الیاف فرش ماشینی اصلی ترین دلیل کیفیت آن ها است. هرچه الیاف به کار رفته در فرش بهتر، بادوام تر و زیباتر باشد، فرش با کیفیت تر است. الیاف فرش با توجه به جنس آن ها به دو دسته ی الیاف طبیعی و مصنوعی تقسیم می شوند و همچنین با توجه به طول شان در دو دسته ی الیاف منقطع و یک سره شناخته می شود.
آیا نکات دیگری در رابطه با الیاف مورد استفاده در فرش ماشینی وجود دارد که دانستن آن ها، به ما کمک کند شناخت بهتر و یک انتخاب مناسب برای فرش ماشینی خوب داشته باشیم؟
پیش رفت تکنولوژی و صنعت بافت فرش، باعث شده الیاف فرش ماشینی با ویژگی ها و کیفیت های مختلفی در دسترس علاقه مندان و مشتریان قرار گیرد و به بازار ارائه شود. فرش های موجود در بازار از نخ های متفاوتی تهیه می شوند که پیش از این، از آن ها با دو عنوان الیاف طبیعی و مصنوعی نام بردیم. الیاف طبیعی از بهترین نوع نخ به کار رفته در فرش است و بیشتر در بافت فرش های دست باف استفاده می شود.
به دلیل تولید و تقاضای بالای فرش های ماشینی و سرعت بافت آن، استفاده از الیاف طبیعی به عنوان مواد اولیه ی صنعت بافت فرش ماشینی، چندان رواج ندارد. اگرچه پشم و پنبه که به عنوان الیاف طبیعی شناخته می شود؛ در خاب برخی از فرش های ماشینی و در مخلوط با پلی استر، به عنوان پود فرش استفاده می شود اما الیاف مصنوعی استفاده ی بیشتری در بافت فرش دارند.الیاف فرش ماشینی با عنوان الیاف مصنوعی از مواد نفتی تهیه می شوند. الیاف مصنوعی به کار رفته در فرش عبارت اند از:
هریک از این الیاف برای تهیه نخ های خاب، تار و پود فرش به کار می روند.
پرزها، عامل تعیین کننده کیفیت فرش ماشینی
مهم ترین عامل تعیین کننده فرش با کیفیت ماشینی، پرزها هستند. رابطه ی مستقیمی میان کیفیت پرز های به کاررفته و زیبایی و ظرافت فرش انتخابی وجود دارد. اکریلیک اولین و بهترین انتخابی است که در الیاف فرش ماشینی به کار می رود. بنابر همین ویژگی؛ فرش های ماشینی به فرش های صددرصد اکرلیک، فرش هایی با ترکیب اکرلیک و BCF یا پلی استر و فرش های صددرصد BCF تقسیم می شوند.
الیاف اکریلیک (Acrylic)
الیاف یا نخ اکریلیک تقریبا از هرنظر بهتر از سایر الیاف فرش است. علاوه بر اینکه خاصیت برگشت پذیری بسیار خوبی دارد، عایق حرارتی خوبی نیز هست. از این رو از ظرافت بالایی برخوردار است و جایگزین پشم در خاب فرش ماشینی است.
این ویژگی ها اکریلیک بین تمامی الیاف منحصر به فرد است و تقریبا هیچ لیف طبیعی یا مصنوعی دیگری این ویژگی ها را به طور همزمان ندارد. در نتیجه می توان طرح های ظریف و خاص را که پیش از این در فرش های ابریشیمی دست باف امکان تولید داشت، به صورت ماشینی و با الیاف اکریلیک نیز تولید کرد.
یک ویژگی دیگر پرزهای اکریلیک، دوام آن است که به عنوان بهترین فرش ماشینی شناخته می شود.
این پرزها با پا خوردن و شست وشو، تغییر رنگ و ماهیت نمی دهند و ظرافت و زیبایی آن از بین نمی رود. فرش های اکریلیک توانایی این را دارند که یک اتو یا قابلمه داغ را به مدت 5 دقیقه بدون هیچ آسیبی تحمل کنند در حالی که فرش های BCF و پلی استر، پس از چند بار شستشو ممکن است کیفیت اولیه را نداشته باشند.
الیاف و نخ بی سی اف BCF
نخ و الیاف فرش ماشینی در دو نوع منقطع و پیوسته بی سی اف وجود دارد. نخ بی سی اف مخفف کلمه ی است که تفاوت این دو الیاف در طول آن است. نخ های بی سی اف در طول نامحدود درهم تنیده می شوند. نخ های بی سی اف در تولید فرش ماشینی سبب می شود فرش بدون پرز باشد و به دلیل درهم تابیدن نخ ها، فرش دارای مقاومت بالایی است.
الیاف پلی پروپیلن
فرشی که با نخ خاب پلی پروپیلن بافته می شود ظاهری کاملا شبیه فرش اکریلیک دارد. این شباهت باعث شده بود در ابتدای ورود این فرش ها، مصرف کنندگان متوجه تفاوت فرش پلی پروپیلن و اکریلیک نشوند و اشتباهات زیادی در این باره رخ دهد. تفاوت فرش اکریلیک با فرش بافته شده نخ پلی پروپیلن، در برگشت پذیری و پاخوردن آن است. این فرش به مرور زمان در اثر پاخوردن سخت و سفت می شود.
الیاف پلی استر
الیاف پلی استر در میان انواع الیاف فرش ماشینی، نسبتا محکم محسوب می شود. ازدیاد طول تا حد پارگی این الیاف، بین 10تا25 درصد است که در نوع جزئی آن تا 40 درصد نیز می رسد. رطوبت آن نزدیک به صفر است و عایق حرارتی مناسبی نیست. علاوه بر همه ی این ها تحمل فشاری ناشی از پا خوردن و اعمال بار بر روی این فرش، ضعیف است و بازگشت پذیری چندانی ندارد.
در کنار همه ی آن چه که گفته شد و با وجود این که فرش پلی استر بهترین فرش ماشینی نیست اما مزایایی نیز برای الیاف پلی استر می توان ذکر کرد. از جمله این مزایا قیمت ارزان تر، مقاومت در برابر جذب رطوبت و پوسیدگی است که این فرش را برای مناطق مرطوب تبدیل به انتخاب بهتری کرده است.
الیاف جوت
الیاف چتایی با نام تجاری جوت از ساقه ی گیاهی یک ساله به دست می آید. رشد این گیاه در مکان هایی که آب وهوای مرطوب دارد بیشتر دیده می شود. از خصوصیات مهم الیاف جوت می توان به بازیافت صددرصد در طبیعت، مقاومت سایشی بالا، قابلیت تهیه ی نخ های ظریف، عایق حرارتی و ضد الکتریسیته ی ساکن بودن، اشاره کرد. از الیاف چتایی بیشتر در تهیه ی گونی، طناب و فرش ماشینی استفاده می شود.
سایش فرش
فرش های آکریلیک در برابر سایش و پوسیدگی بسیار مقاوم هستند اما فرش پلی استر در طول زمان دچار سایش و پوسیدگی می شود. یکی از معایب فرش آکریلیک این است که بسیار دیر جذب طبیعت می شود و ممکن است با دور ریختن مشکلات بزرگی برای طبیعت ایجاد کند. فرش های پلی استر جذب رطوبت بسیار پایینی دارد و این عمر باعث می شود تا شما بتوانید این فرش ها را در محیط مرطوب پهن کنید این الیاف بعد از شستشو به آسانی و به مدت بسیار کم خشک می شوند.
یکی دیگر از مزیت هایی که می توان به رنگ پذیری بالای این فرش اشاره کرد به این خاطر است که این الیاف ارزان تر از الیاف اکریلیک است. فرش پلی استر به دلیل الیاف پیوسته ای که دراد مانند فرش اکریلیک پرز دهی بسیار پایینی دارد.