خواص کودهای شیمیایی

هر نوع موادی که جهت تقویت خاک و بالا بردن حاصلخیزی آن که چه از نظر کیفی و چه از نظر کمی باعث افزایش عملکرد محصول می شود کود گفته می شود.

تاریخچه:
تولید این نوع کودها، در کشاورزی و ازدیاد تولید محصولات زراعی انقلابی را به وجود آورد. طی مرور زمان تولید این کودها رو به فزونی گذاشته و از آنجا که علاوه بر این که این کود ها باعث ازدیاد محصول می گردد باید این را هم در نظر داشت که، این کودها صدمات زیادی را به خاک، موجودات زنده و اکوسیستم وارد می نمایند.

ترکیب شیمیایی و درصد خلوص کودهای مختلف حاوی یک عنصر، بسیار متفاوتند. این تفاوتها بر مورد مصرف، نحوه پخش، زمان کوددهی و اثر بخشی کودها تأثیر بسیار مهمی دارند. بنابراین شناخت کافی از انواع کودهای شیمیائی قبل از انتخاب و یا مصرف آنها ضرورت دارد.

کودهای شیمیایی به دو دسته که برخی جزء عناصر پر مصرف گیاه یا ماکرو المنت و برخی نیز جز عناصر کم مصرف گیاه ( میکرو المنت) می باشد تقسیم می شود.

• عناصر پر مصرف (ماکرو) شامل: ازت - فسفر - پتاس - کلسیم - منیزیم
• عناصر کم مصرف (میکرو) شامل: آهن - روی - منگنز - مس - بور

کود های شیمیایی بر اساس نوع عنصر تقسیم بندی می کنند. به عنوان مثال کودهای ازتی، فسفری و پتاسیمی دارای یک یا دو عنصر هستند.اگر یک کود همه عناصر را با هم و به نسبت متناسب داشته باشد اصطلاحاً کود کامل نامیده می شود.

کودهای شیمیایی در کارخانجات کود سازی تهیه می شوند. اساس تولید کودهای شیمیایی واکنش زیر است:
واکنش هابر _ بوش N2+3H2 ______________ 2 NH3 N2 از هوا و H2 از گاز متان و CH4 تأمین می شود. یعنی N2+3H2 در حضور دما و فشار کاتالیزور مناسب تبدیل به 2NH3 (مولکول) می شود.

آمونیاکی که طی این واکنش تولید می شود یک کود ازت است. کود ازته با 82 درصد نیتروژن یا ازت در خیلی از کشورها مستقیماً به عنوان کود در خاک تزریق می شود و در ایران امکانات برای مصرف آن کم است. آمونیاک به عنوان ماده اولیه می تواند برای تولید سایر کودهای ازته مورد استفاده قرار گیرد.

اگر NH3 را با مولکول 3o2 ترکیب کنیم کود اوره تولید می شود که از پر مصرف ترین کودهای شیمیایی است.
اگر NH3 را با H2SO4 ترکیب کنیم کود فسفات آمونیوم تولید می شود که از بهترین کودها برای شرایط خاک های قلیایی است، یعنی کودی است دارای خاصیت اسیدی و بسیار مطلوب و مناسب برای شرایط خاک ایران.

خواص کودهای شیمیایی ازته
یکی از کودهای مصرفی، کود اوره است. کود اوره که به کود شکری نیز معروف است در سطح جهان از پر مصرف ترین و ارزان ترین کودهای شیمیایی ازتی است. کود اوره 4٦ درصد ازت دارد و حلالیتش در آب خیلی خوب است و به همین دلیل در خاک برای تهیه محلول های کودی و محلول پاشی بر روی گیاه مورد استفاده قرار می گیرد.
در محلول پاشی روی گیاه ممکن است که کود اوره دارای مقداری ماده سمی بیوره باشد که این ماده نباید از یک مقدار مشخص بیشتر باشد.

مشکلی که در ارتباط با کود اوره وجود دارد این است که به دلیل حلالیت زیادش شستشویش در خاک خیلی زیاد است. یعنی اگر آب آبیاری یا بارندگی زیاد و خاک شنی باشد به راحتی این کود در خاک شسته می شود.
کود مهم دیگر، کود سولفات آمونیوم است. این کود 21 درصد ازت و 24 درصد گوگرد دارد و اسیدزا بوده و بهترین کود برای شرایط خاک های ایران است. کود سولفات آمونیوم به دلیل پائین بودن درصد ازت آن نسبتاً گران است. کود نیترات آمونیوم از کودهای مهم دیگر است که از ترکیب آمونیاک و اسید نیتریک تولید می شود.

ویژگی این کود آن است که دارای هر دو نوع منبع ازتی گیاه یعنی نیترات و آمونیوم است. و یکی از معایبش آن است که به راحتی رطوبت هوا را جذب می کند و دانه های کود بهم چسبیده و تشکیل کلوخه می دهند و دیگر آنکه اشتعال زا است. یعنی اگر ضربه یا فشاری به کود وارد شود آتش می گیرد و مشکل آتش سوزی به وجود می آید.
یکی دیگر از کودهای ازتی مشهور و معروف کود اوره با پوشش گوگردی است. حلالیت کود اوره بالاست و امکان شستشویش زیاد بوده و دانه های کود اوره بر روی آن یک پوشش گوگردی ایجاد می کنند.

به این کود اصطلاحاً کند حل می گویند. یعنی کود SU به تدریج ازت خود را آزاد می کند و شستشو و تلفات کود خیلی کمتر بوده و از این نظر می تواند کود مناسبی باشد ولی نسبت به کود اوره معمولی گران است و برای گیاهان زینتی و برای شرایطی که امکان آب شویی زیاد بوده یا محصولاتی که از نظر اقتصادی با صرفه است می تواند کود مناسب و مفیدی باشد.