شرایط اقلیمی مورد نیاز برای گیاه فیسالیس

گونه (Physalis peruviana L) در داخل کشور تحت عنوان گیاه فیسالیس و با نام انگلیسی Cape gooseberry در سرتاسر جهان شناخته شده است. مبدا و منطقه تنوع فیسالیس در منطقه آند عمدتاً کلمبیا، پرو و اکوادور است و از آنجا به سایر مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و حتی مناطق معتدل جهان وارد شده است.

بنا به نظر مورتن (1987)، کشت فیسالیس در مناطقی که گوجه فرنگی قابل پرورش است، امکانپذیر می‌باشد. در جنس فیسالیس، حدود 80 گونه دارای میوه کروی هستند که با یک کاسه گل متورم محصور شده اند. اغلب گونه های جنس فیسالیس وحشی هستند، فقط 4 گونه از آنها ارزش خوراکی دارند که شامل: Physalis ixocarpa - Physalis pubescens - Physalis alkelengi - Physalis peruviana هستند.

تولیدکنندگان اصلی گیاه فیسالیس، کلمبیا، کنیا، زیمباوه، استرالیا، نیوزلند، هند و اکوادور می‌باشند. کشورهای اروپایی مصرف کننده اصلی آن هستند که به عنوان میوه تازه یا در صنعت دارویی استفاده می‌کنند اخیراً به عنوان یک محصول مهم در بسیاری از مناطق گرمسیری، نیمه گرمسیری و یا حتی معتدله در سرتاسر جهان در حال گسترش است.

شرایط اقلیمی و آب مورد نیاز
فیسالیس در نواحی با میانگین دمای سالانه بین 13 تا 18 درجه سانتیگراد رشد و نمو مطلوبی دارد. دامنه دمای بهینه برای آن بین 8 تا 20 درجه سانتیگراد است. همچنین این گیاه می تواند دمای پائین تا 5 درجه سانتیگراد و دمای بالا تا 35 درجه سانتیگراد را تحمل نماید اما دمای مناسب برای آن 21 درجه سانتیگراد است.

دمای بالای 30 درجه سانتیگراد باعث آسیب به گل و میوه و افزایش پیری زودرس می شود همچنین دمای پایین (کمتر از 10 درجه سانتیگراد) می تواند از رشد گیاه جلوگیری کند. فیسالیس مقاومت کمی نسبت به یخبندان دارد و خسارت زیادی در دمای شبانه زیر 2- درجه سانتیگراد به آن می‌رسد.

گیاه در طی دوره رشد به شرایط عاری از یخبندان نیاز دارد، زیرا یخبندان باعث خشک شدن آن می شود دما و نور نقش مهمی در اندازه، رنگ، ارزش غذایی، مزه و رسیدن میوه فیسالیس ایفا می کنند. برای رشد و نمو به نور کامل نیاز دارد و برای تولید میوه باکیفیت به حدود 1500 تا 2000 ساعت نور در سال نیازمند است.

در طی فصل رشد، بارندگی در حدود 1000 تا 1800 میلیمتر و رطوبت نسبی 70 تا 80 درصد برای آن مناسب است. حداقل میزان بارندگی موردنیاز برای تولید دیم فیسالیس 800 میلی متر است. افزایش بارندگی تا 4300 میلی متر باعث افزایش رشد و عملکرد آن می‌شود.

برای رشد مناسب فیسالیس، در صورت عدم تأمین آب توسط بارندگی، بایستی آبیاری صورت گیرد همچنین رطوبت بیش از حد می تواند باعث بیماری، اختلال در گرده افشانی و زردی و ریزش برگها شود فیسالیس بسیار به خشکی و بادهای شدید حساس است بنابراین در کشت آن از بادشکن استفاده می شود.

خاک
گیاه فیسالیس می تواند در محدوده وسیعی از خاکها و شرایط آب و هوایی رشد نماید. به علت سازگاری با آب و هوای مدیترانه ای و چندین نوع خاک به عنوان گونه بسیار مقاوم طبقه بندی شده است. خاک رسی - شنی با زهکشی مناسب و غنی از مواد آلی (بیشتر از 4 درصد) برای آن مطلوب بوده و pH در حدود 5/5 تا 6/8 برای کشت آن مناسب است.

به دلیل سیستم ریشه سطحی همانند گوجه فرنگی مالچ و کود آلی به نگهداری آب و مواد غذایی خاک کمک می‌کند گیاهی به نسبت مقاوم است و در خاکهای فقیر می تواند رشد کند. فیسالیس قادر به تحمل شرایط شوری متوسط است.

کوددهی
نیتروژن، پتاسیم، کلسیم و بور، مهم ترین عناصر غذایی برای فیسالیس هستند. نیتروژن مسئول رشد طولی شاخه ها و تولید میوه است. پتاسیم در گلدهی و رشد میوه نقش دارد. محلول پاشی با کلریدپتاسیم 1 درصد قبل و بعد از گلدهی باعث افزایش گلدهی و کیفیت میوه می شود کلسیم در تشکیل بافتهای کاسه گل بسیار مؤثر است.

کاربرد 100 کیلوگرم کود نیتروژنه، 60 کیلوگرم کود فسفاته و پتاسه برای گیاه فیسالیس مناسب است. بور نسبت به سایر عناصر کم مصرف اهمیت بیشتری دارد و کمبود آن باعث کاهش مواد جامد محلول میوه می شود. البته ذکر این نکته نیز مهم است که اگر خاک خیلی غنی باشد، باعث تشویق تولید برگ و کاهش باردهی می شود و در مواردی مشاهده شده است که حتی دادن کود متوسط، باعث رشد رویشی بیش از حد و کاهش گلدهی می شود. لذا تغذیه متعادل اهمیت زیادی دارد.

تکثیر
گیاه فیسالیس به روش جنسی (بذر) و غیرجنسی (قلمه، خوابانیدن هوایی، پیوند زدن و کشت درون شیشه ای) تکثیر می‌شود. روش تکثیر تجاری آن با بذر است. بذرها درصد جوانه زنی بالایی (85 تا 90 درصد) دارند و 10 تا 15 روز بعد از کشت جوانه میزنند. جوانه زنی در دمای 7 تا 13 درجه سانتیگراد در شب و 22 تا 28 درجه سانتیگراد در روز تسهیل می شود.

بذرهای استخراج شده از میوه به یک دوره حداقل دو هفته ای استراحت نیاز دارند و اگر بلافاصله کشت شوند جوانه زنی آنها با تأخیر صورت می‌گیرد. بعد از استخراج بذر از میوه، بذرها در دمای اتاق برای 2 سال قابل نگهداری هستند. بذرها در پاکت های کاغذی و یا پلاستیکی در دمای 5 تا 10 درجه سانتیگراد نگهداری می شوند.

در زمان نگهداری بذرها باید کاملاً خشک باشند زیرا رطوبت اثر منفی بر جوانه زنی بذر دارد. برای اجتناب از بیماری هایی از قبیل پیتیوم، کلادوسپروم، فوما، آلترناریا، بوتریتیس و کلوتوتریکوم، قبل از کشت ضدعفونی بذرها با قارچکش صورت می‌گیرد.

از قلمه های یکساله چوبی نرم نیز تحت تأثیر هورمون ریشه زایی اکسین (ایندول بوتریک اسید در غلظت 200 تا 800 میلیگرم در لیتر) می توان استفاده نمود که با موفقیت حدود 38 درصدی همراه بوده است. همچنین از طریق خوابانیدن هوایی و تقسیم بوته نیز می توان آن را تکثیر کرد.