فعالیت های صنعتی بدون خطر نیستند و در حین کار امکان بروز حوادث وجود دارد. به عبارت دیگر استفاده از ابزارهای دستی و برقی اگر چه موجب سهولت و سرعت کار می شوند اما می توانند خطرآفرین نیز باشند. به همین دلیل وجود ابزارهای ایمنی کار اهمیت پیدا می کند.
این ابزارها به کاربران و صنعتگران اجازه می دهند تا مخاطرات را کنترل کرده و میزان خطرات را به حداقل ممکن برسانند. آنچه در این نوشتار به آن می پردازیم نشان می دهد که چگونه می توان میزان خطرات ابزارهای صنعتی را با استفاده از ابزارهای ایمنی کار کاست تا خود و اطرافیان از صدمات آنها در امان بمانند.
توجه به کیفیت و استاندارد ابزارها: اولین نکته برای ایمنی محیط صنعتی، انتخاب بهترین ابزارهای دستی و برقی می باشد بدین معنا که به هنگام خرید باید کیفیت و استاندارد بودن ابزارها و دستگاه های صنعتی مد نظر قرار بگیرد. گران قیمت بودن یک ابزار به معنای مرغوب جنس ابزار نیست و باید تمامی اصول و استانداردها در ساخت آن به کار رفته باشد.
ایمنی ابزار: توجه به تمهیدات ابزارهای ایمنی کار، یکی دیگر از نکاتی است که به هنگام خرید باید به آن توجه شود. از جمله نکات ایمنی می توان به سوئیچ های ایمنی، حفاظ، محافظ های دست، قطعات تیز و گردنده، عایق های پوششی و… اشاره نمود.
ساختار مناسب: تناسب و ساختار مناسب ابزارهای ایمنی کارنیز می تواند از وقوع برخی حوادث بکاهد. به این معنا که چاقو، پیچ گوشتی، انبردست، اره، آچار، قیچی و ابزار برقی مورد نیاز باید به گونه ای انتخاب شوند که مطابق با اصول ارگونومی طراحی شده باشند. برای مثال یک چاقو نباید طوری باشد که به انگشتان و کف دست فشار آورد. همچنین نباید خمیدگی و پیچ و تاب داشته و در دست به خوبی جا بگیرد.
کارایی: بهترین ابزارهای ایمنی کار، آن هایی هستند که به نحو احسن وظایف خود را انجام دهند. به عبارتی باید بتوان با کمترین نیروی انسانی، کارها را آسان تر و سریع تر انجام دهند.
نتایج ایمنی نبودن محیط کار
- به کارگیری ابزارهای نامناسب برای کار
- استفاده از ابزارها بدون توجه به نکات ایمنی آن ها
- به کار بردن ابزارها بدون آموزش قبلی
- استفاده از ابزاری های غیر مجاز و غیراستاندارد
- حمل و نگهداری ابزار به شکل نادرست
- حمل و نگهداری ابزارها بدون داشتن محافظ و لوازم استحفاظ فردی
- استفاده از دستگاه های الکتریکی بدون سیم اتصال زمین
- به کارگیری ابزارهایی که به طور مناسب در دست جا نمی گیرند.
- به کارگیری ابزارهایی که به کار بردن آن ها نیازمند صرف نیروی زیاد است.
- به کارگیری ابزارهایی که نیازمند تکرار حرکت هستند.
- به کارگیری ابزارهایی که موجب لرزش می شوند.
- به کارگیری ابزارهای پر سر و صدا
- به کارگیری ابزارهایی که ذرات معلق، گرد و غبار و بخارات شیمیایی تولید می کنند.
ایمنی فردی در هنگام کار
- استفاده از ابزارهای ایمنی کار در هنگام کار
- استفاده از ابزارها مطابق با دستورالعمل مربوطه
- تهیه و مطالعه دستور العمل نحوه استفاده از ابزارها
- تعمیر و یا تعویض ابزارهای صدمه دیده
- آموزش لازم و کافی برای استفاده از ابزارها
- استفاده از وسایل حفاظت فردی
استفاده از ابزارهای مناسب در هنگام کار
- استفاده از ابزار تنها برای انجام کاری که به منظور آن طراحی شده است.
- استفاده از ابزاری که اندازه آن مناسب با کار است.
- جهت آزمایش کردن میزان تیزی و کیفیت کار ابزار، باید ابتدا به واسطه یک قطعه کوچک آزمایش شوند و در هنگام آزمایش نیز باید مراقب انگشتان و دست ها بود.
- قبل استفاده از ابزار، باید از نظر صدمه بازرسی گردد.
- پس از استفاده از ابزار، باید به دقت تمیز و در جای خود نگهداری شود.
- هنگام استفاده از ابزارهای برقی باید قطعه کار را روی میز مهار کرده و یا محکم به گیره بست. در صورتی که امکان بستن قطعه میسر نباشد، حتما باید توسط یک نفر گرفته شود.
- هنگام کار با ابزار باید تمامی تزئینات از قبیل حلقه، انگشتری، دستبند و سایر وسایل زینتی را از خود دور کرد چرا که ممکن است به وسایل گیر کنند و موجب صدمه به دست اپراتور شوند.
- هنگام کار با ابزار باید دست ها، موی سر و البسه خود را از لبه تیز و قسمت های گردنده ابزار دور کرد.
- اگر از ابزار کلیددار استفاده می شود، باید پس از اتمام کار کلید آن را برداشت.
- اگر در زمان کار از نردبان استفاده می شود، باید ابزارهای دستی کوچک را در کمربند و یا کیسه قرار داد و ابزار سنگین را در دلو یا جعبه طناب دار قرار داده و آن را بالا کشید. در موقع حمل ابزار، باید قسمت های برنده آن دور از بدن نگهداری شود و ابزار کوچک را روی تخته دیواری آویزان کرده و یا در قفسه، جعبه ابزار یا کشو نگهداری نمود.
- ابزارهای تیز و برنده نباید در جیب نگهداری شوند.
پوشش ایمنی
- در هنگام کار با دریل ها، اره برقی، رنگ پاش ماسه پاش و سایر ابزاری که براده، تراشه و ذرات معلق تولید می کنند، باید از وسایل حفاظتی استفاده کرد.
- زمان کار با ابزاری که صدای بیش از حد مجاز تولید می کند، باید از گوشی ایمنی مناسب استفاده نمود.
- به منظور حفاظت پاها، باید از کفش های ایمنی که در قسمت پنجه محافظ دارند، استفاده کرد.
- در حین کار با ابزاری که دارای قطعات گردنده هستند، باید از پوشیدن دستمال گردن، شال، لباس های آستین گشاد و لباس هایی که قسمت هایی از آن پاره شده، خودداری نمود.
نکاتی ایمنی در استفاده از ابزارهای برقی ایمنی کار
- ممکن است برخی ابزارهای برقی دچار اتصالی شوند و موجب آتش سوزی شده و یا به اپراتور آسیب برسانند. به این منظور باید نکات زیر رعایت شوند:
- ابزار برقی الزاما باید دارای پوشش و عایق محافظ غیررسانا باشند.
- سیم اتصال برای ابزار برقی (به ویژه ابزارهای بدون عایق) الزامی می باشد.
- استفاده از پلاک های سه شاخه الزامی است.
- نباید ابزار برقی را به وسیله سیم آن ها بلند یا حمل کرد.
- در صورتی که سیم های ابزار برقی دچار صدمه شده اند، باید آن را تغییر داد.
- هیچ گاه سیم پلاک را نکشید. برای خارج کردن پلاک از پریز، باید آن را محکم گرفت و کشید.
- قبل از اتصال پلاک به پریز، باید ممئن شده که سوئیچ ابزار خاموش شده است.
- به هیچ عنوان نباید ابزارهای برقی در حالت روشن روی زمین گذاشته شوند.
- هنگام تعویض قطعات ابزارهای برقی و یا تمیز کردن آن ها، باید ابتدا خاموش و سپس پلاک آن را از پریز خارج کرد.
- در صورتی که بدنه ابزار برقی در هنگام کار داغ شده است و یا دود از آن خارج شود، باید فوراً سوئیچ آن را خاموش نمود.
- چنانچه از یک سیم سیار استفاده می شود، باید دقت کرد که سیستم اتصال زمین داشته باشد.
- هنگام کار در خارج از ساختمان، به منظور جلوگیری از شوک حاصل از رطوبت زمین، باید از ابزار باطری دار استفاده نمود.
- هنگام کار در خارج از ساختمان یا در ارتفاع، باید از سیم های سیاری که دارای سیستم اتصال زمین هستند، استفاده کرد.
نکات ایمنی کار در استفاده از ابزارهای دستی
- یکی از ابزارهای دستی آچارها می باشند که در هنگام استفاده باید دهان آچار از نظر پریدگی، سائیدگی و ترک بررسی شود.
- آچار بایدبه اندازه کافی بلند باشد و برای زیاد کردن نیرو، از به کار بردن ابزارهایی هم چون لوله اجتناب نمود، چرا که ممکن است فشار زیاد موجب شکسته شدن آچار و در نتیجه آسیب شود.
- هنگام استفاده از آچار باید ایستاد و آن را به سمت خود کشید و به سمت مقابل فشار نداد زیرا ممکن است آچار لیز خورده و کاربر آسیب ببیند.
- نباید از آچار به عنوان چکش استفاده کرد چرا که ممکن است آچار در رفته و روی دست به آن بخورد.
- باید روی پیچ و مهره های زنگ زده روغن نفوذ کننده ریخت تا حرکت آن ها به سهولت انجام شود و سپس آن را با آچار چکش خور، بکس و یا یک آچار مقاوم باز نمود.
- در زمان انتخاب پیچ گوشتی باید دسته آن به اندازه کافی بلند باشد تا کاملاً در دست قرار بگیرد. اگر دسته پیچ گوشتی کوتاه باشد، فشار زیادی به وسط کف دست وارد می شود.
