ناهنجاری های تغذیه خیار گلخانه ای (مسمومیت های منیزیم، کلسیم، گوگردو...)

کلسیم (Calcium)
حرکت کلسیم در آوند چوب همراه با آب می باشد و حرکت آن بسیار بطنی و از برگ های پیرتر به سمت برگهای جوان است. وقتی منبع کلسیم قطع و یا کم باشد علایم کمبود ابتدا در قسمت هایی بالایی و نوک بوته ظاهر می شود.

همانطور که می دانیم کلسیم نقش حائز اهمیتی در ساختمان و حفظ پایداری سلولهای گیاهی دارد. علایم کمبود کلسیم در خیار به ندرت است اما بایستی گفت در رطوبت بالای گلخانه که تعرق به حداقل می رسد حرکت آب و به همراه آن کلسیم در آوندهای گیاه تحت تأثیر واقع می شود.

در مراحل اولیه کمبود کلسیم نقاط سفیدرنگ و شفاف بر روی نوک و مابین رگبرگ ها ظاهر می شود. همچنین کلروز یا زردبرگی بین رگبرگی نیز معمول می باشد، در حالی که رگبرگ ها سبز باقی می مانند بوته ها رشدشان متوقف شده و میان گره در قسمت جوانه انتهایی دارای فاصله کوتاه هستند.

برگ های جوان کوچک می مانند به طوریکه حاشیه شان به سمت بالا می پیچند. برگهای پیرتر برعکس به سمت پائین پیچیدگی پیدا می کنند. در حالت شدید دمبرگ ها شکننده می شوند و برگ ها به راحتی جدا می شوند. گل ها به میوه تبدیل نمی شوند و در نهایت مریستم انتهایی دچار مرگ می شود.

ریشه ها در صورت کمبود کلسیم ضعیف باقی مانده کلفت و ضخیم و کوتاهتر از حالت نرمال می شوند. ریشه ها قهوه ای رنگ شده و دارای ریشه های موئین کمتری هستند.

میوه های کوچک و بی مزه معمولاً در منطقه انتهایی میوه بدشکل می شود. برهمکنش های متقابل و ناسازگار کلسیم با سایر عناصر کاتیونی مثل پتاسیم یکی از علتها است. کمبود کلسیم می تواند در خاکهای آهکی که در آن ترکیبات کلسیمی فراوان است نیز اتفاق بیافتد چرا که مکانیسم جذب و انتقال آن در گیاه در فراهمی آن حائز اهمیت می باشد.

در مواقعی که شستشو و سبکی خاک هر دو باعث از دست رفتن ذخایر کلسیم می شوند نیز کمبود رخ می دهد. در بسترهائی مثل پیت یا در سایر کشتهای غیرخاکی وقتی که محلول غذایی حاوی کلسیم کافی نیست کمبود کلسیم محرز است.

غلظت مطلوب کلسیم در بافت گیاه حدود 5/1 درصد بر حسب وزن خشک در برگهای جوان حداقل با 5 سانتی متر سطح برگ می باشد یا به عبارتی 5 درصد در برگهای کاملا بالغ (حدوداَ برگ سوم تا پنجم از بالای بوته خیار). کمبود کلسیم در غلظتهای پائین تر از 5/0 درصد بر حسب وزن خشک در برگهای جوان رخ می دهد.

منیزیم (Magnesium)
معمولاً کمبود در خاکها به علت بالابودن پتاسیم و در اثر مصرف زیاد کود پتاسیم یا کلسیم در محیط می باشد. کمبود همچنین در کشت های غیرخاکی اتفاق می افتد هنگامیکه میزان منیزیم به اندازه کافی در محلول غذایی تأمین نشده باشد یا سایر کاتیونها مثل کلسیم یا پتاسیم دارای غلظت بالایی باشد.

مسمومیت منیزیم
سوختگی حاشیه برگها بر روی برگ های تیره که به ندرت مشاهده می شود. علایم سمیت منیزیم در کشتهای غیرخاکی هنگامیکه مشاهده می شود که غلظت منیزیم در نسبتهای بسیار بالایی برسد.

غلظت مطلوب منیزیم در بافت گیاه حدود 5/0 تا 7/0 درصد در برگهای جوان (10 سانتی متر قطر) می باشد اما در برگ کاملا بالغ 5/1 تا 2 درصد می باشد.

علائم کمبود منیزیم
کمبود منیزیم خود را ابتدا با نقاط لکه ای کلروز و سپس در صورت شدت با قهوه ای شدن این لکه ها بر روی سطح برگ های خیار نشان می دهد. لکه ها یا نقاط زردرنگ ابتدا در فاصله مابین رگبرگ ها ظاهر می شوند. در حالی که رگبرگها سبز باقی می مانند. حاشیه های سبز رنگ حتی در حالات کمبود شدید نیز سبز باقی می ماند. کمبود وقتی خود را نشان می دهد که غلظت منیزیم در برگهای جوان به پایین تر از 35/0 درصد برسد.

گوگرد (Sulfur)
معمولا به واسطه مصرف کودهای با بنیان سولفاته مثل سولفات پتاسیم یا سولفات آمونیوم کمبود آن به ندرت اتفاق می افتد، استفاده یا مصرف بیش از حد گوگرد باعث افزایش شوری محیط کشت (خاک یا غیر خاکی) می شود و می توان باعث کاهش جذب مولیبدن گردد.

عناصر میکرو (Micronutrients)
خیار گلخانه ای به عناصر غذایی کم مصرف به مقدار ناچیزی نیاز دارد اما این عناصر بایستی در دسترس گیاه قرار گیرند. آهن، منگنز، روی، بور، مس، مولیبدن و کلر به ترتیب جزو عناصر ضروری هستند که در تغذیه گیاه مؤثرند. اما مقادیر بیش از نیاز عناصر کم مصرف می تواند باعث ایجاد مسمومیت و اختلال در فعالیت گیاه شود. بنابراین مصرف صحیح کودهای معدنی یا با بنیان آلی اهمیت بسزایی دارد.