مسمومیت روی، منیزیم و.... در گیاه خیار

روی (Zinc)
چندین آنزیم در گیاه حاوی روی (Zn) می باشند. تمام عناصر کم مصرف حتی روی وقتی غلظت آن در حد کمبود باشد باعث اثر روی فتوسنتز می شوند.کمبود روی در کشت هیدروپونیک اگر محلول غذایی فاقد روی باشد به طور واضح ظاهر می شود.

مقدار مطلوب روی در خاک (روی قابل دسترس) حدود یک میلی گرم در کیلوگرم می باشد اما مقدار آن در گیاه حدود 300-10 میلی گرم در کیلوگرم بر حسب وزن خشک می باشد. دسترسی روی در خاک با افزایش پ هاش (PH) خاک و درصد کربنات کلسیم کاهش می یابد.

همچنین استفاده بیش از حد فسفر و تجمع ان در خاک باعث کاهش قابلیت دسترسی روی توسط گیاه می شود چرا که تشکیل فسفات روی می دهد که ترکیب غیر قابل حل و پایداری است.

مسمومیت احتمالاً آهن، منگنز، منیزیم و کلسیم می تواند جذب روی را تحت تأثیر قرار دهند. علائم کمبود روی به راحتی قابل تعریف نیست. اما در خیار گلخانه ای مشخص ترین شاخص کوتاهی و روزتی شدن بوته هاست که شبیه علائم ابتلاء به ویروس است.

برگها کوچک تر از سایز واقعی می شوند. کمرنگ شدن لکه ای بین رگبرگی بر روی برگ های پائینی که به سمت بالا پیش روی می کند و زردبرگی آن شبیه آهن پیشرفت می کند اما رگبرگها سبز تیره و متمایز باقی می ماند و رشد متوقف و خسارت زیادی به بار می آورد.

مسمومیت روی
مسمومیت روی در خاکهای خیلی اسیدی با مقدار روی بالا اتفاق می افتد. در مکانهایی که از ورقهای گالوانیزه برای ساخت بسترهای کشت هیدروپونیک استفاده می شود آلودگی ها گسترش می یابد. حتی استفاده از لوله های آب گالوانیزه برای ایجاد پاگرما در بسترهای کشت امکان آلودگی روی در غلظتهای بالا را افزایش می دهد.

در حالت سمیت روی شبکه رگبرگهای برگ به رنگ سبز تیره در می آید و حتی سیاه می شوند. سیاه شدگی رگبرگ های اصلی کمک به تشخیص مسمومیت روی از منگنز می کند جائیکه رگبرگ ها سبز باقی می مانند. در حالت شدید مسمومیت روی برگهای جوان زرد شده و علائم کمبود آهن را نشان می دهد و علت این مسئله روشن است.

غلظت مطلوب روی بر حسب وزن خشک در برگ پنجم بوته های خیار از 40 تا 10 میلی گرم در کیلوگرم است. علائم کمبود وقتی ظاهر می شود که غلظت روی در گیاه به کمتر از میزان 20-25 میلی گرم درکیلوگرم کاهش می یابد.

مسمومیت وقتی قابل تشخیص است که غلظت روی بیشتر از 150 تا 180 میلی گرم در کیلوگرم در برگهای پیر یا 900 میلی گرم در کیلوگرم در قسمتهای بالایی بوته خیار افزایش یابد.

مولیبدن (Molybdenum)
مولیبدن در آنزیم ها دخالت دارد و با متابولیسم ازت کاملا درگیر است. خیار به مقدار کمی از مولیبدن نیاز دارد ( حدود 2/0 میلی گرم در کیلوگرم). مولیبدن قابلیت دسترس مناسبی در خاکهای با پ هاش بالا دارد. مولیبدن در خاک به صورت آنیون حضور دارد.

در مقابل بیشتر عناصر کم مصرف که به صورت در خاک حضور دارند کاتیون هستند. رفتار آن شبیه فسفات در خاک است. قابلیت دسترس مولیبدن افزایش می یابد وقتی پ هاش محیط ریشه افزایش می یابد. بنابراین کمبود آن در محیط های کشت با حالت اسیدی مثل کشت های هیدروپونیک اتفاق می افتد و می میرند.

در برخی حالات، قسمتهایی از برگ های کامل ابتدا سبز باقی مانده و سپس حالت لکه ای یا تاول زده به خود می گیرد. در خاکهای اسیدی و شنی (سبک) کمبود مولیبدن شایع است. علائم کمبود ابتدا در برگ های پائینی شروع می شود (شبیه ازت) و سپس به سمت بالا گسترش می یابد.

اما برگ های جوان هنوز سبز باقی می مانند. رشد ممکن است نرمال به نظر برسد اما گل ها کوچک می شوند. کمبود شدید در پیت می تواند باعث کاهش عملکرد شود ( 84 درصد) اما افزایش پ هاش محیط کشت آن را برطرف خواهد کرد.

مسمومیت مولیبدن
این عنصر قابل جذب در مقادیر بالاست بدون اینکه باعث ایجاد خسارت شوند اما برای سلامتی غلظتهای بالای آن مضر می باشد. غلظت مطلوب بر حسب وزن خشک برگ ها حدود 8/0 تا 5 میلی گرم در کیلوگرم است. کمبود مولیبدن در مقادیر کمتر از 3/0 میلی گرم رخ می دهد.

کلر (CL)
کلر اگر چه یکی از عناصر ضروری برای رشد و نمو گیاه است اما کمبود آن تقریبا گزارش نشده به خاطر اینکه خاک و آب معمولاً به مقادیر قابل ملاحظه ای حاوی آن می باشند و بیشتر دراینجا مسئله مسمومیت آن اهمیت دارد تا کمبود.

در مناطق با آب و خاک شور یا با آب با کیفیت پائین مسئله سمیت کلر بسیار جدی است. غلظت مطلوب یا قابل تحمل گیاه شبیه آهن است و مقادیر بیشتر از آن باعث بروز خسارت می شود البته برخی کودهای محلول مثل کلرور پتاسیم یا کلرور کلسیم نیز حاوی آن می باشند که در گلخانه خیار توصیه نمی گردد. در کشت های با بستر پشم سنگ (Rock Wool) ماکزیموم غلظت توصیه شده مصرف یون کلر 35 میلی گرم در لیتر می باشد.

از دیگر عناصر ضروری سدیم می باشد که آن هم مثل کلر بیشتر به مسئله سمیت آن بایستی توجه داشت. اما عنصر مفید دیگر که باعث افزایش پتانسیل تولید در گیاه می شود، سیلیسیم است. فرم قابل مصرف آن اسیدمونوسیلسیک است و باعث کاهش پ هاش می گردد. سیلیسیم باعث تحریک رشد و تقویت در مقابل بیماریها می شود.