سیستم های نمره بندی نخ و اهمیت نمره نخ

نمره یا شماره نخ

نمره یا شماره نخ نشان دهنده اندازه ظرافت نخ است. از آنجاییکه نخ ها انعطاف پذیر و ناهموار هستند به جای اندازه گیری قطر نخ ها، ظرافت آنها از نظر طول و وزن بیان می شود. دو سیستم نمره بندی نخ وجود دارد: سیستم مستقیم و سیستم غیر مستقیم.

طبقه بندی سیستم های نمره بندی نخ

سیستم مستقیم

اگر طول نخ ثابت باشد و تغییرات وزن نخ به عنوان معیار اندازه گیری ظرافت نخ در نظر گرفته شود، آنگاه گفته می شود که نخ تحت سیستم مستقیم نمره بندی شده است. بنابراین در این سیستم نمره بالاتر نخ به معنی ضخیم تر بودن آن است.برخی از سیستم های نمره بندی مستقیم نخ عبارتند از:

• دسی تکس (Tex) - نمره نخ دسی تکس براساس وزن 1000 متر نخ برحسب گرم محاسبه می شود. دسی تکس یک سیستم نمره بندی جهانی نخ است و معمولاً برای نمره بندی نخ در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
• دنیر (Denier) - وزن 9000 متر نخ برحسب گرم نشان دهنده نمره نخ برحسب دنیر است. این سیستم به طور کلی برای الیاف استیپل، فیلامنت ها و رشته های ظریف تر به کار برده می شود.
• سیستم کنف، لینن، جوت - در این سیستم وزن 14400 یارد نخ برحسب پوند نشان دهنده نمره نخ است. سیستم نمره بندی کنفی نخ بیشتر با نام Pounds per spyndle معروف است.

سیستم نمره بندی غیر مستقیم نخ

در سیستم غیر مستقیم نمره بندی نخ، وزن ثابت است و تغییر طول نشان دهنده ظرافت نخ می باشد. از این رو در این سیستم نخ هر چه ظریف تر باشد نمره بالاتری خواهد داشت. واحدهای مختلف طول و وزن، و سیستم های نمره بندی غیر مستقیم زیادی وجود دارند. فرمول کلی قابل استفاده در تمام سیستم های غیر مستقیم که برای محاسبه نمره نخ مورد استفاده قرار می گیرد، در زیر آورده شده است:
اگر w وزن نمونه، W واحد وزن سیستم، l طول نمونه و L واحد وزن سیستم باشند، نمره نخ با فرمول زیر محاسبه می شود:

N = (W× l) / (w× L)

برخی از سیستم های نمره بندی غیر مستقیم نخ عبارتند از:

• سیستم پنبه ای (انگلیسی) -در این سیستم تعداد کلاف های 840 یاردی نخ در یک پوند وزن نخ نشان دهنده نمره آن می باشند. بنابراین 20s نخ پنبه به این معنی است که 20 کلاف 840 یاردی از این نخ در یک پوند (453.6 گرم) از آن وجود دارند.
• سیستم پنبه ای (قاره ای) - در این سیستم تعداد کلاف های 1000 متری نخ در وزن 500 گرم نشان دهنده نمره نخ هستند.
• سیستم پشمی - در این سیستم تعداد کلاف های 560 یاردی نخ در یک پوند وزن نخ بیانگر نمره نخ می باشد.

اهمیت نمره نخ

آگاهی از نمره نخ در راستای اهداف زیر اهمیت بالایی دارد:

• به منظور مشخص کردن یا شناسایی نخ.
• جهت ثبت سفارش تهیه نخ از بخش های ریسندگی، فروشگاه ها و غیره.
• برای خرید یا فروش، یعنی تجارت نخ.
• جهت استفاده از نخ در خلال فرآیندهای بافندگی، بافت و سایر مراحل مورد نیاز.
• به منظور پی بردن به وزن محصول در هر فرآیند.
• برای تنظیم سرعت دستگاه و سایر تنظیمات.
• به منظور انتخاب گیج ماشین آلات و سایر قطعات دستگاه های مربوطه.
• برای تخصیص واحدهای فرآوری / ماشین آلات به اپراتورها.
• جهت جمع آوری اطلاعات مورد نیاز درباره محتوای نخ هر کدام از بسته ها.

تبدیل نمره نخ در یک سیستم به سیستم دیگر

زمانیکه نمره نخ در یک سیستم مشخص است معمولاً لازم است که نمره معادل نخ در یک سیستم خاص را بدانید. این کار در حالت کلی با کمک ضریب تبدیل انجام می شود. معمولاً ضریب تبدیل یا به نمره نخ در سیستم مشخص تقسیم می شود و یا در آن ضرب می گردد که بدین وسیله می توان نمره نخ در سیستم مورد نظر را به دست آورد. در صورت مشخص بودن واحدهای طول و وزن هر دو سیستم، ضریب تبدیل بین دو سیستم به راحتی قابل محاسبه است.چند ضریب تبدیل متداول در زیر آورده شده است:

• نمره پشم نخ با ضرب نمره پنبه نخ (انگلیسی) در 1.5 به دست می آید.
• نمره دسی تکس نخ از تقسیم نمره دنیر نخ بر 0.9 حاصل می گردد.
• نمره پنبه نخ (انگلیسی) از تقسیم عدد 590.5 بر نمره دسی تکس نخ به دست می آید.

نمره نخ چند لا یا تا شده

نخی که برای اولین بار ریسیده می شود به نخ یک لا معروف است و نمره خاص خود را دارد. بعد از اینکه دو یا چند بخش نخ با هم تابیده می شوند نخ چند لا یا تا شده تولید می شود. نمره نخ چند لا براساس ترکیب تعداد نخ های تشکیل دهنده نخ نهایی و نمره نخ یک لای اولیه بیان می گردد.

به عنوان مثال نمره نخ 2 / 20s به این معنی است که دو لایه نخ تک لا که نمره آنها 20 پنبه است با هم ترکیب شده و تابیده شده اند تا یک نخ چند لا به دست آید و نمره نخ حاصله 10s می باشد. نخ در طول عملیات تاب دادن فشرده می شود، از این رو نخ حاصله اندکی ضخیم تر خواهد بود (فشردگی نخ حدود 5% است).