سبزیجات و نباتات جالیزی

مواد آلی یک منبع غذایی تدریجی برای سبزیجات و گیاهان دیگر در خاک می باشند.زیرا مواد غذایی که در ترکیبات آلی تثبیت ده به وسیله موجودات زنده خاک تبدیل به مواد قابل جذب گیاه می گردند.

باید گفت پایه و اساس زندگی میکروارگانیسمهای خاک که رل عمده ای در بهبود خاک و تهیه مواد لازم جهت گیاه را دارند همانا مواد آلی هستند.پس خلاصه می شود که مواد آلی اثر مستقیم و غیر مستقیم در خواص شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی خاک دارد.

با خواص فوق نباید در دادن کودهای طبیعی یا آلی به زمین سبزیکاری صرفه جویی کرد همانطور که تشریح گردید فقدان یا کمی آن باعث نقصان در محصول می گردد.به طوریکه در مبحث چمنکاری در این مجموعه ذکر شد نباید کودهای حیوانی را تازه مصرف نمود.زیرا عدم تجزیه و تخمیر آن نتیجه مطلوبی نخواهد داد.لذا باید کود حداقل یکسال تا یکسال و نیم در محلی انباشته شده تجزیه و تخمیر شود.

پوسیدگی کود علاوه بر اینکه عمل تجزیه و تخمیر که نتیجه اش مهیا نمودن مواد قابل جذب است صورت می گیرد تخم علفهای هرزه که داخل کود است پوسانده و بعدا در محوطه سبزیکاری سبز نمی شوند.میزان کودهای حیوانی که باید به زمین داده شوند بین 200 ت 250 کیلوگرم در یکصد متر مربع است.

کود سبز به نوبه خود رل مهمی را در بهبود و اصلاح خاک سبزیکاری ایفا می کند بدین معنی که شاخ و برگ گیاهان در خاک پوسیده شده و باعث افزایش هوموس خاک می گردند. این هوموس علاوه بر اینکه باعث متصل شدن خاکهای شنی گشته، خاکهای رسی را نفوذ پذیر کرده باعث سبکی آنها می شود از این رو کود سبز در اصلاح خواص فیزیکی خاک مؤثر است. این کود علاوه بر خواص فیزیکی فوق مقداری از ازت هوا به وسیله باکتری های موجود در ریشه آن اخذ شده باعث ازدیاد مواد ازته می شود.

گیاهانی که به عنوان کود سبز کاشته می شوند عبارتند از شنبلیله که کاشت آن در پائیز و موقع گل کردن و برگ دادن آن بهار است. ماشک گل خوشه ای در پائیز کشت شده و هنگام گل دادن آن بهار است. ماش نیز در تابستان کاشته می شود و در پائیز گل می دهد و از خلر، گاودانه و سنگنک هم می توان به عنوان کاشت برای کود سبز استفاده نمود.

گیاهان فوق الذکر پس از آنکه سبز شدند و بگل نشستند باید آن را برگردان نموده و در زیر خاک مدتی باقی بمانند تا بپوسند و پس از آن به کشت محصولات و سبزیجات در آن زمین اقدام نمایند.

باید دقت شود زیر خاک کردن گیاهانی که به عنوان کود سبز کاشته می شوند موقعی است که آنها در حال گل دادن باشند و چنانچه این مدت طولانی تر شود شاخ و برگ آنها سخت تر شده و وقت بیشتری را برای پوسیدگی می گیرد.

کسانی که در باغچه های منازل خود مبادرت به کشت سبزی می نمایند باید قبلا چند نقطه آن را زیر و رو نموده و چنانچه مشاهده نمایند خاک باغچه رس یکدست است با مخلوط کردن مقداری ماسه نرم به آن می توانند آن را اصلاح کنند و اگر بر عکس درصد شن زیادتر از رس باشد مقداری خاک رس به آن اضافه می نمایند و چنانچه مخلوطی مناسب از خاک رس و ماسه باشد این خاک مناسب برای کشت است.

این عمل در زراعتهای وسیعتر اگر مقدور باشد به صلاح و صرفه است در غیر اینصورت باید به موسسه خاک شناسی مراجعه تانسبت به اصلاح آن دستورات لازم را کسب نمایند.

زمینی که به طریق فوق آماده گشت باید به ترتیب زیر برای کاشت سبزیجات کرت بندی و پشته بندی نمود.

به سه طریق می توانیم سبزیجات را کشت نمائیم.طریقه کرتی، طریقه پشته ای با جوی عمیق، طریقه پشته ای با جوی کم عمق یا سیستم فارو.طریقه سوم بیشتر در سطوح وسیع تر و اغلب به طور مکانیزه صورت می گیرد.طریقه کرتی برای سبزیجاتی نظیر جعفری، تره، شبت، شنبلیله، شاهی و ریحان و غیره در نظر گرفته می شود و اگر در کرت به صورت خطی کاشته شوند به مراتب مناسب تر است. در طریقه ی کرتی طول و عرض کرتها بسته به جنس خاک و شیب زمین متغیر است.

اراضی که دارای شیب تند و یا جنس خاک آن شنی باشند طول و عرض آن را باید کمتر در نظر گرفت و معمولا عرض کرتها از 2 تا 4 متر و طول آن بین 4 تا 12 متر متغیر می کند. طریقه تهیه کرت به این ترتیب است که ابتدا دور هر کرت را خاکریزی نموده و برای هر چند کرت یک جوی فرعی تهیه می نمایند و این جویهای فرعی نیز متصل به یک جوی اصلی می گردند.در این کرتها می توانیم یذر را به طریق خطی و دستپاش بکاریم.

در طریقه دستپاش بذر را به میزانی که بعدا گفته می شود به طور یکنواخت در سطح زمین می پاشیم و سپس با ادوات کشاورزی آن را زیر خاک می کنیم.به طور کلی قطر خاکی که روی بذر را می پوشاند باید حداکثر 5 برابر قطر بذر باشد.

طریقه خطی آن است که با استفاده از ریسمان شیارهایی به فواصلی که بعدا قید می گردد در کرت ایجاد نموده و بذر را در داخل شیارها می باشند.این طریقه با اینکه وقت را کمی می گیرد ولی به علت دقت در مراقبت های بعدی راندمان محصول به مراتب بیشتر خواهد بود.محاسن آن اینست که اولا عبور سبزیکار در فاصله خطوط صورت می گیرد و سبزیجات لگد می گردد. ثالثا دادن کود سرک در فاصله شیارها دقیقا انجام گرفته و بالاخره به خصوص در منازل جلوه خاصی به حیاط می بخشد.

طریقه پشته با جویهای عمیق در مناطقی که از نظر آب محدودیت زمانی دارند اجرا می گردد زیرا در این مدت محدود علاوه بر آبیاری محصول مقداری آب نیز در بستر نبات ذخیره می گردد.عمق جویها در این سیستم بین 25 تا 30 سانتی متر می باشد.

در حال حاضر طریقه پشته با جویهای کم عمق رایج تر بوده به خصوص در سبزیکاری های وسیع این طریقه مقرون به صرفه است.اکثر سبزیجات و محصولات جالیزی و حتی سبزیجاتی نظیر شبت، تره و غیره را که کاشت آن در کرت اشاره شد در این سیستم هم کاشته می شوند.