طبقه بندی گندم

● طبقه بندی گندم

1) انواع هگزا پلوئیدی 2n=6x=42کروموزوم

به گندمهای معمولی Dinkelمعروف بوده وعموماُ زراعی ولی دارای انواع لخت وبا پوشش می باشد. گونه T.aestivu گونه های وحشی واهلی گندم را برحسب نظرات اویلوف" و اصلاحات مکی" از کرومزومی (ژنتیکی) و به طور کلی به سه گروه به شرح زیر تقسیم می شوند:

2) انواع دیپلوئیدی 2n=2x=14 کرومزوم

به این گندمها، گندمهای تکدانه یا Einkorn نیزمی گویند به لحاظ اینکه در هر سنبلچه واقع در محور سنبله همانند جو دو ردیفه فقط یک دانه تشکیل می شود.

دانه ها نیز همانند جو پوشش دار هستند. انواع زراعی در این گروه بسیار نادر می باشد.

3) انواع تترا پلوئیدی 2n=4x=28 کرومزوم

گندمهای جفت دانهای یا Emmre نامیده می شوند دارای انواع وحشی وزراعی، لخت وپوشش دار بود، ودو گونه T.DicoccumوT.Durum (گندم ماکارونی) در سطوح وسیع کشت می شوند.

یکی از گونه های این گروه می باشد که با داشدن ارقام وانواع مختلف وتیپهای متعدد کاشت غالب جهانی رادارد.

●تیپهای گندم:

گندم معمولی دارای انواع بهاره، پاییزه، دو فصله می باشد.
گندمهای پاییزه ریشه عمیق تر، رشد بطئی تر، رنگ دانه اغلب تیره تر، درصد پروتئین بیشتر از انواع بهاره رفتن نیاز به دورهای سرما دارند و خفتگی بذر نیز در این تیپ مطرح می باشد.گندم های معمولی نیز دارای انواع سخت ونرم می باشند. در این سختی ونرمی علاوه بر خصوصیات ژنتیکی عوامل محیطی نیز موُثر هستند.گندم های معمولی از نظر برخی خصوصیات گیاه شناسی مثل داشتن یا نداشتن ریشک، تراکم یا نیمه تراکم یا باز بودن محور سنبله، ارتفاع و... دارای فرم های مختلفی هستند.

اصلاح و معرفی یک رقم شیوه های مختلفی دارد که عبارتند از:

1) Selection
گندم های بومی هر کشوری، مجموعه ای از انواع گندم های مختلف با ویژگی های مختلف می باشد که یک اصلاح گر از بین این انواع با توجه به هدف خود و نیز خصوصیات گیاهی، مقاومت ها، حساسیت ها، عملکرد و غیره بوته های خاصی را انتخاب کرده وبا آزمایشات مختلفی که روی آنها انجام می دهد. در نهایت به یک توده بذر خالص با ویژگی های مورد نظر اصلاح گر می رسد. که با طی تشریفات قانونی آن را به عنوان یک رقم معرفی می کنند. ارقام آذر، امید، روشن، طبسی از جمله ارقامی هستند که به این ترتیب حاصل شده اند.

2) Plant Introduction
در جهان مناطق متعددی هستند که شرایط اقلیمی آنها با شرایط اقلیمی مناطقی از کشور ما مطابقت می کند.
ارقامی که در این مناطق کشت موفقی داشته باشند ممکن است در مناطق مشابه در کشور ما نیز موفقیت آمیز باشد. لذا مراکز تحقیقات با وارد کردن نمونه ای از آنها به کشور وانجام آزمایشات مختلف برای مناطق خاصی معرفی کرده یا برا انجام تلاقی ها از آنها استفاده کند. البرز، بزوستایا، پنجامو، چناب، خزر، مغان 1و2 و کاوه این گونه اند.

3) Hybridation
ممکن است یک رقم انتخابی از توده های بومی یا یک رقم وارداتی با داشتن صفات مطلوب یک چند ویژگی نا مناسبی هم داشته باشند. مثلآ عملکرد خوب ولی حساس به ریزش.

4) Mutation
ممکن است به صورت طبیعی یا با اقداماتی چون پرتو نگاری با قرار دادن بذور یا گیاهان تحت شرایط با مواد خاص تغییراتی در ترکیبات ژنتیکی ودر نتیجه ویژگی های آنها ایجاد شود. اگر این تغییرات مطلوب باشد که احتمال آن بسیار کم است- می توان آن را به عنوان یک موتانت معرفی کرد.مثل موتانت اروند.

● طبقه بندی گندم بر اساس خصوصیات ژنتیکی

1) گروه دیپلوئید (کروموزوم 2n=28(