پارچه ژاکارد چیست؟

پارچه ژاکارد (Jacquard Fabric) چه نوع پارچه ای است؟

پارچه ژاکارد یک نوع از پارچه بافته شده بر روی دستگاه بافندگی ژاکارد است؛ این دستگاه بافندگی توسط صنعتگر نساجی فرانسوی، یعنی جوزف ماری ژاکارد در سال 1804 میلادی اختراع گردیده است. پارچه های بافته شده با این نوع از دستگاه بافندگی، الگوهای پیچیده ای دارند که به صورت مستقیم بر روی پارچه بافته می شوند. در نتیجه هر نوع پارچه با الگوهای بافتنی، شبیه ژاکارد است؛ اما از نقطه نظر فنی تنها پارچه های بافته شده با دستگاه های بافندگی ژاکارد می توانند به عنوان نمونه های واقعی این پارچه در نظر گرفته شوند.

ژاکارد عمدتا به خاطر ویژگی های تزئینی محبوب شده است. همچنین این پارچه از مقاومت نسبی برخوردار بوده و جزء پارچه های سنگین وزن است. برجسته نمودن این ویژگی ها توسط ژاکارد بافتنی با استفاده از پشم یا دیگر مواد بادوام امکان پذیر است.

استفاده از پارچه ژاکارد به خاطر پیچیدگی و قیمت نسبتا بالا در پوشاک کژوال غیر معمول است، و تولید کنندگان نساجی بیشتر جهت تولید لباس رسمی مثل لباس عصرگاهی بانوان و کت و شلوار مردانه از ژاکارد استفاده می نمایند. این پارچه یک ماده مطلوب برای ساخت همه انواع منسوجات خانگی مثل پرده، روکش لحاف و رومبلی مبلمان به حساب می آید.

تاریخچه پارچه ژاکارد

قبل از اختراع ماشین بافندگی ژاکارد، بافتن پارچه های تزئینی پیچیده مثل زربافت و دمشقی بسیار زمانبر بود. در نتیجه این پارچه ها هزینه بسیاری زیادی داشتند و فقط برای اشراف قابل خریداری بودند.با این حال تا سال 1804 میلادی، ماشین های مختلفی وجود داشتند که فرآیند بافت الگوهای پیچیده را در پارچه کمی آسان می کردند. جوزف ماری ژاکارد با توجه به موفقیت مخترعین قبلی مثل باسیل بوچون، ژان باتیست فالکون و ژاک دو ووکانسونتوانست تا فرآیند تولید مکانیزه بافت الگودار با یک دستگاه جدید که مستقیما به ماشین های بافندگی موجود متصل می گردید را کامل کند.

تولید کنندگان نساجی به عنوان یکی از نخستین نمونه هایی دستگاه بافندگی که با کارت پانچ شده کار می کردند، ماشین های بافندگی ژاکارد را با مرتب نمودن یک سری از کارت های کاغذی پانج شده، برای تولید الگوهای خاصی برنامه ریزی نمودند. ماشین های بافندگی ژاکارد مدرن، الگوها را با استفاده از برنامه های کامپیوتری به جای کارت ها تولید می کنند، با این حال طراحی کارت پانج شده مربوط به ماشین بافندگی اصلی جوزف ماری ژاکارد در توسعه علوم محاسبات الکترونیکی یک نقش مهم ایفا نمود و توانست به عنوان یک منبع الهام بخش برای چارلز ببیج عمل نماید.

در سال های بعد، هرمان هولریث، آمارشناس آمریکایی، از یک نوع فناوری کارت پانچ شده ژاکارد جهت کامل نمودن نتایج سرشماری استفاده کرد. کارت های پانچ شده، مکانیسم های اولیه برای فعالیت کامپیوترهای الکترونی تا زمان پدید آمدن ورودی دیجیتالی در میانه قرن بیستم میلادی باقی ماندند. بدون ماشین بافندگی ژاکارد، شاید هرگز علم محاسبات الکترونیکی نمی توانست فناوری های قابل استفاده تولید نماید.

در اوایل قرن هیجدهم، ماشین های بافندگی ژاکارد حاوی کارت پانچ شده جزء رازهای تجاری به حساب می آمدند که شرکت های نساجی رقیب معمولا سعی در به دست آوردن طرح های یکدیگر داشتند. دستگاه های بافندگی ژاکارد در مدت زمان کوتاهی، قیمت پارچه های بافته شده با طراحی پیچیده را به شدت کاهش دادند و باعث شدند تا برای اولین بار بسیاری از مردم به پارچه های دمشقی، زربافت و دیگر انواع منسوجات لوکس دسترسی پیدا کنند.

پارچه ژاکارد امروزی

ماشین بافندگی ژاکارد با گذشت سال ها به شدت تکامل پیدا کرده اند. تولید کنندگان نساجی دیگر این ماشین های بافندگی را با سری های کارت پانج شده مورد استفاده قرار نمی دهند، و به جای آن امروزه دستگاه های بافندگی ژاکارد با برنامه های کامپیوتری کار می کنند. دستگاه های نساجی پیشرفته به نام ماشین های بافندگی ژاکارد کامپیوتری، نیاز به نیروی انسانی را پایین می آورند، و فرآیند بافتن پارچه های ژاکارد را حتی مؤثرتر و ارزان تر نیز انجام می دهند.

در دهه های اخیر، پارچه ژاکارد محبوبیت خودش را به عنوان یک پارچه تولیدی لباس از دست داده است. با این حال این پارچه زینتی در حوزه منسوجات خانگی به محوبیت رسیده، و مبل های گران قیمت معمولا حاوی رومبلی پارچه ژاکارد هستند. دومین کاربرد پرتقاضای ژاکارد در منسوجات خانگی است که از آن برای تولید پرده هایی که شبیه به روکش های لحاف هستند استفاده می شود. با توجه به توسعه ماشین های بافندگی ژاکارد کامپیوتری، هزینه تولید پارچه های ژاکارد پایین آمده؛ اما باز هم این پارچه برای دوخت لباس های فاخر به کار برده می شود.