کشاورزی ارگانیک یک سیستم تولید است که از مصرف کودهای معدنی مصنوعی، مواد شیمیایی سنتز شده (کود، سموم، داروهای دامپزشکی، هورمونها)، دستکاری های ژنتیکی، تنظیم کننده های رشد و افزودنی ها، گازها، تابش اشعه ها و غیره اجتناب می ورزد و از روش هایی مانند: تناوب زراعی، کود زیستی (بقایای گیاهی، کودهای دامی، پسمانده های آلی)، کنترل بیولوژیک، کمپوستها، حشرات سودمند، میکرو ارگانیزم های مفید و غیره برای حفظ تعادل استفاده می کند. گسترش این شیوه به ویژه پس از تشدید حساسیت ها نسبت به موضوعات زیست محیطی کشاورزی، رشد فزاینده ای یافت.
امروزه کشاورزی ارگانیک به سرعت در حال رشد و گسترش می باشد و بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای اروپایی، توسعه آن را (تا حدود 20 درصد محصولات باغی) در برنامه های اجرایی خود قرار داده اند و در آینده ای نه چندان دور مهم ترین و اصلی ترین مشخصه حضور در بازارهای جهانی به ویژه برای محصولات باغی، عرضه محصولات عاری از ترکیبات شیمیایی و ارگانیک خواهد بود. در این زمینه ایران از پتانسیل بالایی برخوردار است و باید از این پتانسیل به عنوان یک امتیاز در تولید محصولات ارگانیک استفاده شود. در کشور ما با توجه به شرایط خشک محیطی و فراوانی نیروی کار، تولید محصولات ارگانیک اقتصادی تر و آسانتر از بسیاری از مناطق جهان به نظر می رسد اما با موانع و مشکلات بسیاری مواجه است.
اصول کشاورزی ارگانیک
اصول تولید ارگانیک برای کلیه فعالیت های ارگانیک در جهان و در تمام جهات سودمند است و توسعه، پیشرفت و هدایت کلیه برنامه ها و استانداردها و همچنین هماهنگی را در عرصه جهان باعث می شود. این اصول عبارتند از:
الف) اصل سلامت
کشاورزی ارگانیک سلامت خاکها، گیاهان، حیوانات، انسان ها و کره زمین را که هیچ یک از دیگری مجزا و مستقل نیست، باید حفظ کرده و افزایش دهد. این اصل خاطر نشان می سازد که سلامت افراد و جوامع انسانی از سلامت اکوسیستم مجزا نبوده و خاکهای سالم، محصولات سالم و حیوانات و انسان های سالم را به وجود می آورند. نقش تولید ارگانیک چه در کشاورزی و چه در فرآوری و چه در توزیع یا مصرف، پایداری و افزایش سلامت اکوسیستم ها و ارگانیسم ها از کوچک ترین مخلوقات در خاک تا انسان می باشد و در نظر دارد با تولید با کیفیت بالا و غذای مغذی به کاهش مراقبت های رفاهی و سلامتی کمک نماید. از سوی دیگر باید از کاربرد تقویت کننده ها (کودها)، آفت کشها، داروهای حیوانی و افزودنی های غذایی که ممکن است تأثیرات زیان باری به سلامت داشته باشد پرهیز شود.
ب) اصل اکولوژی
کشاورزی ارگانیک باید براساس سیستم ها و سیکل های اکولوژیکی، کار با آنها و کمک به پایداری آنها بنیان گذاشته شود. ریشه های این اصل، درون سیستم های زنده و پویای اکولوژیکی قرار دارد و نشان دهنده این است که تولید بر اساس چرخه ها و پروسه های اکولوژیکی می باشد. مواد غذایی و رفاه، داخل اکولوژی و محیط خاص آن تولید و فراهم می گردد. برای مثال در تولید محصولات زراعی و باغی در خاک زنده، حیوانات در اکوسیستم کشاورزی، ماهی ها و ارگانیسم های آبزی در محیط آبی مدنظر است.
ج) اصل انصاف و عدالت
د) اصل مراقبت