پرورش خانگی گیاه قهوه

پرورش خانگی گیاه قهوه
بوته های قهوه را برای استحصال دانه هایش در مزارع وسیع پرورش می دهند اما گاهاً آنها را به واسطه برخورداری از برگ های سبز تیره و شاخه و برگ های براقش به عنوان گیاه خانگی و زینتی نگهداری می کنند. پرورش گیاه قهوه در شرایط محفوظ خانگی بسیار آسان است. آنها بخوبی رشد می کنند و تا مدت ها بقاء می یابند ولی از آنها انتظار تقدیم لیوانی مملو از قهوه داغ را هر صبحگاه نداشته باشید. این گیاه در شرایط خانگی به اندازه کافی گلدهی نمی نماید لذا انتظار تولید میوه های زیاد وجود ندارد. یقیناً چندین سال تا ظهور اولین میوه ها بر چنین درختچه هایی به طول می انجامد.

خلاصه مراحل پرورش خانگی درختچه قهوه بشرح زیر است:
1.کاشت بذر:

بذور مورد استفاده باید از ارقام مرغوب و فاقد آفات و بیماری های گیاهی باشند. برای اینکار ابتدا موسیلاژهای سطح بذور قهوه را بخوبی می زدایند تا ریشه ها بتوانند سریعاً از بذور خارج گردند. بذور آن را طی فصل بهار در عمق 1/5 اینچی خاک گلدان ها می کارند. خاک های غنی مبتنی بر پیت خزه برخوردار از زهکشی مناسب از اهمیت بسزایی برخوردارند. این درختچه دارای ریشه های راست و عمیق (taproot) است لذا از گلدان هایی استفاده کنید که عمق کافی را برای رشد ریشه ها فراهم سازند. رطوبت کافی خاک را تدارک نمائید اما اجازه وضعیت اشباعی را ندهید. بذور قهوه بعد از گذشت 2 ماه شروع به سبزشدن می کنند آنچنانکه بخش هایی از گیاه به صورت خمیده و به شکل گردن غاز نمایان می گردند.

با کاشت هر میوه قهوه به 2 گیاهچه جدید دست می یابید زیرا هر میوه آن حاوی دو عدد بذر می باشد. بذرها در اثر جوانه زدن از درون خاک خارج می گردند و به تدریج به حالت ایستاده قرار می گیرند و برگ های اولیه آشکار می شوند. گیاهچه ها بعد از 4 ماه به حد کافی رشد خواهند نمود. ولیکن هنوز به قدر کافی به گیاهان کامل آن شباهت ندارند. اولین برگ گیاهچه شباهت زیادی به برگ "سوسن ها" (lily pad) دارد. این برگ با ظهور برگ های حقیقی خواهد افتاد. گیاهچه ها پس از گذشت 9 ماه به گیاه قهوه شباهت خواهند داشت ولیکن هنوز برگ های پهن اولیه نیفتاده اند. در این زمان ممکن است نیازمند تعویض گلدان باشید زیرا پرورش آن در گلدان های کوچک از رشد بهینه ریشه ها می کاهد.

2. نوع خاک:

نوع خاک اهمیت چندانی در پرورش درختچه های قهوه ندارد اما وجود زهکش مناسب ضروری است. برای تهیه خاک گلدان ها می توان از پیت خزه مخلوط با خاک باغچه و شن به نسبت های مساوی بهره گرفت.

3. تعویض گلدان:

درختچه های گلدانی قهوه را در ابتدای فصل بهار به گلدان های بزرگ تری انتقال دهید زیرا درختچه های مذکور سریعاً رشد می یابند و تمامی محفظه داخلی گلدان ها را اشباع می کنند. گلدان ها باید دارای روزنه زهکشی مناسب باشند تا از ایجاد وضعیت رطوبت مازاد در خاک جلوگیری گردد.

4. روشنایی مطلوب:

گلدان های آن را بهتر است در نزدیکی پنجره ها قرار دهید زیرا بسیار نور پسند است اما از نور مستقیم خورشید آسیب می بیند. درختچه قهوه طالب نور غیر مستقیم خورشید در عرض های جغرافیایی پائین و نور مستقیم خورشید در عرض های جغرافیایی بالاتر است. آنها غالباً به عنوان یک گیاه حاشیه ای (marginal) یا در زیر اشکوب (understory) درختان رفیع کاشته می شوند. درختچه نباید بیش از یک ساعت در روز در مقابل نور مستقیم خورشید قرار گیرد. درختچه های قهوه ای که در معرض نور شدید خورشید واقع شوند، معمولاً دچار تغییر رنگ برگ ها از سبز به قهوه ای می گردند.

5. دمای مناسب:

گیاه در دماهای کمتر از 65 درجه فارنهایت بخوبی رشد نمی کند و دماهای زیر صفر و شرایط یخبندان را متحمل نمی گردد لذا در طی زمستان های مناطق معتدله باید بخوبی مراقبت شود. حرارت اتاق محل رشد درختچه های قهوه را در محدوده 24 - 16 درجه سانتیگراد تنظیم نمائید. درختچه قهوه تحمل شرایط سرما و خنکی هوا را ندارد درحالی که بخوبی می تواند با دماهای بیش از این میزان سازگاری یابد.

6. رطوبت خاک:

گیاه قهوه خواهان آب فراوان با فواصل آبیاری منظم به همراه رطوبت نسبی بالا است. این گیاهان ترجیحاً در حاشیه کوهستان های مناطق گرمسیری پرورش می یابند که برخوردار از بارندگی فراوان و هوای مه آلود هستند. رطوبت خاک گلدان در طی فصول بهار و تابستان باید بخوبی حفظ شود اما میزان آن را در پائیز و زمستان کاهش دهید. شرایط زهکشی را برای محیط داخل گلدان فراهم نمائید. همواره مواظب باشید تا دچار کم آبی و پژمردگی نگردد. در صورت وقوع پژمردگی موقت باید سریعاً به آبیاری کافی اقدام نمود تا برگ ها طراوت خود را بازیابند. هیچ گاه اجازه پژمردگی گیاه را بیش از یکروز ندهید. قرار دادن گلدان آن در سینی پرُ از آب و سنگریزه ها به طوریکه از طریق سوراخ زیر گلدان مرطوب گردد، بسیار مفید است.

7. رطوبت هوا:

این درختچه ها نیازمند هوای مرطوب هستند لذا بهتر است در صورت ضرورت از دستگاه های رطوبت ساز بهره گیرید. با پاشیدن آب به صورت غبار بر روی برگ ها به تعداد چندین دفعه در هفته می توانید باعث افزایش رطوبت هوای محیط پرورش آنها شوید زیرا کاهش رطوبت هوا برای رشد گیاه قهوه بسیار بحرانی است. برگ های آن در صورت کاهش رطوبت هوا از سمت نوک شروع به قهوه ای شدن می نمایند.

8. کوددهی:

کوددهی درختچه های قهوه را در طی بهار و تابستان با فواصل 4 - 2 هفته ای از طریق رقیق نمودن کودهای مایع بمیزان دو برابر فرمولاسیون تجارتی انجام دهید. کوددهی را می توان به صورت تقسیطی با فواصل زمانی معین و یا به یکباره در فصل زمستان انجام داد. برای کاربرد تقسیطی بهتر است از کودهای ضعیف بهره گیرید.

9. هرس:

درختچه های قهوه خانگی را باید بموقع هرس نمود تا در ارتفاع حدود 2 - 1/8 متر متوقف گردند.

10. تغییر مکان گلدان ها:

پرورش گیاه قهوه در شرایط محفوظ خانگی نسبتاً آسان است ولیکن در صورت امکان باید آنها را ضمن تابستان ها به خارج از خانه منتقل نمود. گیاه قهوه بهترین میزان رشد را در روشنایی فیلترشده خورشید و حرارت متوسط شبانه 60 درجه فارنهایت و حرارت روزانه بیش از 70 درجه فارنهایت خواهد داشت. البته زهکشی مطلوب خاک ضروری است به صورتی که ضمن برخورداری از رطوبت کافی نباید دچار شرایط اشباع گردد.

11. کنترل آفات قهوه:

درختچه های قهوه را از نظر وجود آفات مرتباً بازرسی و مراقبت نمائید تا به آنها خسارت نزنند. حضور آفات می تواند موجب ایجاد نقاط زرد و قهوه ای رنگ در زیر برگ ها گردد. در مواقع حمله سبک آفات می توان با محلول رقیق آب و صابون تمامی سطح برگ ها را به آرامی شستشو داد ولیکن در صورت حملات شدید باید با استفاده از آفتکش های مناسب از بوته های قهوه محافظت شود.

12. بلوغ و رسیدگی قهوه:

درختچه قهوه بعد از 4 - 3 سال به تولید گل های سفید و ستاره ای با رایحه ای مطبوع می پردازد. این گل ها پس از مدتی تبدیل به میوه های سبزرنگ می شوند که به تدریج با رسیدن به مراحل بلوغ به رنگ های قرمز و سیاه تغییر می یابند ولیکن چنین فرآیندی چندین ماه به طول می انجامد. در صورتیکه گرده افشانی به کمک دست تکمیل گردد آنگاه گل ها با احتمال بیشتری به میوه های حاوی بذور تبدیل می گردند. در داخل هر یک از میوه های رسیده 2 عدد بذر وجود دارند که پس از برشته شدن می توان آنها را آرد نمود و به صورت نوشیدنی قهوه در آورد.