صوت شکلی از انرژی است که توسط سازوکار شنوایی قابل تشخیص است و به بیان ساده صوت هر چیزی است که شنیده شود.محدوده فرکانس قابل درک برای انسان بین 16 - 20000 هرتز است.امواج خارج از این محدوده فرکانسی را مادون صوت و ماوراء صوت می نامند.
سر و صدا شایع ترین عامل زیان آور محیط کار است.حداکثر سر و صدای مجاز در محیط کار در یک شیفت 8 ساعته، 85-90 dB می باشد.صوت بیش از حد مجاز سبب ناشنوایی های حسی، عصبی و یا هر دو می گردد.
مراحل اندازه گیری و ارزیابی صدا
هدف اندازه گیری
از مهم ترین مشاغل در معرض خطر، می توان به کار با ماشین آلات صنعتی، نساجی، تولید چوب و الوار و کاغذ، تولید تنباکو وچرم، صنعت شیشه گری، صنعت چاپ، صنعت حمل و نقل و اتاق های پخت که با بخار گرم کار می کنند اشاره نمود.Noise Dosimeter که برای تعیین مواجهه فردی کارگر با صدا در محیط کار استفاده می شود.دزیمتری دقیق ترین روش برای اندازه گیری میزان مواجهه می باشد.
دقت دزیمتری در این است که در این روش کلیه ی زمان های مواجهه ی کارگر با تراز های مختلف در طول شیفت محاسبه و با استفاده از تراز معادل Leq دز دریافتی در یک شیفت کاری اندازه گیری می شود.در ساختمان هر دزیمتر از یک میکروفن که روی سینه یا یقه ی کارگر نصب می شودو سیم رابط و پردازشگر و نمایشگر استفاد می شود.
روش های اندازه گیری صوت
روشهای اندازه گیری سروصدا یا بر حسب تغییرات زمان سروصدا می باشد که ماکزیمم و مینیمم سروصدای محیط در ساعات کار مشخص می شود و یا بر حسب توزیع مکانی می باشد که خود شامل موارد زیر است:
1-روش ایستگاه بندی
تقسیم کارگاه مورد اندازه گیری به مربع های1*1، 2*2، 3*3، 4*4، 5*5، که برحسب وسعت کارگاه و نحوه چیدمان دیستگاهها انتخاب می شود و اندازه گیری در مرکز مربع ها انجام می شود.در اندازه گیری صوت در کارگاههای تا 50 متر مربع به نواحی با ابعاد یک متر، کارگاههای تا 100 متر مربع به نواحی با ابعاد 2 متر و کارگاههای وسیعتر را به نواحی با ابعاد حداکثر 5 تر تقسیم بندی می شود، البته همانطور که گفته شد به صورت انتخابی می باشد.در این اندازه گیری ایستگاههایی که در آن دستگاه قرار دارد مورد اندازه گیری قرار نمی گیرند.ایستگاهای تعیین شده می باید هر کدام با شماره خاصی مشخص شده باشند تا بتوان به راحتی مورد بررسی قرار داد.
2- روش Random
انتخاب اندازه گیری به صورت اتفاقی با فاصله حداقل 0.5 متر از دیوار و 1متر از دستگاه شعاعهای فرض با اندازه 45 درجه از مرکز منبع که در فواصل یک متری بر روی شعاعهای اندازه گیری صورت می گیرد. در پایان نقاط دارای تراز شدت صوت یکسان بهم متصل شده تا مناطق صوتی از یکدیگر مجزا گردند.این روش عموما برای اندازه گیری سروصدا حول محل کار کارگر مورد استفاده قرار می گیرد.در اندازه گیری محیطی صدا، نکات زیر باید مراعات گردد:
اندازه گیری و ارزیابی صدا
برای اندازه گیری و ارزیابی صدا، شناخت کامل نسبت به روشهای اندازه گیری، خصوصیات محیط کار و چگونگی وضعیت کارگر اهمیت دارد.مهم ترین نکاتی که باید قبل از اقدام به اندازه گیری و ارزیابی در نظر گرفته شود شامل موارد زیر است:
هدف اندازه گیری:
وسایل اندازه گیری
ترازسنج صوت ( sound level meter)
این دستگاه برای اندازه گیری تراز فشار صوت طراحی گردیده است.هرچند قابلیت و توانایی های ترازسنج های صوتی می تواند متنوع باشد اما به طور کلی هر ترازسنج صوت حداقل دارای سه بخش اساسی است:
کار هر میکروفن مبتنی بر اعمال فشار صوت بر سطح دیافراگم آن و ایجاد جریان متناظر الکتریکی است.در پردازشگر بسته به قابلیت دستگاه و نیاز اپراتور، اطلاعات دریافتی از میکروفن تقویت، توزین و پردازش شده و در نهایت توسط نمایشگر عقربه ای یا دیجیتال مقادیر نمایش داده می شود.
اجزا تشکیل دهنده تراز سنج صوت
میکروفن:
پردازشگر ( processor)
شبکه توزین فرکانس (Frequency wething)