مهم ترین اصطلاحات اینکوترمز استفاده شده در صنعت پوشاک

اینکوترمز ترکیبی از اصطلاحات و واژگان فنی بین المللی، تجاری و بازرگانی است. استفاده از اینکوترمز در صادرات پوشاک آماده بسیار رایج است و به همین دلیل اهمیتی مضاعف دارد. اینکوترمز یا شرایط تحویل تحت نظر اتاق بازرگانی بین المللی است. آنها اصطلاحات تجاری بین المللی را نیز با نام اینکوترمز صادر می کنند که استفاده از آنها در روند صادرات و واردات سراسر جهان بسیار متداول است.

این اصطلاحات به شکلی گسترده در رویه های خرید بین المللی مورد استفاده قرار می گیرند و به طور معمول متشکل از سه حرف هستند که مخفف شیوه های فروش قراردادهای مرتبط می باشند. در این اصطلاحات به طور معمول در حالت مخفف به حرف اول کلماتی اشاره می شود که مفهوم اینکوترمز را به ذهن متبادر می کنند.

اینکوترمز ابتداً از سال 1936 پذیرفته شد و در حال حاضر از نسخه 8 ام آن استفاده می شود؛ این نسخه از اصطلاحات اینکوترمز از 1 ژانویه 2011 معرفی شده و به اینکوترمز 2010 معروف است. اینکوترمز به صورت دوره ای توسط اتاق بازرگانی بین المللی به روز می شود. اصطلاحات و شرایط اینکوترمز به وضوح مسئولیت و تخصیص هزینه ها به خریدار و فروشنده در یک معامله را مشخص می کند.

به عنوان مثال در اینکوترمز، مسئولیت و تخصیص هزینه ها در قالب اصطلاح تحویل کالا در محل کارخانه ارائه می شود که شامل کلیه مسئولیت های بارگیری محموله از محل تولید صادرکننده، نقل و انتقال محموله، حمل محموله تا انبار وارد کننده، پرداخت حق بیمه، ترخیص کالا از گمرک و پرداخت عوارض متعلق به واردکننده است؛ همچنین پرداخت هزینه تحویل در قالب اصطلاح DDP ارائه می گردد که به موضوع کلیه مسئولیت های بارگیری محموله از محل تولید صادرکننده، نقل و انتقال محموله، حمل محموله، تخلیه محموله، حمل محموله تا انبار وارد کننده، پرداخت حق بیمه، ترخیص کالا از گمرک و پرداخت عوارض متعلق به صادرکننده می پردازد.

اصطلاحی که بیشتر در صنعت پوشاک مورد استفاده قرار می گیرد، FOB است که به معنی تحویل روی عرشه کشتی می باشد و معمولاً به روش قیمت گذاری FOB نیز معروف است. بعضی اوقات از اصطلاح CFR نیز استفاده می شود که به معنی ارزش کالا و کرایه حمل تا مقصد است. بدیهی است که شما باید شرایط مختلف تحویل کالا را به خوبی بشناسید و متناسب با شرایط خود بهترین روش را برای صادرات کالا انتخاب نمایید. در این بخش شرایط مختلف تحویل کالا را مورد بحث قرار خواهیم داد. در ضمن در این مطلب در مورد اینکوترمز 2000 نیز بحث خواهیم نمود.

مثلا بازار پرداز باید هنگام وارد کردن پارچه از یک کشور دیگر با تامین کننده به توافق برسد؛ در این صورت باید در توافق نامه مشخص شود که کالا براساس کدام یک از اصطلاحات اینکوترمز، یعنی EXW، FOB، CIF، DDP و غیره قرار است حمل یا جابجا شود. بر این اساس کسیکه هزینه حمل و نقل را متحمل می شود، می تواند تصمیم بگیرد و یکی از روش های حمل را انتخاب کند. توجه داشته باشید از هر اصطلاح اینکوترمزی که برای حمل کالا استفاده می گردد، هزینه حمل و نقل باید از خریدار مطالبه گردد. به عنوان مثال اگر پارچه تحت شرایط اینکوترم EXW خریداری شود، بازارپرداز باید در هنگام تعیین قیمت لباس علاوه بر در نظر گرفتن هزینه ترخیص کالا و هزینه خود کالا، هزینه حمل و نقل را نیز در نظر بگیرد.

اینکوترمز 2010 (INCOTERMS 2010)

این نسخه از اینکوترمز دارای 11 شرط یا قانون است. مسئولیت خریدار و فروشنده در هر اصطلاح تحویل در نمودار زیر نشان داده شده است. در این نمودار کلیه فعالیت های انجام شده در روند حمل کالا مشخص گردیده است که عبارتند از تهیه اظهارنامه گمرکی صادرات، حمل کالا به بندر صادر کننده، تخلیه محموله کالا در بندر صادر کننده، بارگیری محموله به وسیله کشتی یا هواپیما در بندر صادر کننده، حمل کالا تا بندر وارد کننده، بیمه کردن محموله، تخلیه کالا در بندر وارد کننده، بارگیری محموله به وسیله کامیون در بندر وارد کننده، حمل محموله کالا تا مقصد، عملیات ترخیص کالای وارد کننده، و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی صادرات. این مقاله به وضوح نشان می دهد که چه کسی مسئولیت حمل کالا را برعهده دارد و باید هزینه حمل آن را متحمل شود.

تحویل کالا در محل کارخانه = Ex works (EXW)

نوعی شرایط تحویل است که براساس آن فروشنده کالا را برای حمل آماده می کند و به خریدار خبر می دهد که محموله برای حمل آماده است. حمل محموله از محل فروشنده تا مقصد مورد نظر خریدار، به عهده خریدار است. مسئولیت دریافت اظهارنامه گمرکی و سایر فعالیت های مرتبط با حمل کالا تا زمان رسیدن محموله به مقصد مورد نظر خریدار، برعهده وی خواهد بود. اگر در قرارداد فی مابین خریدار و فروشنده مشخص شود که محموله باید براساس شرایط EXW حمل شود، در این صورت کلیه ریسک های حمل محموله برعهده خریدار است.

معمولاً از این اصطلاح برای مظنه قیمت محصول جدا از هزینه تحویل آن استفاده می شود، زیرا محاسبه هزینه محصول را برای خریدار آسان می کند. اگر خریدار آشنایی با کشور صادر کننده داشته باشد و خود بتواند به راحتی در آنجا حضور پیدا کند و یا گروهی از افراد معتمد را در کشور صادر کننده بشناسد که با او کار کنند، می تواند در هنگام عقد قرارداد شرایط EXW را انتخاب کرده و خود مسئولیت حمل کالا را برعهده بگیرد. اما اگر خریدار آشنایی با کشور صادرکننده نداشته باشد و در آنجا تازه وارد باشد، بهتر است این شرایط را در هنگام عقد قرارداد قبول نکند، زیرا او هیچ شناختی از مراحل قانونی و رویه های صادراتی کشور صادر کننده ندارد و بهتر است خود را درگیر این روندهای دست و پا گیر نکند.

تحویل کالا به حمل کننده در مبداء = Free carrier (FCA)

هنگامی از اصطلاح FCA استفاده می شود که ترخیص کالا از گمرک صادر کننده برعهده فروشنده باشد. در این حالت این فروشنده است که محموله را به محل مشخص شده توسط خریدار منتقل می کند. در این صورت فروشنده می تواند محموله کالا را به حامل تحویل دهد و یا اینکه محموله را در جاییکه خریدار در قرارداد مشخص کرده تخلیه نماید تا خود خریدار نسبت به حمل آن از آنجا اقدام کند.

اصطلاح FCA امروزه تحت الشعاع عبارت FOB قرار گرفته و کمتر از آن استفاده می شود. طبق اصطلاح FCA، اگر محموله کالا در جایی خارج از محل فروشنده قرار بگیرد، تخلیه محموله کالا از وسیله نقلیه (که آن را از محل فروشنده حمل کرده است) و بارگیری آن بر روی کشتی برعهده خریدار است. اما اگر محموله در جایی نگهداری شود که تحت کنترل فروشنده باشد، در این صورت فروشنده مسئول بارگیری محموله برای حامل خریدار خواهد بود.

تحویل کالا در کنار کشتی = Free alongside ship (FAS)

براساس شرایط FAS، فروشنده کالا را در کنار کشتی خریدار و در بندر مشخص شده در قرارداد تحویل خریدار می دهد. ترخیص محموله کالا از گمرک صادراتی، حمل محموله به بندر صادراتی و تخلیه محموله در بندر صادراتی همگی جز مسئولیت های فروشنده هستند، اما از زمانیکه محموله در بندر مشخص شده در قرارداد تخلیه شد و در کنار کشتی قرار گرفت، مسئولیت آن برعهده خریدار خواهد بود. از این اصطلاح فقط برای حمل و نقل دریایی خارجی بدون کانتینر و حمل بار در آبراهه های داخلی استفاده می گردد.

تحویل کالا روی عرشه کشتی = Free on board (FOB)

عبارت FOB پر استفاده ترین اصطلاح تحویل است که در قیمت گذاری پوشاک مورد استفاده قرار می گیرد. همان طور که از نام این اصطلاح پیداست، هزینه و مسئولیت حمل کالا تا زمانیکه بر روی عرشه کشتی خریدار قرار بگیرد، بر عهده فروشنده است. این خریدار است که هزینه حمل و نقل دریایی یا هوایی، بیمه، بارنامه، تخلیه محموله و حمل آن از بندر مقصد را برعهده دارد. با توجه به اینکه اصطلاح FCA در سال 1980 مورد تائید قرار گرفت؛ از FOB فقط برای حمل و نقل دریایی خارجی بدون کانتینر و حمل کالا در آبراهه های درون مرزی استفاده می شود. با این حال در بیشتر اوقات از روش قیمت گذاری FOB برای همه روش های حمل کالا استفاده می‌گردد. همین امر خود گاهی اوقات منجر به ریسک های قراردادی می شود.

رداخت کرایه حمل کالا تا مقصد = Carriage paid to (CPT)

اگر در هنگام عقد قرارداد از شرایط CPT استفاده شود، بدان معنی است که مسئولیت فروشنده افزایش پیدا می کند. در این حالت فروشنده باید هزینه حمل و نقل دریایی یا هوایی محموله، تخلیه کالا در بندر مقصد مشخص شده در قرارداد و حمل کالا به بندر مشخص شده در قرارداد را پرداخت نماید. یعنی تمام هزینه های حمل کالا تا زمان رسیدن آن به محل مقصد، برعهده فروشنده است. بعضی اوقات هزینه تخلیه محموله کالا در بندر برعهده خریدار است، اما این شرط باید به وضوح در قرارداد قید شود. اگر خریدار به بیمه نیاز داشته باشد، بهتر است از شرایط CIP به معنای تحویل با پرداخت هزینه حمل و نقل و بیمه استفاده کند.

هزینه و کرایه حمل کالا تا مقصد = Cost and freight (CFR)

در زمان استفاده از اصطلاح CFR در قرارداد، پرداخت هزینه حمل کالا تا بندر مقصد مشخص شده برعهده فروشنده است. اما از زمانیکه محموله در کشتی کشور صادرکننده بارگیری شد، ریسک حمل محموله به خریدار منتقل می شود. مسئولیت پرداخت هزینه بیمه و هزینه تحویل محموله کالا در مقصد مشخص شده در قرارداد، برعهده خریدار است.

برخی اوقات قرارداد به گونه ای منعقد می گردد که پرداخت هزینه تخلیه بار در بندر وارد کننده به فروشنده محول می شود. در این حالت فروشنده هزینه حمل و نقل را پرداخت می کند، اما باز ریسک حمل محموله کالا به خریدار تعلق دارد. اگر مشکلی در حمل کالا به وجود بیاید، جزء ریسک خریدار محسوب شده و مسئولیت آن برعهده خریدار است.

هزینه، بیمه و کرایه حمل کالا تا مقصد = Cost, insurance and freight (CIF)

عبارت CIF بسیار شبیه CFR است؛ با این تفاوت که در اینجا فروشنده مکلف است هزینه ترانزیت کالا تا رسیدن به بندر مقصد را پرداخت کند. این شرایط تحویل فروشنده را مکلف می کند، کالاهای حمل شده را تا 110% ارزش آنها بیمه کند. از شرایط CFR فقط برای حمل و نقل دریایی خارجی بدون کانتینر استفاده می شود و برای سایر روش های حمل و نقل باید از شرایط CIP استفاده گردد.

تحویل با پرداخت هزینه حمل و نقل و بیمه = Carriage and insurance paid (CIP)

شرایط عبارت CIP نیز شبیه CFR است؛ یعنی در این اصطلاح نیز فروشنده هزینه بیمه کالاها تا رسیدن به بندر مقصد را پرداخت می کند؛ با این تفاوت که عبارت CIP برای هر نوع حمل و نقلی استفاده می شود، اما CFR فقط برای حمل و نقل دریایی خارجی بدون کانتینر قابل استفاده است.

تحویل کالا در ترمینال تعیین شده = Delivered at terminal (DAT)

چنانچه قرارداد براساس شرایط DAT منعقد گردد، مسئولیت فروشنده افزایش پیدا می کند، چرا که وی باید کالا را در ترمینال ذکر شده در قرارداد تحویل دهد. در این صورت کلیه هزینه های حمل و نقل کالا، بیمه و تخلیه بار در بندر مقصد برعهده فروشنده است. بارگیری کالا از بندر مقصد و حمل محموله تا مقصد نهایی به عهده خریدار است. ممکن است ترمینال یک بندر دریایی و یا اینکه فرودگاهی باشد که دارای امکانات ذخیره سازی کالاهاست تا بعداً بتوان کالاها را به مقصد نهایی خریدار حمل کرد. پرداخت کلیه هزینه های کالا بعد از تخلیه محموله در ترمینال مثل عوارض وارداتی، مالیات، عوارض گمرکی و حمل و نقل بر دوش خریدار است.

تحویل در محل مقرر = Delivered at place (DAP)

عبارت DAP به این معنی است که محموله برای تخلیه در مقصد مورد نظر خریدار آماده است. از این رو تمام هزینه های حمل کالا تا رسیدن به مقصد مورد نظر به استثنای هزینه ترخیص کالا از گمرک وارداتی، و مالیات و عوارض وارداتی برعهده فروشنده است. با این حال ریسک محموله کالا بعد از رسیدن آن به بندر مقصد به خریدار منتقل می شود، حتی اگر هزینه های آن برعهده فروشنده باشد. تخلیه کالا در مقصد مشخص شده در قرارداد باید برعهده خریدار باشد. از این نوع شرایط تحویل تنها در مواردی استفاده می گردد که فروشنده پایگاه محکمی در کشور خریدار داشته باشد، زیرا ممکن است صادرکنندگان تازه کار از امکانات و مقررات حمل و نقل در کشور خریدار آگاهی نداشته باشند.

تحویل کالا پس از پرداخت عوارض گمرکی در مقصد = Delivered duty paid (DDP)

چنانچه قرارداد بر اساس شرایط DDP منعقد شود، بیشترین مسئولیت برعهده فروشنده خواهد بود. در این صورت تمامی تعهدات تا زمان رسیدن محموله کالا به مقصد مشخص شده توسط خریدار، برعهده فروشنده است. در این حالت فروشنده کلیه هزینه ها از جمله عوارض وارداتی و مالیات را پرداخت می کند، در ضمن مسئولیت ترخیص کالا نیز با اوست.

استفاده از این شرایط برای یک صادرکننده تازه کار که از سیاست های وارداتی کشور خریدار مطلع نیست، بسیار خطرناک است. براساس این شرایط تنها مسئولیت تخلیه کالا در مقصد مشخص شده، بر عهده خریدار است. شرایط این عبارت مشابه شرایط اصطلاح غیر اینکوترم تحت عنوان تحویل رایگان در فروشگاه (FIS) است. عقد قرارداد براساس شرایط این اصطلاح برای صادرکننده بسیار خطرناک است، زیرا ممکن است وی اطلاعی از هزینه های اضافی پیش بینی نشده در محل خریدار و تاخیر در تخلیه محموله کالا نداشته باشد.

اینکوترمز 2000 (INCOTERMS 2000)

اینکوترمز 2000 شامل 4 اصطلاح تحویل دیگر نیز است. اما این اصطلاحات در اینکوترمز 2010 تغییر یافته اند و اصطلاحات دیگری جایگزین آنها شده اند. ممکن است هنوز در برخی از قراردادها از این 4 اصطلاح استفاده شود، از این رو آشنایی با آنها خالی از لطف نیست.

تحویل کالا در مرز تعیین شده = Delivered at frontier (DAF)

زمانی از اصطلاح DAF استفاده می گردد که حمل و نقل ریلی یا جاده ای بین دو کشور صادرکننده و وارد کننده بسیار رایج باشد. در این زمینه می توان به کشورهای اروپایی اشاره کرد. براساس DAF، فروشنده هزینه حمل کالا تا محل مشخص شده در مرز را پرداخت می کند. ترخیص کالا و پرداخت هزینه های حمل آن از مرز، برعهده خریدار است. در ضمن ریسک محموله کالا در مرز از فروشنده به خریدار منتقل می شود.

تحویل کالا روی عرشه کشتی در بندر مقصد = Delivered ex ship (DES)

براساس عبارت DES، تنها زمانی ریسک از فروشنده به خریدار منتقل می شود که محموله کالا به بندر مقصد رسیده باشد و آماده تخلیه توسط خریدار باشد. در این اصطلاح برخلاف شرایط عبارت های CFR و CIF، نه تنها هزینه حمل محموله برعهده فروشنده است، بلکه فروشنده تا رسیدن محموله به بندر مقصد و آماده شدن آن برای تخلیه باید ریسک و مسئولیت آن را نیز برعهده بگیرد.

تحویل کالا روی اسکله در بندر مقصد = Delivered ex quay (DEQ)

مفاد شرایط DEQ مشابه DES است؛ با این تفاوت که پس از تخلیه کالا در بندر مقصد، ریسک از فروشنده به خریدار منتقل می گردد. لذا عقد قرارداد براساس این شرایط باعث می شود تا مجبور نباشید، هزینه کالاهای آسیب دیده در حین حمل و نقل را پرداخت کنید.

تحویل کالا در مقصد بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی = Delivered duty unpaid (DDU)

شرایط تحویل کالا مطابق با عبارت DDU مشابه شرایط اصطلاح اینکوترمزی تحویل کالا بعد از پرداخت عوارض گمرکی در مقصد است، با این تفاوت که پرداخت عوارض وارداتی به تنهایی برعهده خریدار است و سایر هزینه ها، مسئولیت ها، ریسک ها و مسئولیت ترخیص کالا از گمرک وارداتی تا زمانیکه محموله کالا به مقصد تعیین شده در قرارداد برسد و برای تخلیه توسط خریدار آماده شود، برعهده فروشنده خواهد بود. عقد قرارداد بر اساس این شرایط نیز مانند شرایط DDP برای فروشنده بسیار خطرناک است.

اصطلاحات اینکوترمزی که در بالا توضیح دادیم، کلیه شرایط مختلفی که در صادرات مورد استفاده قرار می گیرند را توضیح می دهند. آشنایی با این اصطلاحات برای یک بازارپرداز لازم است؛ چون اصطلاحات اینکوترمز در هنگام بحث با خریدار درباره آسیب دیدن کالاها، تاخیر در حمل محموله کالا، دعاوی بیمه ای، انتقال ریسک، مسئولیت و غیره، بسیار به وی کمک می کند. یک نکته مهم در مورد اصطلاحات اینکوترمز این است که هر اصطلاحی که در نسخه های قبلی آن ذکر شده است، در صورت توافق بین خریدار و فروشنده می تواند مورد استفاده قرار گیرد.