گیاه شناسی گندم

● گیاه شناسی گندم:

گندم گیاهی است که از خانواده Poaceae واز جنس Tiriticum. بارزترین خصوصیات گیاه شناسی گندم عبارتند از:

▪ ریشه:

که عبارتند از؛ ریشه های اولیه و ریشه های ثانویه.

1) Seminal
به ریشه اولیه دیشه حقیقی و ریشه بذری نیز می گویند. این ریشه ها از گیاهگ بذر منشآ می گیرند. ریشه های اولیه پوشیده از کرک های نازک بنام تارهای کشنده می باشد. که وظیفه جذب آب و املاح را دارند

econdary roots(2
به ریشه های ثانویه نابجا یا کاذب می گویند. نقش اصلی و اساسی ریشه به عهده این نوع ریشه ها می باشد.این ریشه ها از گره انشعاب یا طوقه Crown محلی که اندام های هوایی یا پنجه نیز ایجاد می شود، منشا ُمی گیرند.

▪ ساقه Culm

تمام گندم ها دارای ساقه استوانه ای، بند بند، بدون انشعاب و اغلب تو خالی می باشد که به آن سوفار یا سوفال گفته می شود.
هر بند ساقه را یک گره node و فواصل آنها را میانگره Inter node می گویند.
تعداد گره و فواصل آنها در واریته های مختلف گندم 5-8 واغلب 6 عدد دانست. ساقه در محل گره در تمتم انواع وارقام تو پر بوده وطول میانگره از پایین به طرف بالا بیشتر می باشد.

▪ برگ Leaf

گندم دارای برگ های کشیده و باریک به طول متوسط 15- 20 سانتی متر با رگ برگ های موازی می باشد. هر برگ از دو قسمت پهنک وغلاف تشکیل شده است.غلاف هر برگ که در جهت طولی شکاف دارد، تمام یک میان گره را پوشانده و در محل اتصال آن به پهنک یک زائده به نام Ligule و یک جفت زائده به نام Stipule با گوشوارک Auricule دیده می شود.

▪ گل وگل آذین گندم Flower and Inflorescence

هرگندم شامل یک مادگی یک برچه ای ساده با کلاله دو شاخه ای و 3 پرچم می باشد. بساک پرچم ها شبیه X می باشد.کاسبرگ وگلبرگ در گندم وجود ندارد. اما برگ های تغییر شکل یافته ای به نام پوشینه glumlle مانند دو قاشقک اندام های زایای برگ را می پوشانند. به پوشینه داخلی پالئا وبه پوشینه خارجی Awn می گویند ولذا پرچم ودانه گروه تولیدی آن راه به بیرون ندارد. در قائده پوشینه در درون دو جسم بالشتک مانند به نام Lodiculess قرار گرفته است. لودیکولها با تورم خود باعث باز شدن لما و پالئا از هم و آذاد شدن اندام های زایا می شوند.

▪ گرده افشانی و لقاح

گندم گیاهی دو جنسی hermaphrodite و خود لقاح می باشد. درصد دگر لقاهی در این گیاه معمولاً 1% و حداکثر به 4% ممکن است برسد. خود گشنی گندم به این دلیل است که رسیدن پرچم ها، آزاد کردن دانه های گرده و تلقیح حدود 99% گلها قبل از باز شدن پوشینه از یکدیگر می باشد. عمل لقاح از میان طول سنبله شروع شده و به دو طرف ادامه پیدا می کند.

▪ میوه دانه

پس از ترکیب سلول زایشی دانه گرده با سلول تخم زای کیسه جنینی واقع در تخمدان مادگی، سلول تخم حاصل می شود. در اثر تکامل تخم، گیاه جنین - رویان Germ = embryoدانه به وجود می آید و یا رشد وتکامل فرایند لقاح مظاعف، اندوخته غذایی دانه یا آندوسپرم حاصل می شود. طول میوه گندم 3-12 میلیمتر، قطر آن 1.5- 5 میلیمتر وزن هزار دانه آن 15 - 52 گرم وزن هکتار لیتر آن 52- 79 کیلو گرم است.