پارچه اسپندکس چگونه تولید می شود؟

پارچه اسپندکس چگونه تولید می شود؟

از آنجا که اسپندکس یک الیاف کاملا مصنوعی است، لذا برای تولید این ماده از اجزای ارگانیک استفاده نمی گردد. در عوض همه بخش های تشکیل دهنده این الیاف در آزمایشگاه تولید می شوند و سپس تحت شرایط خاصی برای تولید پارچه اسپندکس با هم ترکیب می گردند. در سال های پس از اختراع الاستین، روش های مختلفی برای تولید این پارچه پدیدار گشته است.

بعضی از این روش ها نسبت به روش های دیگر کارآمدتر هستند، اما با گذشت زمان، روش هایی مانند ریسندگی واکنشی، اکستروژن مذاب و ریسندگی در محلول مرطوب (solution wet spinning) دیگر کاربرد چندانی ندارند. اکنون نزدیک به 95 درصد از اسپندکس جهان با روشی به نام ریسندگی در محلول خشک (solution dry spinning) تولید می گردد. به همین دلیل ما قصد داریم تا فرآیند تولید با استفاده از این روش را به صورت جزئی تشریح نماییم.

برای شروع فرآیند تولید پارچه اسپندکس، ماده ای به نام ماکرو گلیکول با مونومر دی ایزوسیانات تحت فشار و دمای خاصی ترکیب می گردد. برای اینکه نتایج تولید دلخواه باشد، شرایط دما و فشار باید دقیق تنظیم گردد. نسبت حجمی ماکرو گلیکول به مونومر دی ایزوسیانات باید حدود 1 به 2 باشد. اگر شرایط مناسب اعمال گردد، ماده ای به نام پیش پلیمر شکل می گیرد و این ماده سپس در ادامه فرآیند تولید مورد استفاده قرار خواهد گرفت. وقتی پیش پلیمر به وجود آمد در معرض اسید دی آمین قرار می گیرد و یک واکنش شیمیایی به نام واکنش گسترش زنجیر آغاز می شود.

ماده حاصل به شدت ویسکوز است و قبل اینکه آن را به مرحله بعد منتقل نمود، باید با یک حلال رقیق شود. وقتی پیش پلیمر به اندازه کافی نازک شد، بر روی دستگاهی به نام سلول تولید الیاف یا سلول ریسندگی استوانه ای بارگیری می شود. در درون این دستگاه، وسیله ای به نام اسپینرت وجود دارد که سوراخ های ریز فراوانی دارد. وقتی سلول تولید الیاف ریسیده شد، محلول پیش پلیمر از این سوراخ ها عبور داده می شود و از جانب دیگر آن به شکل رشته های پارچه خارج می گردد.

با این حال این رشته ها وقتی از اسپینرت خارج می شوند، هنوز در حالت مایع هستند و برای تبدیل شدن آنها به حالت جامد باید در معرض حلال گازی و نیتروژن حرارت دیده شده قرار گیرند. این الیاف جامد سپس از سلول ریسندگی استوانه ای خارج می شوند و وقتی در معرض هوای تحت فشار قرار می گیرند، به شکل رشته های تابیده شده در می آیند.

این هوای متراکم می تواند رشته ها را به اندازه های بسیار مختلفی تبدیل کند. در نهایت الیاف اسپندکس در ماده تکمیل کننده نهایی که حاوی استئارات منیزیم (magnesium stearate) یا مواد شیمیایی مشابه است، غوطه ور می شوند. وقتی الیاف بر روی ماسوره بارگیری شدند، آماده برای بافته شدن به پارچه هستند.در کل فرآیند تولید پارچه لاکرا را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:

• تولید یک پیش پلیمر: با ترکیب کردن ماکرو گلیکول با مونومر دی ایزوسیانات در درون نوع خاصی از محفظه واکنش این مرحله کامل می شود.
• واکنش گسترش زنجیر: وقتی روش ریسندگی خشک مورد استفاده قرار می گیرد، پیش پلیمر باید با اسید دی آمین واکنش برقرار کند.
• رقیق کردن: در ادامه این محلول برای اینکه نازک تر شود و بتوان آسانتر با آن کار نمود، با یک حلال رقیق می شود و در درون سلول تولید الیاف قرار می گیرد.
• اکستروژن: این سلول برای تولید الیاف ریسیده می شود و با ماده الاستین به عمل آوری می گردد. در درون این سلول، محلول از اسپینرت عبور داده می شود.
• حرارت دیدن: این الیاف برای اینکه پلیمر مایع به شکل رشته های جامد در آید، با محلول نیتروژن و حلال گازی حرارت داده می شوند.
• پیچیدن: سپس رشته ها با هم به صورت یک دسته در می آیند و وقتی از سلول ریسندگی استوانه ای خارج می شوند، از طریق دستگاه متراکم کننده هوای موجود در این سلول به نخ تابیده شده تبدیل می گردند.
• مرحله تکمیل نهایی: در ادامه استئارات منیزیم یا پلیمر دیگری برای به عمل آوری ماده الاستین به عنوان ماده تکمیل کننده نهایی مورد استفاده قرار می گیرد.
• بافتن: وقتی الیاف بر روی ماسوره بارگیری شدند، آماده برای بافته شدن به پارچه هستند.

پارچه اسپندکس چه کاربردی دارد؟

در هر کاربرد مصرفی یا صنعتی که به کشش نیاز باشد، پارچه اسپندکس مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع از پارچه از زمان پیدایش روز به روز محبوب تر شده است و این روزها در هزاران نوع مختلف از پوشاک وجود دارد و توسط مصرف کنندگان سراسر دنیا به کار می رود. در برخی موارد ممکن است از پارچه اسپندکس خالص برای تولید پوشاک به شدت کششی یا کامل چسبان به بدن استفاده شود.با این حال این نوع از پارچه نسبتا گران است که باعث می گردد تا این نوع از پوشاک برای مصرف کننده حرفه ای که از آنها استفاده می نماید، کاملا گران باشند.

در عوض مشاهده پارچه اسپندکس بافته شده با دیگر انواع منسوجات بسیار رایج است.مثلا وقتی پارچه اسپندکس به پنبه اضافه می شود، این پارچه قابلیت کشش بیشتری پیدا می کند و اسپندکس می تواند برای افزایش کشش با پارچه های سنتی سفت مانند پلی استر به کار برده شود. حتی اگر مقادیر کوچکی از این پارچه به دیگر منسوجات اضافه شود، این پارچه ها بیشتر کشش پیدا می کنند، چون اسپندکس می تواند تا هشت برابر اندازه واقعی خودش کش بیاید. الاستیسیته ای که با اضافه کردن این پارچه به دیگر منسوجات به وجود می آید را می توان با تقسیم کردن این پتانسیل کشش بر درصد مشخص شده در یک پوشاک تعیین کرد.

بیشتر کاربردهای متداول برای اسپندکس به لباس هایی که چسبان به بدن هستند، مربوط می شود. مثلا این نوع از پارچه در انواع مختلفی از لباس های زیر مردانه و زنانه وجود دارد و حتی اگر به عنوان پارچه عمده یک لباس زیر در نظر گرفته نشود، باز هم همیشه مقدار اندکی از آن در بند لباس زیر وجود دارد. در حقیقت پارچه اسپندکس در بند کمرهای تقریبا هر نوع از پوشاک کششی یافت می شود. اسپندکس در درصدهای نسبتا بالایی در جوراب های پنبه ای و پشمی مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این پارچه در جوراب ها موجب تسهیل در پوشیدن و در آوردن آن می گردد.

این پارچه در تولید لباس های ورزشی به شدت محبوب است. در بیشتر لباس های ورزشی و لباس های پوشیدنی، نزدیکی با پوست از اهمیت زیادی برخوردار است، بنابراین پارچه اسپندکس در لباس شنا، لباس دوچرخه سواری و انواعی از لباس ها که در ورزش تیمی به کار برده می شوند، مورد استفاده قرار می گیرد.
گاهی اوقات در کاربردهای صنعتی نیز از پارچه اسپندکس استفاده می شود.

مثلا در صنعت فیلم، لباس های ضبط کننده حرکت کاربرد جالب توجهی دارند. این لباس ها، انواع خاصی از لباس های مخصوص بدن هستند که بازیگران در جلوی پرده های سبز می پوشند. اسپندکس با مطمئن شدن از اینکه این لباس ها به بدن بازیگران نزدیک می شوند، به راحتی مشخصات سه بعدی واقعی را ایجاد می نماید.در کل کاربردهای این پارچه ا می توان به صورت زیر خلاصه نمود:

• برای لباس های چسبان بدن: استفاده شده در لباس های زیر چسبان برای مردان و زنان و تولید جوراب های پشمی و پنبه ای.
• برای لباس ورزشی: استفاده شده در پوشاک مناسب برای دوچرخه سواری و شنا.
• برای لباس های ضبط کننده حرکت.

پارچه اسپندکس در چه مناطقی از جهان تولید می شود؟

تولید پارچه اسپندکس در جهان (بزرگ ترین صادر کننده: چین، اولین کشور سازنده: ایالات متحده).پارچه اسپندکس توسط شرکت های بین المللی زیادی تولید می شود. بعضی از این شرکت ها مانند دوپونت، کارخانه های زیادی در کشورهای مختلف دارند، اما بقیه شرکت ها ممکن است فقط در یک کشور خاص فعالیت داشته باشند. بیشتر کارخانه های تولید اسپندکس جهان در چین واقع هستند. در گذشته بیشتر این پارچه در ایالات متحده تولید می شد، اما کاهش نیروی کار موجب گردید تا تولید کنندگان انواع مختلفی از منسوجات در طول چند دهه گذشته به چین نقل مکان کنند.

احیای مجدد بخش اقتصاد تولیدی در ایالات متحده ممکن است منجر به بازگشت تولید اسپندکس به آمریکا شود، اما هر آنچه رخ دهد، گزارش های بازار، آینده تولید اسپندکس را امیدوارکننده پیش بینی می نماید. اگرچه بسیاری از منسوجات مصنوعی در سال های اخیر بخشی از محبوبیت خود را از دست داده اند، اما جایگزینی برای اسپندکس معرفی نشده است. این موضوع نشان می دهد که این صنعت پارچه به افزایش رشد خود تا حداقل سال 2023 ادامه خواهد داد.

قیمت پارچه اسپندکس به چه صورت است؟

پارچه اسپندکس به دلیل جدید بودن و فرآیندهای تولید نسبتا سخت مورد استفاده برای تولید آن، قیمت نسبتا بالایی را در بازار به خود اختصاص داده است. مثلا هزینه خرید این پارچه از نایلون و پلی استر و همچنین از پارچه های ارگانیکی مانند پشم و پنبه گرانتر است. با این حال چون الاستین در مقادیر کمی در پوشاک مورد استفاده قرار می گیرد، لذا افزایش قیمت آن معمولا در سطح مصرف کننده حس نخواهد شد.

با این وجود اگر پارچه اسپندکس بیشتری در پوشاک وجود داشته باشد، قیمت لباس بالاتر خواهد رفت. به عنوان مثال، نوع خاصی از لباس دوچرخه سواری و لباس های حرفه ای مخصوص رقص که سطح های بالایی از پارچه اسپندکس برای تولید آنها استفاده می شود، به شدت گران هستند.