ریشه آماده فرش ماشینی چیست و چگونه تولید می شود؟

ریشه آماده فرش ماشینی: صنعت فرش ماشینی ایران در دهه گذشته شاهد پیشرفت های خوبی بوده است. این پیشرفت در بخش بافندگی فرش ماشینی موجب ارتقاء بخش های دیگر و صنایع مرتبط با آن نیز شده است و در واقع می توان گفت تمامی شاخه های صنعت فرش ماشینی در ایران به موازات یکدیگر رشد کرده است. یکی از این بخش های جانبی تولید فرش، تولید ریشه آماده فرش ماشینی است که به طور فزاینده ای استفاده از آن توسط کارخانجات بافندگی فرش ماشینی زیاد شده است.

به طور تقریبی می توان نیاز کارخانجات به ریشه آماده فرش ماشینی را اینگونه تخمین زد. در حال حاضر ظرفیت اسمی نصب شده فرش ماشینی در ایران حدود 160 میلیون متر مربع و ظرفیت واقعی تولید فرش ماشینی در ایران بالغ بر 80 میلیون متر مربع است. اگر همه این تولیدات را به فرش های 9 متری با ابعاد 5/3 × 5/2 متر تبدیل کنیم تولید فرش ماشینی در ایران در حدود هشت میلیون و نهصد هزار تخته فرش 9 متری خواهد بود.

هر فرش 9 متری نیاز به 5/2 متر ریشه آماده در بالا و 5/2 متر ریشه در پایین دارد. بنابراین اگر فرض کنیم همه فرش های تولید شده در ایران بخواهند از ریشه آماده استفاده کنند نیاز بازار، بالای 40 میلیون متر ریشه آماده خواهد بود. اما قطعاً نیاز از این عدد کمتر است چرا که عده ای از کارخانجات به دلیل تولید فرش های با کیفیت پایین تر ریشه فرش را به صورت دستی و توسط نیروی کار خود تولید کرده و گره می زنند و برخی از انواع فرش ها مانند فرش های فریز یا مدرن نیز نیازی به استفاده از این نوع ریشه ندارند.

آیا واردات ریشه آماده فرش ماشینی به کشور هنوز انجام می شود؟

واردات ریشه آماده فرش تا قبل از به عرش رفتن قیمت ارز از کشورهای بلژیک و ترکیه در حجم بالا انجام می شد اما در حال حاضر واردات این نوع کالا از خارج صرفه اقتصادی ندارد و تجارت آن در حد بسیار کوچک و به صورت اتوبوسی و چمدانی از کشور ترکیه انجام می شود. در حال حاضر بخشی از نیاز داخل به ریشه آماده فرش ماشینی توسط دو شرکت تولید کننده ریشه آماده به صورت ماشینی تامین می شود.

اشکال گره های دستی

اشکال گره هایی که در شرکت های تولیدی توسط نیروی انسانی با دست زده می شود این است که گره ها در طول فرش یکنواخت نیستند. چرا که دقت فرد گره زن بر اثر خستگی کم و کمتر می شود. مثلاً اگر هر گره باید با 10 رشته نخ تار زده شود این عدد کم یا زیاد می شود که باعث نایکنواختی گره، کوتاه و بلند شدن گره، ناهماهنگی گره ها از پشت فرش و … خواهد شد.

ماشین آلات تولید ریشه در دنیا

ماشین آلات تولید ریشه در دنیا توسط دو شرکت ساخته می شود. یک شرکت انگلیسی که دستگاه تولیدی آن بیشتر به روش مکانیکی کار کند و سیستم آن قدیمی تر است و یک شرکت بلژیکی که برای تولید ریشه، دستگاه بسیار پیشرفته ای را طراحی کرده است و اخیرا نیز آن را در نمایشگاه فرش و کفپوش دموتکس آلمان به نمایش گذاشت.

در ایران و ترکیه درخواست های بسیار زیادی برای خریداری این ماشین ها وجود دارد.این ماشین جدید بسیار پیشرفته است اما قیمت بسیار بالایی دارد و تولید آن در حد همان ماشین انگلیسی است یعنی در حدود 320 متر در روز تولید دارد.

این ماشین بلژیکی دارای 4 نوع گره است و طبق اعلام سازنده آن به زودی تغییرات بسیار مهمی برای افزایش میزان تولید در آن انجام خواهد شد. شرکت بلژیکی در سال 2013 توانایی ساخت 4 نمونه از این دستگاه را دارد. همچنین برخی از ماشین های تولید یراق آلات پرده نیز برای تولید ریشه آماده کاربرد دارند که فقط می توانند ریشه های آماده بدون گره تولید کنند.

جنس ریشه فرش

جنس ریشه های آماده فرش ماشینی معمولا از پنبه، ویسکوز، پلی استر و ترکیب پنبه و پلی استر براق که جلوه خاصی به ریشه می دهد، می باشد تقریباً ماشین آلات تولید ریشه توانایی بافت هر نوع نخی را به عنوان ریشه دارند به شرطی که ضخامت آن از حد خاصی بالاتر نباشد.

علت استفاده از ریشه آماده چیست؟

با توجه به اینکه الگوی فرش ماشینی در ایران فرش دستباف است و با توجه به اینکه شانه های بالای فرش، تراکم زیاد و رنگ بندی ها و نقشه های زیبا همواره فرش ماشینی را نزدیک به فرش دستباف می کند، ریشه های قدیمی که به اصطلاح به آن ریشه های تیتان می گفتند فراموش شده چرا که یکی از فاکتورهایی بود که فرش دستباف را از ماشینی به طور کامل متمایز می کرد. این گره ها فرش را ظاهرا شبیه فرش دستباف می کند. به خاطر همین در بین تولیدکنندگان فرش ماشینی و مردم این ریشه مورد پسند است.

ریشه خوب چه ریشه ای است؟

این بحث کمی سلیقه ای است. چرا که بعضی ریشه های گره دار را ترجیح می دهند و برخی ریشه بدون گره. ولی به طور کلی ریشه خوب ریشه ای است که به راحتی از فرش جدا نشود، به راحتی پاره نشود و گره ها از نظر بصری در یک ردیف باشند. به ویژه این مطلب در فروشگاه های فرش بیشتر مورد توجه است چرا که در فروشگاه ها معمولاً فرش در رگال فرش آویزان است و هم ردیف بودن گره ها خودش را بیشتر نشان می دهد. اندازه گره ها و یکنواختی آن مهم است. نکته ظریف دیگر توجه به شکل ظاهری گره در جلو و پشت فرش است.

تاریخچه

فرآیند تولید ریشه آماده فرش برای اولین بار توسط یک فرد با استعداد و مخترع به وجود آمد. این فرد انگلیسی با نگاه کردن به فرآیند گره زدن توسط دست به این فکر می افتد که آن را مکانیزه کند و تولید دستی را به یک ماشین صنعتی تبدیل کند. این ماشین بعداً برای تولید یراق آلات بخش پرده بافی و سایر بخش های نساجی به کار گرفته شد، که یکی از کاربردهای مهم آن نیز در حال حاضر تولید ریشه آماده فرش است که به ویژه در بین تولیدکنندگان فرش ماشینی در ایران و ترکیه بسیار محبوب است.