موارد کاربرد کائوچو

موارد کاربرد کائوچو
لاستیک طبیعی، کائوچوی هندی یا کائوچو شامل پلیمرهای پایداری از ترکیبات آلی "ایزوپرین" و مقادیری از ناخالصی ها به همراه آب است. اشکال "پلی ایزوپرین" که برای تهیه کائوچوی طبیعی استفاده می شوند، به عنوان "الاستومرها" دسته بندی می گردند. امروزه کائوچو طبیعی را اصولاً بفرم لاتکس از برخی درختان به دست می آورند. لاتکس ماده کلوئیدی چسبنده و شیری رنگی است که از محل شکاف های پوست ساقه جاری می گردد و طی فرآیندی موسوم به "صمغ گیری" درون ظروف جمع آوری می شود. لاتکس حاصله را بدواً تصفیه می کنند تا برای فرآیندهای تجاری آماده شوند. لاستیک حاصله دارای خواصی نظیر: انبساط، ارتجاع و ضد آب هستند. از لاستیک طبیعی در بسیاری از تولیدات و کاربردها به صورت مجرد یا در ترکیب با سایر مواد بهره می گیرند.

کائوچوی طبیعی خاصیت ارتجاعی بسیار خوبی دارد درحالی که کائوچوی سنتزی از ویژگی مقاومت بیشتر در مجاورت عوامل محیطی از جمله: روغن ها، حرارت، مواد شیمیایی و تشعشع ماوراء بنفش خورشید (UV) بهره می برد. عمل آوری لاستیک عبارت از ترکیب کردن و طی مراحل سخت سازی کائوچوی مایع توسط گوگرد و حرارت موسوم به "ولکانیزاسیون" درون قالب های مربوطه است. اولین کاربرد کائوچو توسط سرخپوستان قوم "اولمک" در مکزیک انجام گرفت ولیکن آنها تجارب خویش را به افراد قوم مسلط "مایا" منتقل ساختند. آنها لاتکس کائوچو را می جوشاندند تا نوعی توپ ورزشی سنتی حاصل آورند. امروزه هر ساله در حدود 25 میلیون تن کائوچو تولید می گردد که 42 درصدشان را کائوچوی طبیعی تشکیل می دهد ولیکن مابقی از نوع کائوچوی سنتزی حاصل از منابع نفتی هستند. در حدود 70 درصد کائوچوی طبیعی دنیا را برای ساخت تایرها مصرف می کنند.

سایر محصولات برجسته ای که از لاتکس کائوچو حاصل می آیند عبارتند از: دستکش های جراحی، کاندوم، بادکنک، بالن های لاستیکی، نوارهای نقاله، محصولات دریایی، برف پاک کن وسایل نقلیه، مداد پاک کن، نوار لاستیکی درب و پنجره، شیلینگ، کمربند، واشر و درزگیر، کف پوش، پادری، زیر گلدانی، حصیر، ضربه گیر صنعتی، دستکش (خانگی، پزشکی، صنعتی) و غیره. دستکش ها و بادکنک های اسباب بازی از بزرگ ترین مصرف کنندگان کائوچو محسوب می گردند اگر چه برای چنین مواردی از لاتکس های کنسانتره بهره می گیرند. بیشترین میزان وزنی کائوچوی صنعتی برای تولید چسب های موکت و کاغذ بکار می روند. الیاف حاصل از لاتکس کائوچو موسوم به " elastic " در صنایع برای تولید قماش یا بافته های مصنوعی بکار می روند زیرا بخوبی طویل می شوند و قابلیت ترمیم و بازیابی دارند. البته این الیاف از قابلیت رنگ پذیری بسیار کمی بهره مندند.

تجزیه میکروبی کائوچو
لاستیک های طبیعی نسبت به تجزیه میکروبی حاصل از فعالیت های طیف وسیعی از باکتری ها حساسند.

کاربردهای درختچه کائوچوی هندی

• پُل زنده

ساکنین محلی بخش هایی از کشور هندوستان اقدام به هدایت ریشه های بسیار بلند درخت کائوچو هندی بر فراز پرتگاه ها می نمایند تا به تدریج به یک پل زنده جهت عبور و مرور افراد محلی تبدیل گردند.

• گیاه زینتی

از درخت کائوچو هندی یا "فیکوس الاستیکا" در بسیاری از نقاط جهان به عنوان گیاه زینتی استفاده می کنند. این گیاه در اقالیم فاقد یخبندان از جمله مناطق استوایی تا نواحی مدیترانه ای به عنوان گیاه "خارج ساختمان" ولی در اقالیم سرد به عنوان گیاه "درون ساختمان" کاربرد پرورش می یابد. این گیاه در منطقه "هاوایی" نیز کاشته می شود اما در آن نواحی از زنبورهای کوچک گرده افشان که از مقتضیات طبیعی گرده افشانی درخت کائوچو هستند، هیچگونه اثری نیست. درخت کائوچو شرایط روشنایی شدید را ترجیح می دهد ولی تحمل گرما را ندارند. گیاه مذکور تحمل زیادی در برابر خشکی دارد اما شرایط مرطوب و زهکش دار را در مناطق گرمسیری می پسندد. هیبریدهای زینتی این گیاه از جمله " Robusta " را که از " F. elastica " حاصل شده اند، دارای برگ هایی پهن تر، ایستاده تر و سفت تر نسبت به انواع وحشی هستند و تنوّع بیشتری در رنگ هایشان دارند.

• شیرابه گیاهی

شیرابه ای سفید رنگ موسوم به "لاتکس" از گیاه "فیکوس الاستیکا" حاصل می آید که قابل نگهداری در ظروف جداگانه است. از لاتکس مزبور برای تهیه لاستیک یا کائوچو بهره می گیرند اما نباید آن را با شیرابه حاصل از درخت کائوچو هندی "پارا رابر" که اصلی ترین منبع تولید شیرابه تجارتی برای تهیه کائوچو است، اشتباه گرفت. این شیرابه می تواند باعث معضلاتی برای چشم و پوست گردد و در صورت بلعیدن غالباً مرگ آور است.

• شیوه ازدیاد

درخت کائوچو هندی در شرایط خانگی بخوبی سازگاری می یابد. اینگونه گیاهان زیبا را بسهولت می توان تکثیر نمود و برایگان در اختیار دوستان و خویشاوندان قرار داد. درختچه مزبور غالباً مرتفع می گردد لذا نیازمند هرس خواهد بود. پس از اجرای هرس نباید شاخه های حذف شده را هدر داد زیرا از آنها می توان برای ازدیاد گیاه بهره گرفت. اکثر درختچه هایی که کشت و کار می گردند، از طریق غیر جنسی ازدیاد می یابند. آنها به روش های "قلمه زنی" و یا "خوابانیدن هوایی" تکثیر می شوند.