پارچه مودال چه نوع پارچه ای است؟
پارچه مودال (Modal fabric) که اغلب به عنوان ریون HVM نیز شناخته می شود، نوعی از ریون است که معمولا در منسوجات مصرفی مورد استفاده قرار می گیرد. این پارچه به عنوان نیمه مصنوعی در نظر گرفته می شود، چون از ترکیبی از مواد ارگانیک و مصنوعی ساخته می شود. ماده اصلی مودال ریون، سلولز چوب درختان سخت مانند صنوبر و بلوط است، اما این ماده خام درخت قبل از اینکه به الیاف قابل پوشیدن تبدیل شود، از طریق فرآیندهای تولید پیچیده فرآوری می گردد.
این نسخه از ریون بیانگر تکامل قابل توجهی در تاریخچه این نوع از پارچه بوده است. شکل های اصلی ریون که در انتهای قرن نوزدهم میلادی توسعه پیدا کردند، برای تولید بسیار گران بودند و بسیار از آنها قابلیت اشتعال زیادی داشتند. با توسعه ویسکوز ریون در اوایل قرن بیستم میلادی، عمده مسائل مربوط به هزینه و نگرانی های ایمنی در مورد ریون حل گردید، اما فرآیند تولید ویسکوز ریون بیش از حد لزوم پیچیده است و تولید آن مقدار زیادی ضایعات به وجود می آورد.
مودال ریون ابتدا در سال 1951 در ژاپن توسعه پیدا کرد و در حالت های زیادی این نوع از ریون شبیه به ویسکوز ریون است. با این حال از یک فرآیند ساده برای تولید مودال ریون که ضایعات زیادی تولید نمی کند، استفاده می شود و تفاوت قابل توجه بین مودال ریون و ویسکوز ریون را بسیاری از مصرف کنندگان حس می کنند.
مثلا مودال ریون در کل از ویسکوز ریون سبک وزن تر است و قابلیت تنفس بیشتری دارد، به همین دلیل به عنوان پارچه لباس ورزشی به محبوبیت زیادی دست پیدا کرده است. این نوع از ریون به دلیل خاصیت جذب رطوبت بالا، به پارچه محبوبی برای ملافه های رختخواب تبدیل شده است، پس می توان آن را کالای نفیسی برای ملافه رختخواب در نظر گرفت. مودال ریون در مقایسه با پنبه به شدت در مقابل پرزدهی مقاوم است، چون وقتی الیاف جداگانه منسوج به هم پیچیده می شوند و گره می خورند، باعث خرابی پارچه می شوند و یکپارچگی ساختاری آن را کاهش می دهند.
رقیب اصلی مودال ریون در بازار مصرفی، لیوسل است. به دلیل توسعه پارچه مودال، تولید ویسکوز ریون در سراسر جهان تقریبا متوقف شده است، همچنین این نوع از پارچه معمولا هزینه تولید کمتری نسبت به ویسکوز دارد. تعداد گام هایی مورد نیاز برای تولید مودال به مراتب کمتر از ویسکوز است، به همین دلیل اثرات منفی این نوع از پارچه بر روی محیط زیست کمتر احساس می شود.
مصرف کنندگان و سازندگان منسوجات باید بدانند که مودال ریون ذاتا یک ماده پایدار یا سازگار با محیط زیست نیست. اگرچه تولید این محصول پتانسیل این را دارد که تحت شرایط خاصی پایدار باشد، اما تولید کنندگان باید از فرآیندهای ساخت مشخصی پیروی کنند تا این پارچه سازگار با محیط زیست تولید شود.
پارچه مودال چگونه ساخته می شود؟
فرآیند تولید پارچه مودال بسیار شبیه به فرآیند ساخت ویسکوز ریون است. اساسا پارچه مودال یک نسخه به روز شده از ویسکوز ریون است که بعضی از مهم ترین ضایعات یا جنبه های مضر فرآیند تولید ویسکوز را از بین می برد. بسیاری از مصرف کنندگان و تولید کنندگان نیز عقیده دارند که مودال ریون از نظر ساختاری تولید بهتری از ویسکوز ریون است.
فرآیند تولید پارچه مودال با جمع آوری و جداسازی درختان جهت تبدیل به سلولز آغاز می شود. این درختان به تکه های کوچکی خرد می شوند و به محل تولید منتقل می گردند. این تکه های کوچک چوب برای استخراج ماده سلولز تصفیه می شوند و محصولات باقی مانده درخت دور انداخته می شوند.
در ادامه برای شکل دادن به سلولز استخراج شده، آنها به صورت ورقه در می آیند و شیت ها در خمره هایی از سدیم هیدروکسید یا غرق یا غوطه ور می گردند. ذکر این نکته نیز الزامی است که به غلظت های بسیار کمی از سدیم هیدروکسید جهت تولید مودال ریون نسبت به ساخت ویسکوز ریون نیاز است، در نتیجه ضایعات سمی بسیار کمی تولید می شود.
بعد از اینکه غوطه وری کامل شد، ورقه ها به خرده های بسیار کوچک سفید رنگی به نام crumbs تبدیل می شوند. برخلاف حالت تولید ویسکوز ریون، این خرده های چوب دچار کهنگی نمی شوند و در عوض مستقیما در کربن دی سولفید غوطه ور می گردند (در این حالت خرده های کوچک سفید رنگ به ماده نارنجی رنگی به نام سدیم سلولز زانتات تبدیل می شوند). در این نقطه دیگر نمی توان سلولز حاصل شده از درخت را به عنوان ماده کاملا ارگانیک در نظر گرفت.
سلولز زانتات برای تولید یک محلول لزج بار دیگر در سود سوزآور غوطه ور می گردد. فرآیند تولید پارچه مودال یک بار دیگر از پروسه فرسودگی عبور داده می شود (چون معمولا در این نقطه ایجاد می گردد) و این ماده لزج بلافاصله از طریق اسپینرت (نخ ریس) به الیاف تبدیل می شود. این الیاف سپس در اسید سولفوریک غوطه ور می شوند، کشیده می گردند و به نخ تبدیل می شوند.
نخ حاصل سپس شسته می شود، سفید می گردد، دوباره در آب شسته می شود، رنگ آمیزی می گردد و بر روی قرقره ها بارگذاری می شود. در این مرحله نخ مودال آماده است تا در معرض جمع شدگی بعدی، مقاومت در برابر آتش و چین خوردگی یا تعدادی به عمل آوری دیگر که ممکن است قبل از بافته شدن به پارچه به کار برده شود، قرار گیرد.در حالت کلی می توان 7 مرحله زیر را برای تولید پارچه مودال در نظر گرفت: