گونه های صنوبر

درخت صنوبر
صنوبرPopulus spp Salicacea
تیره این درخت دارای ریشه های سطحی بوده ولی رشد آنها بسیار عالی است و درکمتر از15 سال به ارتفاع 25 متر می رسد. خزان کننده، پهن برگ و تک پایه(دانه گرده و مادگی روی یک گیاه تشکیل و لقاح صورت می گیرد) است. گلها منفرد، اکثراً کرکدار، و با گل آذین(طرز قرارگرفتن گلها روی ساقه و یا شاخه) خوشه ای بوده و میوه ها کرکدار است.

صنوبرها جزء درختان سریع الرشد می باشد.

صنوبرها از نظر رده بندی گیاهی، متعلق به جنس صنوبر و خانواده بیدیان می باشند. چوب صنوبرها در صنایع کبریت سازی، نئوپان، فیبر، جعبه سازی و غیره استفاده می شود.

این درختان سریع الرشد، 15 - 10 برابر درختان جنگلی چوب تولید می کنند و از نظر گونه متنوع هستند. چون صنوبرها در منطقه های آب و هوایی مختلف قابل کشت می باشند و از خود سازگاری نشان داده اند، فعالیت های پژوهشی بر روی این درختان قابل توجیه و دارای اهمیت می باشد.

صنوبر از درختان سریع الرشدی است که در مقایسه با سایر درختان جنگلی از رشد سریعتر و در نتیجه از دوره بهره برداری کوتاهتری برخوردار است. این درختان به عنوان منبع تامین چوب در خارج از جنگل مورد توجه قرار دارد.

گیاه شناسی صنوبر

صنوبر گونه ای پهن برگ و نور پسند و خزان کننده است. گل ها معمولا قبل از برگ در اوائل بها ظاهر می شود.

گونه های صنوبر دو پایه هستند یعنی گل های نر و ماده آنها هر یک بر روی در ختان جدا قرار دارند بذر در داخل کپسول بوده که هر کپسول نیز غالبا دارای 2 تا 4 دریچه است در انتهای هر بذر کرک های سفید رنگ ابریشم مانندی قرار دارد که به پخش و انتشار آن کمک زیادی می کند

پوست تنه درختان جوان اکثرا سفید و یا سبز رنگ بوده و با افزایش سن شیارها ی عمیق و نیمه عمیق در آن ظاهر شده و رنگ آن نیز تیره می گردد.

برگها به شکل قلبی و یا تخم مرغی کشیده با کناره دندانه دار روی دمبرگ بلند قرار دارند جوانه ها معمولا با یک ماده مومی شکل پوشیده شده و حالتی براق دارند.

جنس populus که در فارسی و به طور عام صنوبر نامیده می شود نام های فراوانی از جمله تبریزی. راجی. کبوده. سفیدار. یا سپیدار دارد.

گونه های صنوبر عبارتند از:

1- سپیدار:P.alba درختی است ستونی شکل و بلند. پشت برگها روشن تر است و نقره ای رنگ می باشد ارتفاع آن 25-18 متر و بسیار مقاوم است. در باغهای تاریخی و قدیمی زیاد کاشته می شده است چه به عنوان باد شکن در حاشیه ها و بعضاً در مسیرهای اصلی نیز کاشته می شد.

2- صنوبر خاکستری: P.canescens ارتفاع آن به 30 متر می رسد. اندازه برگ آن با سپیدار تفاوت دارد. پوست تنه آن خاکستری مایل به زرد می باشد.

3- تبریزی: ( اشالک، صنوبرآسیایی، صنوبر لمباردی)P.nigra var Italica از درختان با ارتفاع زیاد و زیبا می باشد. معمولاً در کنار باغها کاشته می شده است. برگهای آن لوزی شکل و زیبا که درازی برگها بیش از پهنای آن می باشد. در پاییز به رنگ زرد قناری در می آید.

4- صنوبر لرزان: ( آشنگ) P.tremula برگهای آن شبیه نارون است.

5- پده P.eupratica مخصوص نواحی گرم است.

صنوبر دلتوئیدس (صنوبر شرقی)

نام علمی: Populus deltoides Marsh.

تیره: بید (Salicaceae)

نام انگلیسی: eastern poplar, cottonwood, northern cottonwood

صنوبر دلتوئیدس (صنوبر شرقی) درختی است پهن برگ به ارتفاع تا 30 متر، با شاخه های گسترده و راست، مولد تاجی به نسبت پهن و تنک. شاخه ها کمی گوشه دار یا تا حدی استوانه ای. در شاخه های مسن تر اغلب با زاویه های مشخص، بدون کرک. جوانه ها مایل به قهوه ای، چسبناک. برگ ها دلتایی- تخم مرغی یا تخم مرغی پهن، نوک دار، با قاعده ای متمایل به قلبی تا سربریده و 2 یا 3 غده با لبه دندانه ای- کنگره ای درشت خمیده (کمانی)، در قاعده و رأس کامل، با مژه های متراکم، به طول 7- 12 سانتی متر و عرضی در همین حدود، فلس ها منقسم به لَپ های نخی شکل. پرچم ها 40- 60 تایی، کلاله ها 3- 4 تایی. گل آذین میوه دار به طول 15- 20 سانتی متر.

با توجه به این که صنوبر بیش از ‪ 80درصد درخت کاری غیرجنگلی کشور را تشکیل می دهد، بزرگ ترین بخش تولید چوب غیرجنگلی نیز متعلق به این گونه است.

مقدار آب مورد نیاز برای کشت صنوبر، بیش از درختان میوه است، اما در مناطقی مانند جلگه های جنوبی دریای خزر که آب فراوان است، به دلیل کمبود زمین نمی توان به طور گسترده صنوبرکاری کرد.

بنابر آمار، سالانه در حدود دو میلیون مترمکعب چوب صنوبر در کشور تولید می شود که معادل ‪40 درصد کل چوب مصرفی است.

این گونه درختی به دلیل سازگاری زیاد و رشد سریع، برای رفع نیاز به چوب کشور مناسب است.

هم اکنون در حدود ‪ 30هزار هکتار از جنگلهای جلگه ای شمال به کشت و پرورش صنوبر اختصاص یافته که معادل ‪ 27درصد صنوبرکاری در کشور است. بعضی از گونه های صنوبر، نظیر تبریزی ( Populus nigra L. var pyramidalis) از گذشته های دور در ایران کشت می شد ولی گونه های متداول فعلی که با هدف تولید چوب در کوتاه مدت کاشته می شوند، اغلب وارداتی هستند.