پارچه اسپندکس چیست؟

پارچه اسپندکس چه نوع پارچه ای است؟

اسپندکس یک پارچه مصنوعی است که به دلیل خاصیت الاستیسیته خوبش مورد توجه قرار گرفته است. برخلاف دیدگاه عموم مردم، عبارت اسپندکس به نام یک برند اشاره ندارد و این عبارت عموما به پارچه های کوپلیمر پلی اتر- پلی اوره (polyether-polyurea copolymer) که با طیف متنوعی از فرآیندهای تولید ساخته می شوند، اشاره دارد. عبارت های اسپندکس، لاکرا (Lycra) و الاستین (elastane) مترادف هستند.

این پارچه می تواند تا 5 الی 8 برابر اندازه معمول خودش کش بیاید و معمولا برای پوشاک چسبان به بدن مورد استفاده قرار می گیرد. در بیشتر حالت ها از اسپندکس خالص در لباس ها استفاده نمی شود و در عوض مقادیر کمی از این پارچه به دیگر الیاف مصنوعی، نیمه مصنوعی و ارگانیک بافته می گردد.
ماده اصلی به کار رفته برای تولید اسپندکس، پلی اورتان (polyurethane) است که در سال 1937 توسط کارخانه IG Farben در آلمان توسعه داده شد.

بعد از پایان جنگ جهانی دوم، صدها تن از دانشمندان برجسته آلمانی به انجام وظایف جدیدی در ایالات متحده مشغول شدند و بسیاری از مهندسان نساجی کارخانه IG Farben به شرکت دوپونت (DuPont) منتقل گردیدند. این مسئله باعث شد تا شرکت دوپونت به رهبر قطعی توسعه الیاف مصنوعی مبدل گردد.

شرکت دوپونت با بررسی تحقیقات انجام گرفته بر روی پلی اورتان به فکر تولید پارچه پلیمری جدیدی که خواص الاستیسیته بالایی داشته باشد، افتاد. محققین شرکت دوپونت در هنگام توسعه فرآیندها، این پارچه را به عنوان اسپندکس نامگذاری نمودند، اما وقتی این پارچه کامل شد، تحت نام برند لاکرا به بازار عرضه گردید، اما به نظر مصرف کنندگان ترجیح می دادند که این ماده را اسپندکس خطاب کنند و اینگونه شد که این واژه به فرهنگ عامه برای اشاره به این پارچه مصنوعی وارد گردید.

اسپندکس همانند دیگر پلیمرها از طریق زنجیره های تکرار شونده مونومرها که به هم از طریق اسید متصل می شوند، ساخته می گردند. در اوایل توسعه فرآیندهای تولید اسپندکس مشخص گردید که این ماده در برابر حرارت به شدت مقاوم است، بنابراین حساسیت به گرمای زیاد پارچه هایی مانند نایلون و پلی استر را در صورتیکه با پارچه اسپندکس ترکیب نمود، می توان بهبود داد.

قابلیت کشش الاستین بلافاصله موجب مطلوب شدن آن در سراسر جهان گردید و محبوبیت این پارچه تا به امروز دوام داشته است. این پارچه در بسیاری از لباس ها وجود دارد و هر مصرف کننده حداقل صاحب یک لباس که در آن اسپندکس وجود داشته باشد، هست. بعید به نظر می رسد که محبوبیت این پارچه در آینده نزدیک کاهش پیدا کند. با این وجود، متأسفانه الاستین بعد از اینکه به بازار مصرفی وارد شد، تأثیر مخرب قابل توجهی بر روی محیط زیست به وجود می آورد.