.
کاربرد های ویدئو وال
زمان دیده بانی مناسب در اتاق مانیتورینگ دوربین مداربسته
اگرچه تحقیقات انجام شده مدرک قطعی مبنی بر طول مدت زمانی که یک اپراتور می تواند دیده بانی موثر داشته باشد را ارائه نکرده اند لیکن اپراتورهای دیده بان دوربین های مداربسته مرکز شهر بر این باورند که بیشترین زمان٬ بین 30 دقیقه تا 2 ساعت است.
قوانین مدیریت بهداشت و ایمنی (HSE) دستورالعمل استفاده از صفحه نمایش را بیان کرده است. اگرچه این قوانین استفاده اصلی از صفحه نمایش ها را به عنوان تماشای تلویزیون و فیلم مستثنی کرده استلیکن توصیه های به کلیه نیازهای بصری که در آنها از صفحه نمایش ها استفاده می شود مربوط می گردد. HSEاین
قوانین درجهت پیشگیری از خستگی ناشی از این گونه وسایل است: استراحت های کوتاه و دوره ای٬ رضایت بخش تر از استراحت های بلند مدت اما اتفاقی است. به عنوان مثال 5 - 10 دقیقه استراحت بعد از 60 - 50 دقیقه نظارت مداوم و یا کار با صفحه کلید بهتر از 15 دقیق استرحت در هر 2 ساعت است. روز کاری اپراتورها باید برنامه ریزیی و سازماندهی شود تا اپراتورها بتوانند اجباراً در فواصل معین زمانی به دور از صفحه نمایش ها استراحت کنند.
اما این زمان های استراحت باید به نحوی برنامه ریزی شوند که مطابق با اوقاتی باشد که احتمال وقوع حوادث در آنها کمتر است. باید برای اپراتورها زمینه آموزش بهداشت و ایمنی درجهت کاهش ریسک های شرح داده شده که با کار بصری توام هستند فراهم شود. اپراتورها باید از تماشای تلویزیون در ساعات استراحت برحذر شوند.
فاکتورهای موثر در تعداد تصاویر هنگام دیده بانی برای یک اپراتور:
تأثیر موقعیت قرار گرفتن دوربین بر تصاویر دوربین
اصولا دوربین در جایی از ساختمان قرار می گیرد که حساسیت بیشتری نسبت به بقیه مکان ها دارد یا رفت و آمد بیشتری در آنجا وجود دارد. برای اینکه تصاویر بهتری در دوربین ضبط شود باید به بعضی نکات توجه کرد مثلا وقتی که یک دوربین را در محوطه ای نصب می کنند، لازم است که آن را درست در برابر شیشه قرار دهند تا از هرگونه بازتاب نور جلوگیری شود.در غیر این صورت بازتاب از دوربین و پس زمینه، در تصاویر ظاهر خواهد شد. برای کاهش انعکاس، پوشش های ویژه ای می تواند روی شیشه مقابل لنز دوربین، اعمال شود.