فرآیندهای پس از برداشت و فرآوری
میوه های درخت آمله پس از برداشت، به 3 اندازه درجه بندی می شوند:
بسته بندی میوه های آن باید طوری باشد که حداکثر عمر مفید را برای بازاریابی ایجاد کند. میوه آمله برای 4 تا 7 روز در دمای اتاق و تا 18 روز در اتاق خنک قابل نگهداری است. اسپری مواد قارچ کش در طی مدت رشد، فرو بردن میوه ها در آب جوش، تیمارهای دی فنیل، سولفید پتاسیم، نیترات کلسیم، هورمون های رشد کینتین و اسید جیبرلیک و قارچ کش می تواند افزایش عمر انباری را به دنبال داشته باشد. خشک کردن، برش، تکه تکه کردن و پودر کردن از طریق روشهای متنوع و تیمار با مواد شیمیایی و امولسیون موم برای پوشش سطحی میوه جهت حفظ اسید اسکوربیک و افزایش عمر مفید آن مورد آزمایش قرار گرفته اند که درجات مختلف موفقیت را حاصل نموده اند. تحقیقات نشان داده که یک جریان برق متناوب با قدرت kv/m430 (میدان الکتریکی قوی) به مدت دو ساعت، می تواند عمر پس از برداشت میوه از درخت را افزایش داده و در حفظ اسید آسکوربیک و طراوت میوه مؤثر باشد. عصاره گیری از میوه آن، از اواسط آذرماه آغاز شده و حدود 3 ماه طول می کشد. میوه ها به دلیل جلوگیری از خراب شدن و کاهش کیفیت، به صورت سازمان یافته و مستمر، به وسیله برداشت کننده ها چیده شده و در واحد های عصاره گیری جمع آوری می شوند. عصاره از اصلی ترین فرآورده های آمله است که در ساخت ده ها داروی گیاهی و سنتی کاربرد دارد.
خواص درمانی میوه آمله
میوه درخت آمله اسیدی و خنک کننده، مبرد، ضد نفخ، ملین، ضد تب، مدر و یک آنتی اکسیدان قوی است و در درمان دیابت و سرفه، اسهال خونی مزمن، اسهال، سوء هاضمه، زخم معده، یرقان، خونریزی، کم خونی، بیماری های قفسه سینه، سر، قلب و اندامهای تناسلی کاربرد دارد. سوخت و ساز بدن را تنظیم کرده و از این راه با اختلالات پیری مقابله می کند. آمله فعالیت ضد سرطانی قدرتمندی نیز از طریق فعالیت ضد کلاستوژنیکی و ژنوتوکسیکی و آنتیموتاژنیکی دارد و یکی از 6 گیاه جوان کننده در طب آیورودا (طب سنتی هند) محسوب می شود و این به دلیل خاصیت انرژی زایی بالای آن است. اثر ضد باکتریایی عصاره آبی و تنتور آمله، مخصوصاً بر روی قارچها، باکتریها، ویروسها و عوامل بیماری زا به اثبات رسیده است. همچنین میوه ایی است تقویت کننده حافظه که همراه با دو میوه بلیله و هلیله، جزو محبوبترین و مهم ترین اجزاء طب آیورودا محسوب می شود به طوری که استفاده اصلی آمله در هند برای درست کردن اُطریفل بوده که ترکیبی از عصاره میوه های هلیله، بلیله و آمله است. این ترکیب فرمولی برای سم زدایی و جوان سازی معرفی شده و در طب آیورودا جایگاه خاصی دارد.
کاربردها
از ارقام مختلف آمله برای مصارف متفاوت استفاده می شود. رقم Neelam و Amrit برای شیرینی، ترشی، مربا و کمپوت، رقم Banarsi برای خشک کردن و کنسرو، ارقام Krishna و Kanchan برای مربا و ترشی و بعضی ارقام برای رنگ مو، کرم نرم کننده، شامپو، پودر دندان، رنگرزی پارچه، درست کردن ژله، نوشابه و سس مورد استفاده قرار می گیرند. میوه این درخت به صورت های مختلفی از جمله، تازه خوری، پخته شده، پودر خشک، ژله، مربا، کمپوت، خشک شده و ترشی مورد استفاده قرار می گیرد. میوه آمله همچنین به عنوان دسر ترش بعد از غذا مصرف می شود. عصاره 50% الکلی و کوئرستین جدا شده از میوه آمله، اثر محافظتی زیادی روی کبد موش، در برابر مشروبات الکلی مصرف شده را نشان داده است. فعالیت ضدالتهابی نیز از عصاره آمله گزارش شده است.
از برگ و میوه نارس و روغن سوخته دانه، به طور گسترده در هند و تایلند، برای برنزه کردن پوست، استفاده می شود. از روغن دانه در رنگرزی پارچه، درمان سوزاک و دردهای عضلانی، استفاده می شود. برگهایش به عنوان تغذیه ترکیبی برای ماهی، تولید کود سبز، مالچ، دباغی، رنگرزی و کاهش اسهال خونی، سوء هاضمه، ورم ملتحمه و التهاب، مورد استفاده قرار می گیرند. چوب آن قرمز، سخت و قابل انعطاف است و در صنعت مبلمان، کاربرد فراوان دارد. از میوه آمله برای ساختن نوعی رنگ مو استفاده فراوان می شود، به طوری که در بعضی منابع، زیبایی موهای زنان هندی را مرهون آن می دانند. در آیین هندو درخت آمله مقدس است و به عنوان مادر زمین پرستش می شود.