قهوه از با ارزش ترین محصولات غذایی دنیا بشمار می آید و به عنوان مهم ترین مواد اولیه صادراتی برخی از کشورها محسوب می گردد. این درختچه همیشه سبز است که برگ هایی به رنگ سبز تیره و براق با حواشی مواج بر ساقه های ترکه ای و انعطاف پذیر دارد. این عضو خانواده "روناس" (روبیاسه) در واقع یکی از 90 عضو جنس "Coffea" محسوب می شود. گیاه قهوه به ارتفاع 15 فوت یا بیشتر در سکونتگاه های بومی و گرمسیری رشد می یابد اما ارتفاع آن را می توان در حدود 2 - 1/5 متر تحت کنترل در آورد آنچنانکه هرس شدید صدمه ای به آن وارد نسازد. شاید بسیاری باور نکنند ولی این گیاه را می توان بسهولت در محیط های خانگی نیز پرورش داد.
اکولوژی گیاه قهوه
ماده "کافئین" موجود در دانه های قهوه به عنوان وسیله دفاع شیمیایی گیاه مزبور در مقابل هجوم گیاهخواران عمل می کند زیرا بسان یک ماده سمی به محافظت از بذور آن می پردازد. برخی از آفات بر روند تولید قهوه آسیب می رسانند که از جمله آنان "سرخرطومی قهوه" یا "سوسک حفار قهوه" با نام علمی " Hypothenemus hampei " و "مینوز برگ قهوه" با نام علمی " Leucoptera caffeine " می باشند. درختچه قهوه به عنوان ماده غذایی گیاهی توسط لاروهای بسیاری از "بالپولک داران" شامل پروانه ها و بیدها از جمله "بید شلغم" با نام علمی " Dalcera abrasa " و برخی شب پره های عضو جنس " Endocli " از جمله " E. damor " و " E. malabaricus " مصرف می گردد.
فرآوری دانه قهوه
دانه های تازه و شاداب قهوه را پس از خریداری یا برداشت ابتدا پوست گیری و سپس خشک می نمایند. مجموعه فرآیندهای میوه های قهوه شامل موارد زیر هستند:
جنین به عنوان بخش زنده بذرها در اثر انجام فرآیندها همچنان به صورت سالم باقی می ماند زیرا در انتهای طولی یک طرف بذر و در نزدیکی چین خوردگی آن واقع می باشد. صحت این موضوع را می توان با خیساندن 20 عدد بذر در آب به مدت 24 - 12 ساعت ملاحظه نمود زیرا 8 - 5 عدد از آنها در طی این مدت جوانه خواهند زد و شما یک برآمدگی سفیدرنگ بطول 1/8 اینچ را در انتهای بذور ملاحظه خواهید کرد.
برشته کردن دانه های قهوه
پس از آنکه به میزان کافی از دانه های قهوه فراهم شد، باید نسبت به برشته کردن آنها اقدام گردد. امروزه انواع مختلفی از قهوه های برشته خانگی یا کارخانه ای را در فروشگاه های مواد غذایی عرضه می کنند. دانه های قهوه تازه را می توان پس از ابتیاع در خانه ها برشته نمود. البته این موضوع ممکن است باعث ایجاد بو و دود در فضای خانه ها گردد لذا این موضوع باعث تردید در برخی افراد می شود. اندازه دانه های قهوه و حجم آنها در انتخاب شیوه برشته کردن مؤثر هستند. دانه های قهوه را ابتدا در داخل ظرف منفذدار قرار می دهند سپس تحت گرمای 250 درجه فارنهایت برای حدود 7 دقیقه واقع می سازند آنگاه دمای منبع حرارتی را تا 450 درجه فارنهایت افزایش می دهند.
در این صورت تمامی دانه ها ضمن 10 دقیقه می ترکند و شکاف بر می دارند. این مدت غالباً به میزان حرارت، مقدار و اندازه دانه ها بستگی دارد ولیکن باید مواظب چشمان خویش باشید. با شروع ترکیدن دانه ها نسبت به بهم زدن آنها اقدام ورزید تا در روند برشته سازی تسریع گردد. در هر 2 دقیقه یکبار به بررسی رنگ دانه ها بپردازید و این روند را تا زمانیکه به رنگ مطلوب دست یابید، ادامه دهید. همچنان که دانه ها شروع به خنک شدن می نمایند ولیکن روند برشته شدن درونی آنها ادامه دارد. پس از اتمام خنک شدن دانه ها باید تمامی آنها را در ظروف مناسب درب بندی نمائید و در یخچال نگهداری کنید. دانه های برشته شده را در مواقع لزوم آرد می نمایند و برای تهیه نوشیدنی قهوه و یا سایر مواد غذایی به مصرف می رسانند.
پژوهش های قهوه
پژوهندگان باغ سلطنتی گیاهشناسی " Kew " شهر لندن در سال های 9 - 2008 میلادی به نامگذاری 6 گونه از گیاهان قهوه جمع آوری شده از کوهستان های شمال "ماداگاسکار" بشرح زیر پرداختند:
در سال 2008 میلادی نیز 2 گونه جدید از گیاه قهوه بشرح زیر کشف گردیدند:
در سال های اخیر نیز از طریق تلاقی گونه های جدید مذکور با دیگر گونه های قهوه به دو گونه تازه با خصوصیات خودگشنی و عاری از ماده "کافئین" دست یافته اند.