انواع پارچه ژاکارد

چه تفاوتی بین انواع مختلف پارچه ژاکارد وجود دارد؟

هر نوع پارچه بافته شده با ماشین بافندگی ژاکارد به عنوان پارچه ژاکارد در نظر گرفته می شود. با این حال چند نوع زیر مجموعه مختلف از پارچه ژاکارد وجود دارد که در ادامه به متداول ترین آنها اشاره خواهیم نمود:

1- زربافت (Brocade)

زربافت از چین باستان سرچشمه گرفته و اولین بار در در غرب در دوران امپراطوری بیزانس ظاهر گشته است. زربافت یکی از متداول ترین پارچه های ژاکارد بافتنی محسوب می گردد. این پارچه معمولا با ابریشم بافته می شود؛ اما اکنون تولید کنندگان، پارچه زربافت مصنوعی، پنبه ای و حتی پشمی نیز ارائه می دهند. زربافت ساده حاوی دو نخ رنگی است؛ اما بافت زربافت که بیش از پنج ترکیب رنگ مختلف نیز داشته باشد، امکان پذیر است.

2- بروکاتل (Brocatelle) یا زربافت حاوی گلدوزی برجسته

بروکاتل شبیه زربافت است، اما تنها با استفاده از دستگاه بافندگی ژاکارد می تواند تولید گردد. این پارچه معمولا الگوهای پیچیده تر از زربافت دارد، و الگوهایش دارای سطح های متمایز برجسته و پف دار هستند. بروکاتل معمولا سنگین تر و بادوام تر از زربافت است.

3- داماسک (Damask) یا دمشقی

برخلاف زربافت و بروکاتل، داماسک دو طرفه است، و این نوع از پارچه معمولا تنها حاوی یک نخ تار و یک نخ پود است. هر چند که بافتن دمشقی به مراتب از بافتن زربافت آسانتر است، اما هنوز هم تولید سریعتر و مؤثرتر دمشقی با استفاده از دستگاه بافندگی ژاکارد حاصل می شود.

4- پارچه روکش دار (Matelassé)

پارچه matelassé که معمولا برای تولید روتختی و روبالشی از آن استفاده می شود، دارای الگوهای برجسته است. این پارچه معمولا با دست کوک زده می شود، با این حال تولیدش با دستگاه بافندگی ژاکارد یا دستگاه دوزندگی بسیار آسان تر خواهد بود.

5- ژاکارد پنبه ای (Cotton jacquard)

پارچه های ژاکارد پنبه ای معمولا پیچیدگی کمتری دارند و در میان منسوجات ارزان قیمت تولیدی با استفاده از دستگاه های بافندگی ژاکارد قرار می گیرند. پارچه های ژاکارد حاوی پنبه به صورت گسترده جایگزین منسوجات ژاکارد لیننی شده اند.

6- ژاکارد ابریشمی (Silk jacquard)

ژاکارد ابریشمی به عنوان لوکس ترین نوع پارچه ژاکارد در نظر گرفته می شود و معمولا برای تولید الگوهای پیچیده یا پرده نقشینه به کار می رود. در گذشته های پیشین، ابریشم نخستین الیاف برای تولید زربافت به حساب می آمد.

7- ژاکارد پشمی (Wool jacquard)

پشم هر چند از ابریشم نازک تر است، اما معمولا برای تولید پرده نقشینه های ژاکارد مورد استفاده قرار می گیرد. ژاکارد پشمی به دلیل ویژگی های عایق، گاهی اوقات برای تولید لباس مخصوص آب و هوای سرد مثل سوئیتر و دستکش نیز به کار می رود.

8- ژاکارد مصنوعی (Synthetic jacquard)

برخی از تولید کنندگان ژاکارد از الیاف مصنوعی به خاطر ارزان بودن شان به جای ابریشم، پنبه یا پشم استفاده می کنند. با این حال ژاکارد مصنوعی از کیفیت پایینی برخوردار بوده و تأثیرات زیست محیطی قابل توجهی دارد.

9- پارچه کشباف ژاکارد

انواع خاصی از ماشین های کشبافی می توانند با دستگاه های مشابه با ماشین بافندگی ژاکارد مجهز شوند. این دستگاه های کشبافی اصلاح شده، پارچه های کشباف را با الگوهای پیچیده مثل ژاکارد تولید می نمایند.

پارچه ژاکارد بر روی محیط زیست چه تأثیری می گذارد؟

تأثیرات زیست محیطی پارچه ژاکارد با توجه به نوع الیاف نساجی تشکیل دهنده این پارچه تغییر می کند. مثلا پارچه پنبه ای به شدت زیست تجزیه پذیر است، و کاشت پنبه نیز با استفاده از فرآیندهای پایدار و ارگانیک امکان پذیر می باشد. با این حال تولید الیاف مصنوعی مثل پلی استر و ریون تنها با استفاده از مواد شیمیایی خطرناک و سمی انجام می شود، بنابراین این الیاف زیست تجزیه پذیر نیستند.

در میان همه الیاف به کار رفته برای تولید پارچه ژاکارد، ابریشم و پشم با محیط زیست سازگاری بیشتری دارند. کرم های ابریشم تنها بر روی درختان توت زندگی می کنند، و تولید ابریشم با بهره گیری از آفت کش ها و کودهای شیمیایی ارتقاء پیدا نمی کند. هر چند که تولید کنندگان پشم گاهی اوقات متهم به آزار حیوانات می شوند، اما تنها تأثیر منفی زیست محیطی قابل توجه تولید ابریشم به فرسایش خاک مربوط می گردد. انتخاب پارچه های ژاکارد پایدار، طبیعی و ارگانیک از صدمه به محیط زیست جلوگیری می کند.

گواهینامه های موجود برای پارچه ژاکارد

پارچه ژاکارد با توجه به الیاف سازنده اش ممکن است واجد شرایط دریافت گواهینامه های مختلفی باشد. مثلا ژاکارد پنبه ای شاید بتواند گواهینامه Woolmark را کسب کند. همچنین لباس های ابریشمی توسط Silk Mark تأیید می شوند.ژاکارد تولیدی با استفاده پنبه پیمای کاشته شده در آمریکا ممکن است گواهینامه سوپیما را به دست آورد.

بسیاری از الیاف طبیعی و مصنوعی بازیافتی، واجد شرایط دریافت گواهینامه هایی مثل استاندارد جهانی منسوجات ارگانیک (GOTS)، OEKO TEX یا استاندارد جهانی بازیافت (GRS) هستند.
الیاف مصنوعی جدید و بازیافتی ممکن است گواهینامه سازمان بین المللی استاندارد (ISO) را کسب نمایند. هر نوع پارچه ژاکارد تولیدی با استفاده از الیاف ارگانیک شاید واجد شرایط دریافت گواهینامه ارگانیک USDA یا کمیسیون اروپا باشد.