بررسی رابطه بین نساجی، مزارع و تنوع زیستی

دکتر کاترینا اوله- مایو یی (Katrina ole-MoiYoi)، کارشناس تأمین پایداری در شرکت کرینگ (Kering) در مورد نقش مد در تخریب تنوع زیستی و آنچه که شرکت کرینگ در زمینه ایجاد تغییرات در این صنعت انجام داده است، مطالبی را عنوان کرده که در این گفتار به بخشی از آنها پرداخته می شود.

ما همیشه دوست داریم تا لحظات دقیقی که اخبار خاص را دریافت می کنیم، به یاد داشته باشیم. اخیرا یکی از این لحظات را داشته ام. آن لحظه به یاد ماندنی در اوایل سال 2019 و در یک روز سرد زمستانی در پاریس برای من رقم خورد. من تازه از شرق آفریقا به فرانسه مهاجرت کرده بودم و شانه به شانه تعداد زیادی غریبه در یک متروی تنگ و سرد ایستاده بودم.همانند بسیاری دیگر از افراد پیرامونم، مشغول خواندن اخبار بر روی تلفن همراهم بودم. موضوع صفحه اول نیویورک تایمز، تحت عنوان انسان ها در سرعتی بی نظیر به انقراض و تغییر جهان طبیعی شتاب می بخشند، توجهم را جلب کرد.

این مقاله که براساس ارزیابی جهانی IPBES در سال 2019 مورد نگارش قرار گرفته بود، حاوی آمارهای تکان دهنده ای بود. این مقاله به خوبی توضیح می داد که چگونه فعالیت های انسان باعث نابودی حداقل 680 گونه مهره دار از قرن نوزدهم تاکنون شده است. در همه زیستگاه های اصلی سراسر جهان، از جنگل های استوایی گرفته تا چمن زارها، میانگین فراوانی جمعیت های بومی گونه های گیاهی و جانوری تا 20 درصد یا حتی بیشتر کاهش یافته است. 85 درصد از تالاب های سطح زمین دیگر وجود ندارند. حدود 1 میلیون گونه با خطر انقراض مواجه هستند که این خطر در طول چند دهه گذشته تشدید شده است.

من در کنیا بزرگ شده ام که در آنجا تنوع زیستی بزرگ تر از زندگی جاری است و معمولا هیجان بیشتری دارد. از کودکی به یاد دارم که در هنگام چادر زدن در سرنگتی به غرش های شبانه شیرها گوش می دادم، کرگدن ها را در دریاچه های آبی دره کافتی بزرگ مشاهده می کردم، و آفتاب پرست های سه شاخ را در باغ خودم جستجو می نمودم. هر چند که این گونه ها از ارزش زیادی برخوردار هستند، اما مقیاس بحران تنوع پذیری امروزی از گونه های بزرگ نیز فراتر رفته است. مثلا زنبورها و سایر حشرات گرده افشان که شرایط را برای کشاورزی مهیا می کردند نیز در معرض خطر قرار دارند.

بین نابود شدن تنوع زیستی و صنعت مد یک رابطه پنهان وجود دارد. در مراحل اولیه، زندگی بیشتر لباس ها در مزارع و جنگل ها آغاز می شود. بشر به مدت هزاران سال، اکوسیستم های حساس را جهت فراهم کردن روش هایی برای کشاورزی دچار تغییرات کرده، و امروزه بیش از یک سوم از زمین های کره زمین برای تولید محصولات زراعی و دامی اختصاص داده شده است. این کار، زیستگاه های طبیعی را از بین برده و بزرگ ترین عامل انقراض تنوع زیستی به شمار می آید. برای بسیاری در صنعت مد، به دست آوردن چرم از جنگل های آمازون با توجه به وجود این رابطه یک خطر بالقوه محسوب می شود.

علاوه بر این، روشی که ما از طریق آن به کشاورزی نیز می پردازیم، تأثیر زیادی بر روی تنوع زیستی دارد. رشد سنتی پنبه به مقادیر عظیمی از آفت کش ها متکی است که تأثیرات منفی آن بر روی گونه های گرده افشان و تنوع میکروبی خاک قابل توجه است. در مورد پشم و الیاف کشمیر، چرای بیش از حد گوسفندان و بزها می تواند عامل تخریب خاک باشد، و تأثیراتی بر روی مراتع و حیات وحش مورد استفاده آنها به وجود آورد. در حال حاضر، فرسایش خاک در سطح جهان یک موضوع بسیار جدی است که متخصصان عنوان می کنند که کمتر از 60 محصول قابل کشت باقی مانده است.

در این صورت این سئوال مطرح می شود که شرکت های مد به خصوص آنهایی که زنجیره های تأمین بسیار طولانی دارند، چه اقدامات معنی داری در سطحی مزارع و جنگل ها می توانند انجام دهند؟ این یکی از مهم ترین پرسش هایی است که صنعت مد با آن مواجه است که ابعاد تولید غذا را هم در بر می گیرد.
برای پاسخ به این پرسش، ابتدا باید نگاهی دقیق به زنجیره های تأمین خودمان بیندازیم، و ضرورت تأثیرات مان را درک نماییم.

در شرکت کرینگ به لطف ابزار سود و زیان زیست محیطی می دانیم که بزرگ ترین تأثیر زیست محیطی مان در طول تولید مواد خام حاصل می شود، و براساس آن اقداماتی انجام می دهیم. از طریق استانداردهای شرکت گرینگ برای مواد خام، فعالیت هایی انجام می دهیم تا از زنجیره تأمین بدون جنگل زدایی مطمئن گردیم، و موادی که گواهینامه های دوستدار حیات وحش را دارند، استفاده نماییم. برای آزمایش و مقیاس گذاری مدل های تولیدی جدید، تعدادی از برنامه های موجود مثل مشارکت با جامعه محافظت از حیات وحش در مغولستان را پیاده سازی می کنیم تا کشمیر دوستدار حیات وحش را تولید نماییم.

راه حل دیگر در کشاورزی بازآفرینانه نهفته است که می تواند سود خالص مثبت برای اکوسیستم ها تولید نماید. بخشی از راه حل به دور افتادن از جهان تک محصولی اختصاص دارد که در آن باید موادی مانند گونه های گیاهی و نژادهای دامی فراموش شده به این مجموعه افزوده گردد.

با این حال با توجه به میزان انبوه از بین رفتن تنوع زیستی بایستی کارهای بیشتری انجام گیرد. ما باید فراتر از زنجیره های تأمین خودمان حرکت کنیم و به تغییرات تحول آفرین در این راستا نیازمند هستیم. در این رابطه سر رابرت واتسون، رئیس IPBES عنوان کرده است که این مسئله به معنای "…… یک سازماندهی مجدد اساسی و گسترده سیستم در راستای عوامل فنی، اقتصادی و اجتماعی از جمله پارادایم ها، اهداف و ارزش هاست".

در آوریل سال 2019، فرانسوا- هانری پینو، مدیر ارشد اجرایی شرکت کرینگ توسط رئیس جمهور فرانسه، امانوئل ماکرون برای راه اندازی معاهده مد با هدف محافظت از تنوع زیستی دعوت به همکاری شد. معاهده مد در حال رشد است و در حال حاضر بیش از 65 شرکت که روی هم رفته 35 درصد از لباس جهان را تولید می کنند، عضو آن هستند.

اعضای معاهده مد در اواخر سال جاری، استراتژی های تنوع زیستی را پیشنهاد می دهند، و از ابزارهایی مانند راهنمای نوشته شده توسط شرکت مشاوره ای Biodiversify همراه با بنیاد رهبری پایداری کمبریج تحت عنوان "تدوین کردن استراتژی تنوع زیستی شرکت ها: پوشش اولیه برای صنعت مد استفاده می کنند. اعضا در حال فعالیت جهت اتخاذ اهداف تنوع زیستی متمرکز در همکاری با شبکه اهداف مبتنی بر علوم (Science-Based Targets Network) نیز هستند.

صنعت مد به خاطر سرعت بالا، حساسیت های مشتری و نوآوری به شهرت رسیده است. با توجه به افزایش روابط بین مد، مزارع، جنگل ها و تنوع زیستی، فرصت مغتنمی پیش آمده تا به عنوان یک صنعت واحد، آنها را دور هم جمع نماییم و منحنی تخریب تنوع زیستی را با کاهش مواجه کنیم.