جلوه های ناشی از نخ فانتزی و انواع آن

جلوه های ناشی از نخ

جلوه های ناشی از نخ را گاهی اوقات جلوه های چند لا نیز می نامند؛ زیرا این جلوه ها با چند لا کردن دو یا چند نخ در کنار هم و پس از تولید نخ های یک لایه ایجاد می شوند. این نخ ها بیشتر با استفاده از سیستم ریسندگی حلقه ای رایج، اما با همراهی دستگاه های کنترل و تغذیه اضافی تولید می گردند، البته اخیراً از سیستم دوک میان تهی نیز برای ساخت این نوع از نخ ها استفاده می شود.

این نوع از نخ های فانتزی همیشه حداقل دو جزء اصلی دارند: نخ زمینه یا هسته و نخ افکت. در اکثر موارد یک جزء اضافی یا چیزی شبیه به یک نخ اتصال دهنده لازم است تا نخ افکت را روی نخ زمینه تثبیت کند. در واقع انواع نخ های فانتزی نامحدود هستند، اما براساس ساختار اصلی نخ می توان آنها را به چند نوع اصلی طبقه بندی کرد. همیشه می توان برای ساخت رشته نخ های نازک و استفاده از آنها به عنوان نخ از روش هایی مانند بافندگی حلقوی، نوار دوزی یا سایر روش ها استفاده کرد. این نوع از نخ های فانتزی در اینجا مستثنی هستند.

نخ مارل

نخ های مارل (Marl yarns) احتمالاً جزء ساده ترین ساختارهای نخ های چند لا محسوب می شوند. تأثیرات و جلوه های این نخ ها در اثر نخ های چند لای مستقیمی است که با چند لا کردن دو و گاهی اوقات چند نخ با همدیگر تشکیل می شوند. این نخ های منفرد معمولاً از نظر چگالی خطی و میزان پیچ و تاب کاملاً مشابه هستند، اما غالبا از نظر رنگ و / یا بافت با هم تفاوت دارند.

چند لا کردن این نخ ها و در واقع قرار گیری آنها در کنار هم باعث تشکیل نخ هایی ظریف با ساختارها و رنگ های متنوع می شود. معمولاً از نخ های مارل برای تولید پارچه های لباسی مردانه به منظور خلق جلوه هایی راه راه استفاده می شود.

اگر هر یک از نخ های جزء تشکیل دهنده نخ های مارل از نظر تراکم خطی یا میزان پیچ و تاب با بقیه نخ ها تفاوت داشته باشند تغییر ساختار نخ رخ خواهد داد و نخ نهایی نامتعادل خواهد بود، البته ممکن است این کار با نیت قبلی و طراحی شده صورت بگیرد.

نخ مارپیچ

ساختار اصلی نخ مارپیچ (Spiral yarn) با قرار دادن دو نخ در کنار همدیگر و پیچیده شدن یکی از نخ ها به صورت مارپیچ به دور دیگری حاصل می شود. به نخ های مارپیچ به دلیل شکل ظاهری آنها نخ چوب پنبه ای نیز گفته می شود. ساختار نخ های مارپیچ از این جهت با نخ های مارل تفاوت دارد که در این نوع از نخ ها یکی از نخ های جزء دارای طول بیشتری نسبت به دیگری است و نخ دیگر همچنان کوتاه و مستقیم باقی می ماند.

نخ های مارپیچ را با خوراندن سریع تر یکی از اجزای نخ می توان تولید کرد. برای این کار نیاز به دستگاه های تغذیه اضافی است که بعداً در مورد آنها صحبت خواهیم کرد.؛ ضمناً می توان با چند لا کردن ساده نخ های با چگالی خطی مختلف، اما با سرعت خوراندن یکسان نیز این نخ ها را تولید کرد.در این حالت هیچ سیستم تغذیه خاصی لازم نیست. هر چند که دو نخ مجزا در طول تغذیه طول یکسانی دارند اما به محض دو لا شدن، دو نخ مجزا براساس جهت تاباندن لایه ها طول متفاوتی پیدا خواهند کرد.

اگر جهت تاباندن لایه ها در جهت پیچ و تاب نخ ضخیم باشد، نخ ضخیم متراکم شده و نهایتاً در نخ تولید شده نهایی این نخ نازک است که به دور نخ ضخیم پیچانده می شود؛ اما اگر جهت تاباندن لایه ها در جهت پیچ و تاب نخ نازک باشد نخ ضخیم بلندتر می گردد و در نخ نهایی این نخ ضخیم است که به دور نخ نازک پیچانده خواهد شد.

نخ گیمپ

نخ گیمپ شامل حداقل سه جزء نخ است: نخ زمینه، نخ افکت و نخ اتصال دهنده. این نخ در دو مرحله تولید می شود. در مرحله اول نخ زمینه و نخ افکت با روش تغذیه اضافی به هم تابانده می شوند و نخ واسطه ای مانند نخ مارپیچ را به وجود می آورند. در مرحله دوم نخ واسطه با نخ اتصال دهنده (در جهت مخالف پیچ و تاب مرحله اول) به هم تابانده می گردند.

این فرآیند پیوند معکوس تا حدی پیچ و تاب مرحله اول را خنثی می کند. این امر باعث می شود تا نخ افکت طرح های موجی شکلی بر روی سطح نخ ایجاد کند؛ این طرح ها توسط نخ اتصال دهنده بر روی نخ زمینه محکم می شوند. ساختار اصلی نخ گیمپ در شکل 6 نشان داده شده است.

هر چند که تغذیه اضافی نخ افکت در مرحله اول تاباندن نخ معمول است، اما این کار ضروری نیست. اگر نخ افکت بسیار محکم تر از نخ زمینه باشد (که خود یک الزام برای ایجاد طرح های موج دار محسوب می شود) تولید نخی با اثر مارپیچ بدون سیستم تغذیه اضافی تخصصی نیز امکان پذیر است. ضمناً می توان فرآیند اتصال معکوس نخ مارپیچ را به گونه ای انجام داد که ماحصل کار تولید نخ های گیمپ با طرح های فوق العاده ظریفی باشد.

نخ بوکله

نخ بوکله (boucle yarn) از نظر ساختاری بسیار شبیه نخ گیمپ است. برای تولید این نخ به سه جزء نخ نیاز است: نخ زمینه، نخ افکت و نخ اتصال دهنده. این نخ نیز در دو مرحله تولید می شود. ساختار نخ بوکله در شکل 7 نشان داده شده است.

تفاوت اصلی بین نخ بوکله و نخ گیمپ در این است که طرح های مواج روی سطح نخ بوکله فاصله دورتری نسبت به بدنه نخ دارند، در نتیجه تغذیه اضافی بیشتر نخ افکت در مرحله تاباندن نخ به وجود می آید. به دلیل تغذیه اضافی بیشتر، نخ های افکت به شکلی مارپیچ بعد از اولین مرحله تاباندن نخ به صورت شل و ول در اطراف نخ زمینه قرار می گیرند. به راحتی می توان این طرح های مواج را کج و معوج کرد و همین امر باعث می شود تا ظاهر نخ بوکله بسیار متنوع تر باشد.

نخ فروته

مشخصه نخ فروته (Loop yarn)، طرح های دایره ای شکلی است که توسط نخ افکت تشکیل شده اند. معمولاً آنها توسط چهار جزء نخ تشکیل می شوند: دو نخ زمینه، یک نخ افکت و یک نخ اتصال دهنده. برای تشکیل یک فضای مثلثی پایدار که در آن نخ افکت خورانده شده بتواند به گونه ای روی هم متراکم شود که در خلال مرحله اول تاباندن نخ به شکل حلقه هایی دربیاید، وجود دو نخ زمینه لازم است؛ ساختار و نحوه تاباندن این نخ در شکل 8 نشان داده شده است.

سپس نخ های مرحله اول باید با یک فرآیند اتصال، معکوس شوند تا حلقه ها بر روی نخ زمینه ثابت شوند؛ زیرا در مرحله اول تاباندن نخ های زمینه و افکت به سادگی به دور هم تابانده می شوند و حلقه ها به نخ زمینه گیر نمی کنند. در فرآیند تولید نخ فروته، نخ افکت تا 200% و یا حتی بیشتر نسبت به نخ زمینه به سیستم ریسندگی خورانده می شود. برای اینکه حلقه های پایدار و یکنواختی تولید شود باید نخ افکت از الیاف کشسان و انعطاف پذیری مانند موهر ساخته شده و پیچ و تاب زیادی نداشته باشد.

ضمناً می توان از الیاف استیپل بلند نیم تاب به عنوان افکت برای ساخت حلقه های شل الیاف نیز استفاده کرد.هر چند که اندازه حلقه ها به نسبت خوراندن اضافی نخ افکت بستگی دارد؛ اما می توان با کنترل فاصله بین دو نخ زمینه، سطح پیچ و تاب مورد استفاده در مرحله اول تاباندن نخ و میزان کشش نخ را کنترل کرد.کنترل سطح پیچ و تاب، ساده ترین راه برای کنترل اندازه حلقه هاست، زیرا دیگر نیازی به تغییر هیچیک از قطعات ماشین نخ ریسی نیست. ضمناً فرآیند اتصال معکوس فرصتی را برای تنظیم مجدد میزان پیچ و تاب نخ نهایی فراهم می کند و با این کار می توان کاری کرد که نخ نهایی بیش از حد سفت نباشد.

نخ اسنارل

نخ های اسنارل دقیقاً مانند نخ های فروته تولید می شوند، با این تفاوت که نخ افکت به جای اینکه به شکلی پایدار تابانده شود به صورتی زنده تابانده می گردد. به دلیل نحوه تاباندن نخ افکت، حلقه های ایجاد شده متراکمی که توسط نخ افکت به وجود آمده اند، تحت تأثیر بازتاباندن نخ قرار گرفته و در هم گره می خورند. یک نوع از نخ اسنارل در شکل 9 نشان داده شده است. به منظور تقویت روند شکل گیری گره ها، تغذیه اضافی در نخ افکت در هنگام تولید نخ اسنارل بیشتر از نخ های فروته است.

نخ زنجیری اسلاب دار

نخ زنجیری اسلاب دار شامل بخش هایی است که در آنها فقط نخ افکت قابل مشاهده است. نمونه ای از آن را در شکل 10 مشاهده می کنید. زمانیکه نخ زمینه به صورت لحظه ای متوقف می شود، روند تغذیه نخ افکت همچنان ادامه پیدا می کند و همین موضوع باعث می شود تا این بخش ها روی برآمدگی های حاصله تشکیل شوند. در همان لحظه، نخ افکت اضافی به دور نخ زمینه پیچیده شده و این برآمدگی ها را به وجود می آورد.

فاصله بین این بخش های برآمده نخ شباهت بسیاری به نخ های چند لای معمولی دارد. در تمام نخ هایی که قبلاً توضیح دادیم میزان استفاده از نخ افکت تغذیه شده اضافی در طول فرآیند تولید ثابت است؛ اما در نخ های زنجیری اسلاب دار، تغذیه اضافی نخ افکت کنترل می شود. بنابراین دستگاه تغذیه نخ زمینه باید بتواند در حین تولید، سرعت تغذیه نخ را تغییر دهد. می توان روند شکل گیری این برآمدگی ها را با وسیله ای به نام میله knopping یا میله کنترل، کنترل کرد.

ضمناً اندازه این برجستگی ها را با حرکت میله knopping و تولید برجستگی ها و خطوط ممتد نیز می توان گسترش داد. نخ زمینه و نخ افکت ممکن است در فواصل متناوبی متوقف شوند و همین باعث می گردد تا به صورت متناوب هر بار یکی از اجزای نخ نشان داده شود. به این نوع نخ ها، نخ های ابری (cloud yarns) نیز می گویند.

نخ شنیل

نخ شنیل شامل یک توده برش خورده است که توسط نخ های زمینه گیر افتاده است. ساختار اصلی نخ شنیل در شکل 11 نشان داده شده است. معمولاً نخ شنیل با استفاده از ماشین شنیل تولید می شود که بعداً بیشتر درباره آن توضیح خواهیم داد. ضمناً می توان از روش های بافت و فلاک نیز برای تولید این نخ ها استفاده کرد.

ممکن است به منظور تقویت اتصال توده های نخ شکل گرفته به نخ های پود برش خورده، تاباندن بیشتر نخ لازم باشد. چیزی که مسلم است این است که نخ های شنیل ساخته شده با این روش گران هستند. یک روش سریع تر و اقتصادی تر برای تولید نخ های شنیل روش فلاک است. در این روش برای اطمینان از شکل گرفتن الیاف در قالب توده های ایستاده بر روی رشته زمینه، معمولاً پرزدار کردن و جمع شدن الیاف در داخل یک میدان الکتریکی صورت می گیرد.

در این روش، الیاف شل با یک بار الکتروستاتیک مخالف بار رشته نخ زمینه باردار می شوند. نخ های شنیلی که با روش فلاک تولید می گردند، مقاومت سایشی کمتری دارند؛ زیرا توده های الیاف فقط توسط چسب به نخ زمینه متصل شده اند و این در حالی است که توده های الیاف سایر نخ های شنیل توسط نخ های در هم بافته شده گیر افتاده اند.

نخ های فلزی

لباس های دوخته شده با نخ های فلزی مانند طلا یا نقره قدمتی طولانی دارند؛ پیشینه ای که به هزاران سال پیش بر می گردد. نخ های فلزی جدید غالباً از فیلم های پلاستیکی متورق ساخته می شوند. ابتدا هر دو طرف این فیلم ها با رنگ های فلزی (با رنگ مناسب) پوشانده می شوند، سپس به منظور بالا بردن مقاومت این نخ ها در زمان پوشیدن، سطح روئی این فیلم ها با یک لایه شفاف دیگر نیز پوشانده می گردد.

در ادامه این فیلم ها به صورت نوارهای نازک برش داده می شوند تا به عنوان نخ مورد استفاده قرار گیرند. غالباً استفاده از این نخ های فیلمی نازک به صورت مستقیم در تولید پارچه به دلیل خواص سایشی و مقاومت ضعیف غیر معمول است. آنها معمولاً به عنوان جزئی از نخ های مرکب مورد استفاده قرار می گیرند. شکل 12 نمونه ای از نخ های فلزی را نشان می دهد.